____________________________________________________________
Toonaangewende
lande van die wΩreld (4): Italiaanse
Republiek
Italiδ
--
land van passie en pizza!
Die
Italiane is hartstogtelike mense, vol emosie, uitwaarts, wilwillend,
maar
ook wroegend -- en ewe
driftige
liefhebbers van pasta en
pizza!
Die Brug van
Sugte in Venesiδ [REGS] is nogal 'n
toonbeeld
van die Italiane se
emosionele
natuur. Daar, in die
bekende
bouwerk hoog bokant die smal kanaal tussen die Dogepaleis
en
die ou gevangenis, sou die
'sugte'
van veroordeeldes opgestyg
het wanneer hulle oor die
brug
hul droewige lot tegemoet
geloop
het. S≤ is die hele Italiδ ook ryk aan boeiende verhale en
legendes
-- terwyl die land tewens self met 'n
ryke
verskeidenheid van besienswaardighede
kan spog...
____________________________________________________________
SOOS
'n knewel van 'n stewel -- s≤ sit hy mos daar onderaan Europa. Dan mik hy
boonop om 'n voetbal (Siciliδ) tot diep in die Middellandse See te skop!
En
praat van 'n ryke verskeidenheid. Italiδ het dit. Van sonnige strande tot
granietberge met sneeu op die kruine, van velde tot vulkane... om van sy
klassieke kunsskatte nie eens te praat.
Wit
huise wat hurk teen rotsagtige steiltes; die ru∩nes van ou vestings;
opelug-restaurante; die kleurrykste stede soos Rome, die middelpunt van die
antieke wΩreld, of Florence, setel van die Renaissance-kunstenaars, of Venesiδ,
die stad op water.
Dan
is daar ook nog Assisi, die tuiste van die heilige Franciscus, of Pompeji,
waar ons vandag steeds kan sien hoe die Romeine byna tweeduisend jaar gelede
gelewe het. Noem maar op.
Geen
wonder die beroemde Engelse skrywer Charles Dickens is tydens sy reise ge∩nspireer
om van Italiδ se "full and awful grandeur" te skryf nie...
ò
AMPTELIKE HAAM: Repubblica Italiana (Italiaanse Republiek).
ò
OPPERVLAKTE: Altesaam 301 230 vk. km (sluit Sardiniδ and Siciliδ
in). Die landoppervlakte is 294 020 vk. km, terwyl 7210 vk. km water
is.
ò
HOOFSTAD: Rome. Dit is ook die land se grootste stad en, vir toeriste,
een van die gewildste stede in Europa. Twintig eeue gelede
was
dit die sentrum van die magtige Romeinse Ryk..
ò
VLAG: Die Italiaanse vlag is deur Napoleon ontwerp. Hy het die blou van
die Franse vlag deur groen, sy gunsteling-kleur, vervang. Dit is die eerste
keer in 1796 gebruik deur Italiane wat hom gesteun het.
ò
AMPTELIKE TAAL: Italiaans. Ander tale: Klein minderhede praat onder
meer Duits, Frans, Sloweens, Grieks en Albanees.
ò
VOLKSLIED: Fratelli d'ltalia (Broers van Italiδ).
ò
MUNT: Die euro. Die einde van die lire (sedert 1860) is in
Januarie 2002 met Æn groot vuurwerkvertoning in Rome gevier -- en baie
Italiane het Æn sug van versugting geslaak oor die laaste sien van die
blikkantien. Hul verwarrende geldnote was maar altyd gelaai met hopeloos te
veel nulle, soseer dat omtrent elkeen in die land Æn "miljoenΩr"
kon wees!
ò
BEVOLKING: Volgens 'n raming vir Julie 2003 was die bevolking 57
998 353, terwyl daar sowat dertien jaar vroeδr, in 1990, Æn geraamde 57
380 000 mense was -- net 'n raps minder. Trouens, sedert die middel van die
tagtigerjare het Italiδ se bevolking feitlik geen jaargroei getoon nie. ┴l
minder gesinne het meer as twee kinders.
Sowat
98 persent van Italiδ se mense is etniese Italiane. 'n Aantal Duitsers woon
in die Trentino-Alto Adige-streek en Slowene in die Trieste-gebied. Daar is 'n
aantal Franse in die D'Aosta-valleistreek.
ò
GODSDIENS: Meestal Rooms-Katoliek.
ò
REGERING: Italiδ het 'n parlementΩre demokrasie. Die staatshoof is
die president, wat vir sewe jaar verkies word. Hy (of sy) mag die parlement
ontbind en nuwe verkiesings uitskryf. Hy is ook die bevelhebber van die
weermag en kan oorlog verklaar. Die president stel 'n premier aan, wat 'n
regering saamstel. Die parlement het twee huise wat vir vyf jaar gekies word:
die Senaat en die Kamer van Afgevaardigdes. Elk van die twintig streke van
Italiδ het sy eie streekregering.
(1)
GEOGRAFIE: Italiδ het agt streke:
(1)
Die Alpynse Hang, wat oor die noordelikste deel van Italiδ loop. Dit
bestaan uit groot berge en diep
valleie,
bedek met woude van beuke-, eike en kastaiingbome op die laer vlakke, en
grasvelde en naaldboomwoude hoδr op. Net lae bosse groei verder boontoe en op
die hoogste bergkruine is slegs rotse en gletsers.
