NAZCA - SZKICE OLBRZYMA
Kontury dłoni utrwalone na ścianach jaskiń były pierwszym świadomym
potwierdzeniem własnej tożsamości pozostawionym przez naszych protoplastów. Znacznie później
ich następcy zaczęli pozostawiać swe znaki nie tylko w jaskiniach, lecz także w
krajobrazie. Ich prace do dziś często pozostają okryte tajemnicą. Dlaczego i w jakim
celu powstały? Może miały wyrażać stosunki między światem ludzkim a światem bogów,
między materią a duchowością.
Takich prehistorycznych dzieł sztuki jest na świecie mnóstwo, zaczynając od kamiennych
monolitów Stonehenge czy alei w Carnac, a kończąc na ogromnych ziemnych kopcach w
Ameryce Północnej i gigantycznych sylwetkach na wzgórzach Brytanii.
Jednym z tych wielkich monumentów siły ludzkiego umysłu i mięśni pozostają także
peruwiańskie linie.
Linie Nazca, znajdujące się pomiędzy Andami a Pacyfikiem, około 450 kilometrów na południe
od Limy, stanowią jedne z najbardziej zagadkowych zapisów na naszej planecie.
Zachowały się one od przeszło 2000 lat, dzięki korzystnemu współdziałaniu warunków
meteorologicznych i biologicznych. Klimat płaskowyżu Nazca jest bardzo suchy. Wiatry
wieją tu bardzo rzadko, proces erozji jest więc niezwykle powolny, a roślinność tak
skąpa, że linie nigdy nie porastają mchem.
W 1994 roku Linie Nazca zostały objęte ochroną, ze względu na częściowe zniszczenia
spowodowane ruchem drogowym, poprzez wpisanie ich na listę światowego dziedzictwa
kulturalnego UNESCO.
Olbrzymie geoglify na płaskowyżu Nazca odkryto we wrześniu
1926 r. podczas wykopalisk w Cantallo, prowadzonych przez grupę archeologów pod
kierunkiem prof. Julio Tello. Wtedy to właśnie dwaj członkowie grupy: Amerykanin Alfred
Kroeber i Peruwiańczyk Toríbio Mejía Xesspe, wspięli się na pobliski szczyt i
dokonali zdumiewającego odkrycia. Ku swemu zdziwieniu ujrzeli gigantyczny szkicownik,
przedstawiający rozmaite kształty - od prostych linii i figur geometrycznych, po
sylwetki zwierząt i kontury roślin. Figury te były tak ogromne, że ich kształty można
było odróżnić tylko ze znacznej wysokości. Na ziemi były jedynie ledwo widoczne długie
płytkie rowy.
Wszystkie te rysunki sporządzono, usuwając z powierzchni czerwony żwir i odsłaniając
jaśniejszą, żółto-białą glebę. W ten sposób na ciemnym tle uwidoczniły się wyraźne
linie.
Wzory z
Nazca podzielić można na dwie szeroko pojmowane kategorie - są to linie bądź
sylwetki, przy czym te pierwsze albo tworzą geometryczne wzory, albo biegną parami, jak
szyny kolejowe. Ponieważ w wielu miejscach linie nakładają się na sylwetki, należy
twierdzić, iż jako pierwsze powstały rysunki figuralne. Są wśród nich motywy roślinne,
postacie ptaków i zwierząt, a także inne dziwne formy, jak weżogłowy ptak, sylwetka
człowieka z głową sowy, czy postać o ogromnych nieproporcjonalnych do reszty ciała dłoniach
(z których jedna ma 5 a druga 4 palce). Do najbardziej znanych figur należą: koliber,
małpa, pająk i "rajski ptak".
Mimo że rysunki są gigantyczne, są także niezwykle dokładne. Linie są idealnie
proste, najprawdopodobniej wytyczano je optycznie za pomocą szeregu żerdzi.
Pozostaje nadal tajemnicą, w jaki sposób budowniczowie zdołali zachować taką dokładność
przy stosunkowo dużych odległościach. Bowiem niektóre linie, przy długości 8
kilometrów, odchylają się o niecałe 2 metry na kilometr. Rysunki w Nazca powstały
zapewne między rokiem 300 p.n.e. a 800 n.e. i wykonane zostały prawdopodobnie przez
Indian Nazca, zamieszkujących te obszary przed powstaniem imperium Inków. Byli oni ludem
rolniczym, uprawiającym żyzną równinę rozciągającą się wzdłuż wybrzeża
Pacyfiku. Jedyną wiedzę na ich temat czerpiemy z badania pobliskiego preinkaskiego
cmentarza.
