Francja
Problematykę narkotyków i narkomanii reguluje we Francji kompleksowo kodeks zdrowia publicznego (Code de la sante publique). Zasadnicze przepisy tej ustawy dotyczące środków odurzających i psychotropowych pochodzą z roku 1970. Ustawa była nowelizowana w roku 1986 i 1987.
Ustawa zabrania uzyskiwania, posiadania, oferowania, rozdawania, wwożenia i wywożenia, a także wszelkiego wykorzystywania środków odurzających i psychotropowych lub ich preparatów w celach rolniczych, przemysłowych lub komercyjnych bez specjalnego zezwolenia. Przewiduje się karę więzienia od lat 2 do 10 lub karę grzywny w wysokości od 50 tys. do 50 mln franków, a w przypadku wytwarzania, importu lub eksportu zagrożenie ustawowe wynosi od 2 do 20 lat więzienia. Samo więc posiadanie środków odurzających lub psychotropowych, nawet w najmniejszych ilościach, stanowi typ podstawowy przestępstwa zagrożony bardzo surowymi karami.
Prawo francuskie nie zna przepisu, który przewidywałby łagodniejsze traktowanie posiadania lub nabywania środków odurzających lub psychotropowych w celu ich zażywania. Zawiera ono jednak przepisy wskazujące na jednoznaczną intencję złagodzenia represji wobec osób uzależnionych. Szczególne znaczenie z punktu widzenia karalności za posiadanie środków odurzających lub psychotropowych ma przepis ustawy, który przewiduje karę od 2 miesięcy do 1 roku więzienia lub grzywny od 500 do 8 000 franków za samą konsumpcję tych środków.
Przepis ten nie mówi wprawdzie o posiadaniu, w praktyce jednak do niego się odnosi. Każde użycie narkotyku oznacza bowiem wcześniejsze jego posiadanie. Tak więc posiadanie, a także wwóz i wywóz niewielkich ilości środków odurzających lub psychotropowych przeznaczonych do własnego użytku, powinny być kwalifikowane jako przypadki konsumpcji, a nie jako posiadanie. Stosowanie przepisu o posiadaniu ogranicza się przy takiej wykładni do przypadków posiadania celem wprowadzenia do obrotu dużych ilości środków odurzających.
Ustawa zawiera też przepis odnoszący się bezpośrednio do konsumenta, który dla zaspokojenia własnych potrzeb sprzedaje lub udziela w oczekiwaniu wzajemności niewielkie ilości środków. Wprowadza on karę więzienia od 1 roku do 5 lat lub grzywny w wysokości 5 tys. do 500 tys. franków, co oznacza dość istotne złagodzenie represji (w porównaniu z sankcjami przewidzianymi za te czyny, jeśli popełnione są przez osoby nie uzależnione).
Przepis wprowadzony w roku 1986 celem łagodniejszego traktowania osób uzależnionych został ponownie znowelizowany w roku 1987 w kierunku zaostrzenia represji poprzez wyłączenie z jego zakresu przypadków sprzedaży nieletnim oraz na terenie placówek oświatowych lub instytucji administracji publicznej. W tych przypadkach przewidywana jest kara od 2 do 10 lat więzienia.
Istotną cechą prawodawstwa francuskiego są także szerokie możliwości orzekania, w stosunku do osób uzależnionych, zamiast kary, obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu. W trakcie dochodzenia policyjno-prokuratorskiego prokurator ma możliwość za pośrednictwem władz sanitarnych, poddania podejrzanego leczeniu odwykowemu.
W przypadku pomyślnego zakończenia leczenia prokurator nie może wnieść aktu oskarżenia. Takie same konsekwencje ma dobrowolne poddanie się przez podejrzanego leczeniu odwykowemu, nawet, jeśli nastąpiło ono już po wszczęciu przeciwko niemu postępowania (oczywiście także pod warunkiem pomyślnego zakończenia leczenia). Przepis ten stosuje się także wobec sprawców - recydywistów, z tą jednak różnicą, że o ewentualnym wniesieniu aktu oskarżenia do sądu prokurator decyduje w ramach swobodnego uznania, jakie przyznaje mu obowiązująca we francuskiej procedurze karnej zasada oportunizmu.
Podobne uprawnienia do orzekania obowiązku poddania się leczeniu posiada sędzia śledczy w trakcie śledztwa, z tym, że jego decyzja nie wyłącza możliwości późniejszego wniesienia przez prokuratora aktu oskarżenia do sądu i to nawet w przypadku pomyślnego zakończenia leczenia. Obowiązek poddania się leczeniu może być także nałożony przez sąd w trakcie postępowania sądowego, jeśli takie orzeczenie nie zostało wydane wcześniej przez sędziego śledczego. W wypadku, gdy sąd sam podejmuje taką decyzję, traktowana jest ona jako orzeczenie środka zabezpieczającego i wyklucza przyszłe orzeczenie kary. Obowiązek poddania się leczeniu może być także nałożony przez sąd, jako jeden z obowiązków związany z dobrodziejstwem instytucji warunkowego zawieszenia kary.
Prawo francuskie nie przewiduje więc żadnego obszaru formalnej czy faktycznej dekryminalizacji posiadania środków odurzających lub psychotropowych. Nie przewiduje ono także żadnego zróżnicowania traktowania narkotyków "twardych" i "miękkich". Zawiera natomiast elementy łagodniejszego traktowania osób uzależnionych, posiadających niewielkie ilości środków do własnego użytku. Ustawodawstwo francuskie przewiduje również dość szerokie możliwości oddziaływania leczniczego na osoby uzależnione i to takie, które wykluczają bądź ograniczają możliwości posłużenia się represją karną. Dają one szanse zastąpienia kary leczeniem, opierają się jednak w dużej mierze na leczeniu przymusowym, w ramach którego postawa i wola podjęcia leczenia u samego uzależnionego odgrywają zdecydowanie drugorzędną rolę.