(1)
Hidroδlektriese
installasies langs Alpynse riviere lewer die meeste van Italiδ se
elektrisiteit. Die mense van die Alpynse streek woon in klein, verspreide
gemeenskappies en is landbouers en herders. Die Alpe lok ook baie skiδrs.
(2)
Die Po-vallei is 'n breδ vlakte tussen die Alpe in die noorde en die
Apennyne in die suide. Waterweδ wat gevoed word deur smeltende sneeu uit
hierdie berge, deurkruis die valleie en loop in die Po-rivier.
Die
Po-vallei is die rykste en modernste landboustreek in Italiδ en byna al sy
grond word bewerk. Dit is ook Italiδ se digs bevolkte gebied, met baie stede
en steeds meer nywerheidsvoorstede. Stede sluit in Milaan en Turyn.
(3)
Die Adriatiese Vlakte is 'n klein strekie noord van die Adriatiese See.
Die oostelike helfte, die Carso-plato, is 'n kalksteengebied waarop daar nie
geboer kan word nie.
(4)
Die Apennyne loop byna dwarsdeur die lengte van Italiδ. Die noordelike
dele bevat baie weiveld en van die grootste woude in die land. Die sentrale
dele het vrugbare plaasgrond en weilande. In die suidelike Apennyne is die
armste deel van Italiδ, van Molise tot Calabria. Sy plato's en hoδ berge
bied min natuurlike hulpbronne.
(5)
Apuliδ en die Suidoostelike Vlakte vorm die "hak" van
die stewelvormige Italiaanse skiereiland. Hierdie streek bestaan uit plato's
wat as kranse in die Middellandse See eindig.
(1)
Dit
het baie groot landgoedere en lewer meer olyfolie as enige ander Italiaanse
streek. Vissery is belangrik langs die kus. Bari en Taranto, twee hawestede,
is die vernaamste nywerheidsentrums.
(6)
Die Westelike Hooglande en Vlaktes strek langs die Tirrheense See van
La Spezia, 'n hawestad net suid van Genua, suidwaarts verby Napels en Salerno.
Dit is 'n ryk landboustreek, wat met produksie net deur die Po-vallei oortref
word.
Die
noordelike deel sluit die ryk heuwelwΩreld van Toskane en Umbriδ in. Hierdie
gebied is veral bekend om sy graan en vee. Die suidelike deel sluit Rome en
Napels in. Die vlakte langs die kus is dig bevolk.
In
die warm klimaat van die kusvlaktes kweek die boere appelkose, kersies,
suurlemoene, perskes en groente. Wingerde is oral.
(7)
Siciliδ word deur die Straat van Messina van die hoofland geskei. Hier
is berge en vlaktes. Die berg Etna, een van die grootste aktiewe vulkane ter wΩreld,
oorheers die landskap van Noordoos-Siciliδ.
Ernstige
erosie, deels veroorsaak deur die skoonmaak van woude, het al die landbou erg
geknou en die verkeer in binnelandse gebiede in die nat seisoen belemmer.
Koringboerdery en skaap- en bokteelt is belangrik in die binneland. Siciliδ
het die grootste visbedryf in Italiδ.
(8)
Sardiniδ is 'n eiland wes van die Italiaanse skiereiland in die
Tirrheense See. Sy landskap word oorheers deur berge en hoδ plato's.
Veeboerdery
is belangrik in die berggebiede. Die enigste goeie landbougrond is op die
laagliggende kusvlaktes, waar graangewasse, artisjokke en druiwe gekweek word.
ò
KLIMAAT: 'n Mediterreense klimaat met warm, droδ somers en sagte
winters. Siciliδ en Sardiniδ neig om warmer en droδr as die hoofland te
wees. Die Alpe en die Po-vallei het kouer, natter winters.
ò
EKONOMIE: Die kapitalistiese ekonomie bly verdeel in Æn
ontwikkelde industriδle noorde, oorheers deur private maatskappye, en Æn
minder ontwikkelde boerewΩreld in die suide, met 20% werkloosheid (2002).
Die
goed ontwikkelde nywerhede in Noord-ltaliδ, wat maklik met die res van Europa
kan skakel, sluit aanlegte vir elektriese en elektroniese goedere,
motorvoertuie en fietse, tekstielware, klerasie, leergoedere, sement, glas,
porselein en keramiek in. Die noorde is ook 'n belangrike geld- en bankstreek,
en Milaan is die kommersiδle hoofstad van Italiδ.
Die
landbou in die noorde is meer gemeganiseer. Die vernaamste gewasse is onder
meer koring, mielies, rys, druiwe, vrugte en voergewasse vir melkbeeste.
Buiten
klip, veral marmer, en Alpynse riviere wat vir hidroδlektriese krag ingespan
word, het Italiδ min natuurlike hulpbronne. Die meeste van die
onverwerkte stowwe wat die fabrieke nodig het en meer as 75% van die
energie-benodigdhede word ingevoer.
_________________________________________________________
Terug
na inhoudsblad -- klik hier
_________________________________________________________
Ons
Wonderlike WΩreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan