Kikkerkonsert

Oudak is een naam vir die padda. Ook kikvors of sommer net kikker. Maar diΘ springende amfibie met vier pote het op meer maniere sy stempel op ons taal afgedruk. Dink maar aan woorde soos paddaslyk (die slymerige, groen drade van varswater-alge), paddastoel (sampioen), paddabrood ('n giftige paddastoel) en selfs paddaman ('n menslike duiker wat nagemaakte paddapote dra). S≤ is ons van kleins af vertroud gemaak met die vermaaklike paddas van die wΩreld en allerhande dinge wat met hulle verband hou... maar ken ons hulle heeltemal? Moontlik nie. Kuier hieronder verder in hul verrassende wΩreld...

___________________________________________________________

OM vere van 'n padda te probeer pluk is om die onmoontlike te wil regkry. Maar dit is nie net ons idomeskat wat fleurig deur die padda verryk is nie. Wat van die talle sprokies waarin die kikvors 'n prominente rol speel?

Soos die een van die muis en die padda wat hul pote aanmekaar vasgebind het as teken dat hulle mekaar tog so vreeslik vertrou. Teen etenstyd spring die padda toe in die water, en die muis verdrink. Waarop die muis se karkassie boontoe dryf waar dit deur 'n honger valk raakgesien word -- wat afduik en met 'n dubbele porsie kos beloon word.

Dan is daar natuurlik die baie bekende sprokie van die prins wat in 'n padda verander het -- en weer 'n prins geword het nadat 'n pragtige prinses hom gesoen het.

Maar oor die ware paddas wat om ons wemel, is daar selfs boeiender vertellings as enige sprokie...

Wat is die verskil tussen 'n padda en 'n skurwepadda?

òáá PADDAS (Eng. "frogs") en skurwepaddas (Eng. "toads") behoort tot die klas Amphibia en die orde Anura, een van drie groepe amfibieδ. Amfibieδ is diere wat sowel op land as in die water woon.

Hoewel paddas en skurwepaddas eenders lyk, verskil hulle in verskeie opsigte. Die belangrikste verskil lΩ in hul geraamtes, maar dit kan jy natuurlik nie sien as jy die lewende diere met mekaar vergelyk nie.

Skurwepaddas het in die reδl vetter, platter liggame as paddas. Hul velle is donkerder en droδr, en is dikwels met klein vratjies bedek. Skurwepaddas se agterpote is gewoonlik korter en nie so sterk soos paddas s'n nie. Hulle is geneig om te kruip terwyl paddas spring.

Vreet-same kwakers

òáá VOLWASSE paddas en skurwepaddas vreet omtrent enige klein diertjie wat beweeg: insekte, spinnekoppe, naakslakke, wurms. DiΘ word nader gepluk met hul lang, klewerige tonge, wat blitsvinnig uitgeskiet word. Hulle kan in die lug opspring om vlieδnde insekte te vang, selfs vanuit die water.

Groter diere soos rotte, muise, slange en voδls word met die kake gevang en vasgehou deur middel van klein tandjies of skerp riffels aan die rand van die kake en aan die verhemelte. Die prooi word gewoonlik heel afgedwing, en hulle gebruik dikwels hul pote om besonder groot slagoffers in te forseer.

Vreemd genoeg speel die oδ ook 'n rol in die slukkery. Spiere trek die oogballe af tot in die mondholte en help om die prooi in die keel af te druk.

Sekere paddas is kannibale wat hul eie soort vreet -- darem gewoonlik net die kleintjies.

Reuse aptyt

òáá Die Amerikaanse brulpadda is gevaarlik! Met sy verskriklike aptyt sal hy nie huiwer om waterskilpaaie en gifslange te verorber en selfs alligators by te kom nie. Sy plaaslike neef -- die Afrika-brulpadda -- het self 'n vreeslike vreetlus. Een het op 'n keer in die Pretoriase dieretuin met sestien jong kobratjies klaargespeel.

Watter soort paddas word deur mense geδet?

òáá DIE padda wat vir die tradisionele gereg van paddaboutjies sorg, is die eetbare Rana esculenta, oorspronklik van Europa en Asiδ, maar ook elders heen uitgevoer. Ander paddas wat ook wel soms geδet word, is die gewone padda van Europa en Asiδ en die Amerikaanse brulpadda.

Groot en klein

òáá Die wΩreld se kleinste paddatjie is die Kubaanse padda Sminthillus limbatus -- niks langer as 1,2 cm nie.

òáá Die grootste padda is die Goliat-padda Conrana goliath van Wes-Afrika -- sy liggaam kan tot meer as 75 cm uitstrek.

òáá Die wΩreld se kleinste skurwepadda is die subspesie Bufo taitanus beiranus van Mosambiek, wat omtrent 2,4 cm lank is. Nie ver agter hom nie is Rose se skurwepadda van Suid-Afrika met 2,5 cm.

òáá Die grootste skurwepadda is die wyfie van die Bufo marinus, oorspronklik van tropiese Suid-Amerika, maar ook uitgevoer na Queensland, Australiδ. Die wyfie is omtrent 24 cm lank.