Znajdują się tam szczątki kultury, która zdaniem archeologów rozwijała się między
III wiekiem p.n.e. a VII wiekiem n.e. Na cmentarzu istnieją solidnie zbudowane, kamienne,
zbiorowe grobowce ówczesnej arystokracji oraz prymitywnie wykopane w ziemi groby biedoty.
W warunkach suchego, pustynnego klimatu niektóre szczątki zachowały się, mimo upływu
czasu, w idealnym stanie. Zmarli byli mumifikowani w ten sposób, że najpierw wyciągano
im wnętrzności i wyjmowano kości kończyn ze stawów, by można było je ustawić w
pozycji siedzącej. Potem zwłoki były bandażowane i wpuszczano do środka olej roślinny
i sól. Dla lepszej konserwacji mumia otaczana była bawełną. Tak zakonserwowane szczątki
ludzkie ustawiano w pozycji embrionalnej z twarzą zwróconą w stronę słońca, gdyż
wierzono, że dzięki niemu zmartwychwstaną.
Teorie i badania
"Mimo pozornej rezygnacji człowiek nie godzi się na życie w zupełnej
nieświadomości ...
Wszechświat okrył się przed nim nieprzeniknioną chmurą tajemnic,
którą on w bardzo nielicznych punktach przebija swym badawczym wzrokiem i dostrzega światełka,
które zwykle mu gasną i nigdy na długo nie rozjaśniają ciemności."
(A. Świętochowski)
Jedną z pierwszych hipotez dotyczących powstania rysunków wysunął (w 1969 r.)
kontrowersyjny szwajcarski badacz i podróżnik Erich von Däniken. Stwierdził on, iż
miejsce to było portem lotniczym dla przybyszów z kosmosu, lecz odrzucono tą teorię,
gdyż podłoże pustyni prawdopodobnie nie wytrzymałoby wagi takich obiektów jak statki
kosmiczne, a po drugie odstępy między liniami są zbyt małe, by mógł wylądować między
nimi pojazd obcych.
Wizja Dänikena jest jak dotąd jedyną tak fantastyczną próbą rozwiązania nazcańskiej
zagadki. Późniejsze spojrzenia na powyższy problem są już znacznie bardziej
realistyczne.
Włoski archeolog prof. Giuseppe Orefici, prowadzący w Peru badania od ponad 20 lat
twierdzi, że "wierzenia religijne integrowały społeczność (w Nazca), a wyrazem
jej wierzeń były rysunki o charakterze rytualnym i wielkie linie, pełniące rolę
procesyjnych dróg nakładające się stopniowo na wcześniejsze geoglify. Towarzyszyły
tym działaniom nieznane nam w szczegółach rytuały, które gromadziły na pampie
znaczne grupy ludzi w tym samym momencie".
Wiadomo tylko, że Inkowie szukali duchowego spełnienia wędrując od świątyni do świątyni
wzdłuż specjalnie wytyczonych linii zwanych "ceque", dowiódł tego Tony Morrison,
anglik badający dawną kulturę ludzi żyjących w Andach. Często świątynie te były
bardzo ubogie, zbudowane nawet z małej sterty kamieni. Może więc, żyjący znacznie
wcześniej, lud z Nazca tworzył linie w tym właśnie celu?
Ostatnio
dwóch naukowców, David Johnson i Steve Mabee, wysunęło hipotezę o związku linii z
procesami nawadniania i poszukiwania źródeł wody. Płaskowyż Nazca jest jednym z
najsuchszych miejsc na Ziemi, rocznie opady deszczu nie przekraczają tu 30 mm/m2. Johnson
wraz z Mabee próbują dowieść, iż linie wytyczały rozmieszczenie podziemnych żył
wodnych oraz, że łączyły starożytne akwedukty, zwane przez Indian "puquios".
Inni badacze są nieco bardziej sceptyczni, lecz przyznają, że w regionie gdzie życiodajna
woda była bezcenna aby przetrwać, mógłby istnieć związek pomiędzy ceremonialnym
celem powstawania linii a wodą. Johan Reinhard, antropolog z National Geographic Society,
prowadząc prace nad obyczajami wieśniaków w Boliwii zauważył, że w trakcie modlitwy
o deszcz chodzą oni po specjalnie wyznaczonych ścieżkach. Odkrycie to w pewnym sensie
pozwala podtrzymać teorie o związku linii z poszukiwaniem wody.
Twierdzi się także, że szkice te były symbolami własności lub pochodzenia. Każda
figura należała do innej rodziny, a wzór stawał się tym bardziej wyrafinowany i zawiły,
im zamożniejszy był ród.
Geoglify zwierzęce mogły być także symbolami płodności, którym oddawano hołd. Nie
można także wykluczyć, iż rysunki pełniły rolę dzieł sztuki.
Najsłynniejszą badaczką linii z Nazca była niemiecka matematyk i astronom dr Maria
Reiche. Poświęciła ona ponad 40 lat na skatalogowanie i opisanie rysunków oraz próby
wyjaśnienia ich znaczenia. Pracę swą zaczęła w latach czterdziestych XX wieku, wraz z
dr Paulem Kosokiem z Long Island University, a po jego śmierci w 1959 r. samotnie
kontynuowała badania.
Kosok
uważał, że sylwetki i linie z Nazca to "największy na świecie podręcznik z
dziedziny astronomii". Dr Reiche podzielała ten pogląd. Twierdziła, że zostały one
stworzone przez jedną z kultur preinkaskich - tzw. kulturę Nazca, w celu określania
przy ich pomocy m.in. pory siewu i zbiorów, gdyż oznaczają one okresowe pojawianie się
różnych gwiazd i konstelacji a także, że wskazują punkty wschodów i zachodów słońca
podczas jesiennej i wiosennej równonocy oraz przesilenia letniego.
W 1968 roku, badania zrealizowane przez National Geographic Society ustaliły, że linie
mogły być wyznaczone przypadkowo, tylko teraz wydaje się, iż ich układ wskazuje
pozycje słońca, księżyca i innych gwiazd około 2 tyś. lat temu.
W 1973 roku, dr Gerald Hawkins zbadał 186 linii przy pomocy specjalnego programu
komputerowego. Wynik - tylko 20 % wzorów ukazuje rozmieszczenie ciał niebieskich.
W 1982 roku, Anthony Aveni otrzymał podobne rezultaty co niestety dało niezbitą podstawę
do odrzucenia teorii dr Reiche.
Fakt, iż obrazy te w pełni można obserwować z powietrza, stał się źródłem teorii,
że w czasach tworzenia linii ludność z Nazca potrafiła wznosić się w powietrze.
W 1975 r. dwaj amerykańscy badacze Julian Nott i Jim Woodman używając wyłącznie
materiałów, które mogli zdobyć dawni mieszkańcy Nazca, zbudowali balon na gorące
powietrze o nazwie CONDOR I. Przy budowie swojego pojazdu wzorowali się na malowidłach
znalezionych na antycznych preinkaskich naczyniach. Próbowali oni w ten sposób dowieść
słuszności tego, że dawni osadnicy tych obszarów byli w stanie posługiwać się
balonami w celu tworzenia tak dokładnych, gigantycznych kształtów. Swoje przedsięwzięcie
mogli przepłacić życiem gdyż w pewnym momencie przestali panować nad balonem, zaczął
on gwałtownie spadać tak, że nawet po wyrzuceniu balastu musieli go opuścić. Wtedy,
pozbawiony ciężaru, wystrzelił w przestworza, po czym rozbił się o pobliskie skały.
Zatem nie udało im się przedstawić żadnych obiektywnych dowodów na potwierdzenie tych
przypuszczeń. Ponadto inni badacze stwierdzili, że taką dokładność można osiągnąć
zwykłymi "ziemskimi" metodami, wyznaczając linie za pomocą patyków i sznurka, na
podstawie szkiców w znacznie mniejszej skali.
Legenda:
1. Wieloryb
2. Skrzydło
3. Mały kondor
4. Wężogłowy ptak
5. Zwierzę
6. Spirala
7. Jaszczurka
8. Drzewo
9. Dłonie
10. Spirala
11. Pająk
12. Kwiat
13. Pies
14. Astronauta
15. Trójkąt
16. Wieloryb
17. Trapezoid
18. Gwiazda
19. Pelikan
20. Kondor
21. Trapezoid
22. Koliber
23. Trapezoid
24. Małpa
Wyciągac ogólne wnioski ze wszystkich tych dotychczasowych teorii, hipotez, stwierdzeń,
ze wszystkich doświadczeń, badań najbardziej prawdopododobne wydaje się być to, iż
ten monumentalny zabytek powstał w celach religijnych i towarzyszących im pradawnych
rytuałach. Czegokolwiek by one nie dotyczyły, pozaziemskiego spokoju zmarłych, czy celów
bardziej materialnych takich jak prośby o urodzaj bądź wodę, pozostają one nadal w
kategorii duchowości ludu Nazca.
Tak więc w końcu, człowiek współczesny nadal stoi w obliczu tak wielu nierozwikłanych
zagadek przeszłości.
Wielką tajemnicą okrył te niesamowite dzieła czas i tylko on wie jak długo ludzkość
będzie czekała na odpowiedź. Może lepiej pozostawić rzeczy samym sobie, a wtedy
dowiemy się wszystkiego?
Albo po prostu ta łamigłówka musi nią pozostać, gdyż wszystko jest o tyle piękniejsze,
o ile mniej poznane...
Kraft
|