Zew Cthulhu

Lovecraft nie umar�.Zostawi� cz�stk� siebie cz�owiekowi znanemu jako August Derleth. Zostawi� j� w listach, bowiem Ci dwaj szacowni tw�rcy literatury grozy w rzeczywistym �wiecie nigdy si� nie spotkali. Po��czy� ich natomiastmroczny �wiat Nowej Anglii, napi�tnowanej Znakami Strszych Bog�w, nawiedzanej przez niewyobra�alne potwory z najczarniejszych czelu�ci kosmosu. Po��czy�y ich rodziny Whateley�w, Marsh�w i Bishop�w, budz�cych groz� i obrzydzenie samotnik�w, odprawiaj�cych niezrozumia�e dla zwyk�ych ludzi rytua�y.

"Obserwatorzy spoza czasu" zapoznaj� czytelnika z Lovecraftem wed�ug Derletha i przyzna� trzeba, �e na niewiele zda sie szukanie, kt�re opowiadania s� czyje. Derleth �wietnie zrozumia� klimat d�awi�cej, niepoj�tej ohydy, plugawo�ci z samego dna najmroczniejszej ludzkiej duszy.
Ten zbi�r nie jest ca�o�ci� tematyczn� - znajduj� si� w nim obok diab��w, czarnych mszy, czarownik�w, tak�e bogowie z mitologii Cthulhu i ludzie z g��bin oddaj�cy cze�� Dagonowi gdzie� w pobli�u Diabelskiej Rafy. W zbiorze znajduj� si� nast�puj�ce opowiadania: Czyhaj�cy na progu (The Lurker at the Threshold), Spadkobierca (The Survivor), Dzie� Wentwortha (Wentworth's Day), Dziedzictwo Peabodych (Tthe Peabody Heritage), Okno na poddaszu (The Gable Window), Przodek (The Ancestor), Cie� z przestworzy (The Shadow Out of Space), Lampa Alhazreda (The Lamp of Alhazred), Zamkni�ty pok�j (The Shuttered Room), Rybak z Sokolego Przyl�dka (The Fisherman of Falcon Point), Wied�mi Jar (Withes' Hollow), Cie� na poddaszu (The Shadow at the Attic), Ciemne bractwo (The Dark Brotherhood), Koszmar z przesz�o�ci (The Horror From the Middle Span), Glina z Innsmouth (Innsmouth Clay). Zbiorek zamykaj� "Obserwatorzy spoza czasu" - opowiadanie niedoko�czone, dwukrotnie przerwa�a je �mier�: najpierw �mier� Lovecrafta, nast�pnie �mier� Derletha. Opowiadanie jest ju� jednak na tyle rozbudowane, przepojone tajemniczyjmi obrazami i rechotem �ab, �e pozostaje tylko zamkn�� oczy i pu�ci� wodze wyobra�ni... Chocia� mo�e lepiej nie nara�a� si� tym, kt�rzy Obserwuj�?

Sheanen

Tom ten zosta� ju� kiedy� na �amach Inkluza przeze mnie zrecenzowany. Og�lna ocena wypad�a bardzo ambiwalentnie: z jednej strony kolejne opowiadania, kt�re trudno zaliczy� do dobrej literatury, z drugiej ciekawy aspekt autorstwa. Wszystkie one zosta�y napisane przez Lovecrafta, jednak�e z wielu, rozmaitych powod�w nie ujrza�y one �wiat�a dziennego bez poprawek i zako�cze� dokonanych przez Derletha.

Niekt�re teksty nie mia�y nawet charakteru zamykaj�cej si� kompozycji, ale pozostawa�y w sferze notatek i projekt�w. Derleth podj�� si� bardzo trudnego zadania - opracowa� to wszystko tak, aby nie utraci�y znamion stylu Lovecrafta. Pozostaje jednak pytanie: w jakim celu? Dlaczego notatki nie mog�y pozosta� notatkami, kt�re nie zawsze aspirowa�y do usamodzielnienia si� w literackiej teksty?

Na ok�adce tomu jest napisane, �e Derleth podj�� si� trudnego dzie�a po��czenia tych fragment�w w ca�o��, tworz�c ze znanych w�tk�w nowe i mro��ce (podkre�lenie moje) krew w �y�ach historie. I w�a�nie owe dwa okre�lenia budz� u mnie znaczny sprzeciw - po pierwsze w�tki te nie przedstawiaj� si� jako nowe, a jeszcze gorzej jest sprawa z wywo�aniem strachu u czytelnika, bowiem z tym jest tutaj naprawd� bardzo r�nie - wszystko jednak oczywi�cie pozostaje w sferze subiektywnych odczu�.

Ten zbi�r opowiada� jest przyk�adem ciekawego zjawiska: ot� wydaje si� du�o pozycji, kt�rych nie spos�b zaliczy� do tw�rczo�ci Lovecrafta - z jednej strony teksty innych pisarzy, kt�re zanim oddano do druku wielokrotnie zosta�y poddane obr�bce przez Mistrza (patrz: Ukochani zmarli), z drugiej niedoko�czone notatki i pomys�y, kt�re wydaj� si� prosi� o dopracowanie i wydanie.

Jak dla mnie, tego typu ksi��ki nie zaliczaj� si� do literackich wydarze�, ale stanowi� ciekawy aspekt wykorzystania spu�cizny Lovecrafta. Kt� bowiem pami�ta�by o trzeciorz�dnych pisarzach takich jak Derleth, Heald, Bishop - je�eli nie przypominaliby o tw�rczo�ci Lovecrafta, co rusz odwo�uj�c si� raczej nie do jego rzeczywisto�ci, ale samego nazwiska. Tak jest z tomem Obserwatorzy spoza czasu i Ukochani zmarli, kt�re poprzez wyt�uszczenie H. P. Lovecraft maj� szans� trafi� do wi�kszej grupy os�b.

Ripley