Ouvrou-onder-die-kombers

òáá DAAR is 'n tradisionele gereg wat ons ouvrou-onder-die-kombers noem: 'n stukkie vleis met deegomhulsel gaargemaak. In Engels heet dit egter "toad-in-the-hole" -- genoem na die gewone skurwepadda Bufo bufo van Europa en Asiδ, wat buite die paartyd in 'n gat woon wat in die grond gemaak is.

Die skurwepadda woon gewoonlik sy hele lewe lank in dieselfde gat. Daar is aangeteken hoe een van hulle 36 jaar lank onder iemand se drumpel gewoon het totdat 'n voδl hom gevang het.

Omdat hierdie skugter en sagmoedige diertjie so lelik is, is hy deur die eeue heen van die mees absurde booshede verdink. Die mense van die Middeleeue het geglo hy kan jou toor, en daar is vermoed dat hy wyn in asyn kon verander en koeie kon uitsuip. Sy blote teenwoordigheid, is gemeen, kon die grond besoedel.

Maar daar was darem ook diegene wat gedink het daar is 'n kosbare juweel in sy skedel. Wanneer die skurwepadda op 'n helderrooi lap neergesit is, sou hy kwansuis die juweel uitskei. Hierdie juweel kon glo van kleur verander om te verklik indien 'n teenstander jou kos en drank vergiftig het. Dit sou ook 'n kuur teen slangbyt en perdebysteke gewees het.

Kan jy rΩrig vratjies kry as jy aan 'n skurwepadda vat?

òáá NEE, dis 'n wolhaarstorie, hoewel die meeste skurwepaddas wel 'n vratterige vel het. Die meeste padda-agtiges, veral skurwepaddas, is 'n dowwe groen, bruin, grys of bont om hulle te kamoefleer. Maar party het tog helder kleure wat weer vyande afskrik deur hulle te waarsku dat die diertjie giftig is.

Voetjie-voetjie

òáá VERSKILLENDE soorte paddas het verskillende soorte pote om by hul lewenstyle aan te pas. Boombewoners soos die rooi-oog-boompadda van Sentraal-Amerika het suigskuiwe aan die punte van die vingers waarmee hulle aan twygies en takke vasklou. Ander het gewebte pote om te kan swem

Kan skurwepaddas binne-in rotse woon?

òáá BAIE stories is al vertel van mynwerkers wat rotse of stukke steenkool oopgebreek en 'n skurwepadda binne-in gekry het. Dit het ook al meermale gebeur met houtkappers wat boomstamme oopgekap het. Daar is proefondervindelik vasgestel dat skurwepaddas inderdaad geruime tyd in sekere rotse en boomstamme kan woon.

Maar dit is darem onmoontlik dat die skurwepaddas al daar kon gewees het vandat die rotse of bome gevorm het. Miskien het hulle daar ingekruip het deur krake wat later verseδl geraak het.

Paddas en skurwepaddas word regoor die wΩreld aangetref behalwe in Antarktika, hoewel hulle meestal in die tropiese streke gekonsenteer is. Hulle kan ondergronds leef, asook in of naby vars water, in bome, in kranse en in bergstrome.

Die skurwepaddas (fam. Bufonidae) is landpaddas, wat eintlik net gedurende die eierlΩtyd die water opsoek. Daar is sowat tien Suid-Afrikaaanse soorte van die geslag Bufo.

Hoekom het paddas uitpeuloδ?

òáá PADDAS se oδ peul uit sodat hulle in byna alle rigtings kan kyk sonder om die kop te draai. Die meeste paddas het, behalwe 'n boonste en onderste ooglid, ook 'n derde ooglid wat aan die onderste lid vas is: 'n dun, byna deurskynende knipvlies wat boontoe kan beweeg terwyl die twee buitenste ooglede oop bly. Die knipvlies beskerm die oog sonder dat die padda se sig afgesluit word. Hierdie membraan stel paddas in staat om onder die water te kyk.

Giftig!

òáá Suid-Amerikaanse Indiane het eeue lank die gifpyl-padda se gif vooraan hul pyle en blaaspyp-pyle ge¡bruik.

òáá Die dodelikste padda op aarde is die Phyllobates terribilis van Colombia, 'n Volwasse padda het genoeg gif om sowat 1500 mense dood te maak.

òáá Maar 'n tyd gelede is vasgestel dat die dodelike gifstowwe van die helderkleurige paddatjies van die Suid-Amerikaanse oerwoude 'n pynstiller bevat wat glo tweehonderd keer sterker as morfien is. Dalk, wie weet, word dit nog in hospitale gebruik.

Nog padda-dinge

òáá Die verste afstand wat 'n padda, sover bekend, nog met 'n driesprong afgelΩ het, is 10,3 meter. Die rekordhouer was 'n Suid-Afrikaanse spitsbekgraspadda, Ptychadena oxyrhynchus, met die naam Santjie. Die kompetisie is in 1977 in Natal gehou.

òáá Daar is sekere paddas wat hul velkleure soos verkleurmannetjies kan verander om hulle te kamoefleer.

____________________________________________________________

Terug na inhoudsblad -- klik hier

____________________________________________________________

Ons Wonderlike WΩreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan