à en die fassinerende
rolle uit die verre verlede
Die Dooie See is om verskillende redes baie bekend:
dit is die laagste natuurlike plek op die aardoppervlak en dit bevat die
hoogste soutkonsentraat van enige watermassa op ons planeet. Boonop is dit in
daardie geweste waar Lot se vrou so dramaties in 'n soutpilaar verander het.
Maar is die Dooie See werklik dood?
òáá Kom ook
saam na die antieke nedersetting Khirbet Qumran aan die noordwestekant van die Dooie See, waar 'n
versameling baie ou Hebreeuse en Aramese geskrifte in 'n reeks nabygeleδ grotte
gevind is. Ontdek hoekom die Dooie See-rolle van onskatbare waarde vir
Bybelgeleerdes isà
___________________________________________________________
''TOE het die Here swael en vuur van Hom af,
uit die hemel uit, laat reδn op Sodom en Gomorra. En God het die stede en die
hele vlakte verwoes en al hulle inwoners om die lewe gebring; selfs die plante
in die omgewing is uitgeroei. Lot se vrou het omgekyk en sy het in 'n
soutpilaar verander.'' (Genesis 19: 24-26.)
Lot se vrou het God se opdrag veronagsaam. Volgens
die Bybelboek Genesis het sy in 'n soutpilaar verander toe sy omgekyk het na
waar God besig was om die sondige Sodom en Gomorra met swael en vuur te
verwoes.
Daar is vandag steeds skouspelagtige suile van sout
en soutsteen by die Dooie See. Een van diΘ, 'n pilaar met verskillende
skakerings aan die hange van Jebel Usdum (Heuwel van Sodom), word tradisioneel
Lot se Vrou genoem. (Dis stellig darem nie rΩrig sy wat nß al die eeue nog daar
staan nie, maar die folkloristiese assosiasie bly interessant.) Besoekers aan
die streek wat die bloedige warm tog teen die heuwel op trotseer, kan ''Lot se
vrou'' sien waar sy volgens oorlewing plegtig haar straf dra.
Maar asof die erbarmlike vrou nog nie genoeg gely het
nie, lyk dit of 'n selfs wranger toekoms op haar wag. Want die pilaar staan
gevaarlik skuins en aardskokke kan haar dalk laat omval. Die mense van die
plaaslike toerismebedryf is darem nie tΘ bekommerd oor diΘ moontlikheid nie.
Daar is immers oorgenoeg ander pilare van soutsteen wat ''Lot se vrou'' kan
word as die huidige een omtuimel.
òáá HOEWEL dit
'n see genoem word, is die Dooie See in der waarheid 'n soutwatermeer. Dit lΩ
tussen Israel en Jordaniδ en vorm die laagste deel van die enorme Afrika-skeurvallei,
wat van Siriδ af deur die vasteland van Afrika tot so ver suid as Mosambiek
strek. Die meer is 76 km lank, met 'n maksimum-breedte
van nagenoeg 16 km. Die oppervlakte is ongeveer 1049 vk. km.
Die oewer van die Dooie See is sowat 400 m onderkant
seevlak -- die heel laagste plek op die aardoppervlak. Mineraalryke water vloei
in die meer in -- meestal vanuit die Jordaanrivier, maar ook uit verskeie
seisoensriviere, wat vloei wanneer dit reδn, maar andersins droδ lope is.
Maar die water vloei nie dan weer vanuit die meer see
toe nie. Die enigste manier waarop die water ontsnap, is deur verdamping. Die
streek word in die somer so warm dat die verdampende water soms die
meeroppervlak met 'n mis bedek. Met die verdamping van die water kristalliseer
die opgeloste minerale in pragtige formasies uit.
Die Dooie See is s≤ genoem omdat bloedmin dinge in sy
pekelsout of in die omringende grond kan lewe. Maar navorsing toon dat die meer
tog sekere lewende organismes onderhou. Hoewel geen visse daarin kan bestaan
nie, lewe sekere bakterieδ en soutgarnale tog in die water. Aan die oewers
groei ook 'n klompie plante.
Van groot belang is die oorvloed tafelsout
(natriumchloried) en ander stowwe soos magnesiumchloried, kalsiumchloried,
kaliumchloried en magnesiumbromied, wat goedkoop onttrek word vir gebruik in
nywerhede. Die soutkonsentraat in die Dooie See is dan ook werklik so hoog dat
dit onmoontlik is om daarin te swem. Maar 'n mens bly tog dryf sonder om te
sink!
Trouens, die spa's aan die oewers lok jaarliks 'n
groot menigte besoekers wat in die mineraalryke waters kom baai. Baie mense glo
die water het helende eienskappe. Oor die vraag of dit wel so is, word hewig
gedebatteer. Hoe ook al, dis duidelik dat die Dooie See deesdae sommer
springlewendig is!
òá òá òá ò
DIE Dooie See-rolle is 'n versameling Hebreeuse en Aramese geskrifte wat stuk-stuk
sedert 1947 gevind is in 'n reeks grotte aan die noordwestekant van die Dooie
See, in die gebied van die antieke nedersetting Khirbet
Qumran.
Æn Skaapwagter met die naam JumÆa, Æn lid van
Æn Bedoe∩ene-stam, het die eerste van die aktieke rolle gevind, waarna ander
spoedig ontdek is.
Daar is meer
as 600 manuskripte, wat oorspronklik op leer of papirus geskryf is. Sekeres het
betreklik goed bewaar gebly, ander nie. Die sewe
vernaamste rolle is deur die Bedoe∩ene (rondtrekkende woestyn-Arabiere) ontdek.
Daar
word gemeen dat die rolle aan die lede van Æn voorheen onbekende Joodse
broederskap behoort het. Sekere navorsers reken dat die broederskap verband
gehou het met die Joodse sekte die Esseδrs, ander beklemtoon weer die verskille
tussen die Qumran-groep en die Esseδrs.
Die
rolle sluit in handleidings vir die handhawing van die tug, gesangboeke,
Bybelse kommentare en apokaliptiese geskrifte. Daar is ook twee van die oudste
bekende kopieδ van die Bybelboek Jesaja, wat feitlik heeltemal ongeskonde is,
asook fragmente van elke boek in die Ou Testament behalwe die boek Ester. Onder
die laasgenoemdes is Æn gefantaseerde parafrase van die boek Genesis.
Daarbenewens
is daar tekste, in die oorspronklike tale, van verskeie Apokriewe boeke en die
boeke van dieá Pseudepigrafa. (Die
Apokriewe boeke is gedeeltes wat oor die Bybelse tydvak handel, maar wat nie in
die Bybel opgeneem is nie. Pseudepigrafa is onder meer bepaalde Joodse
geskrifte wat na bewering valslik aan profete van die Ou Testament toegeskryf
word.)
Navorsers reken dat die geskrifte op verskillende tye tussen omstreeks 200 vC en 68 nC geskryf kon gewees het. Argeoloδ het nietemin vasgestel dat die nedersetting van die Qumran-broederskap in 68 nC verwoes is.Æn Leδr onder die Romeinse generaal Vespasianus kon die gemeenskap geplunder het terwyl hulle onderweg was om Æn Joodse rebellie te onderdruk wat in 66 nC begin het. Die rolle is vermoedelik tussen 66 en 68 nC in die grotte versteek.
Die Qumran-broederskap
word in die handleidings oor die handhawing van die tug uitgebeeld as Æn soort
toonbeeld van die Huis van Israel, wat die weg moes berei vir die naderende
koms van die koninkryk van God en die oordeelsdag. Die broederskap is geestelik
deur priesters en ouderlinge gelei.
Die Dooie See-rolle is, vanweδ hul
ouderdom, van onskatbare waarde vir Bybelgeleerdes om by die oorspronklike teks
van die Hebreeus in die Bybel uit te kom. Behoue geblewe dele van die Ou
Testament is immers sowat duisend jaar ouer as die oudste kopieδ wat voorheen
bekend was.
_________________________________________________________
Terug na inhoudsblad -- klik hier
_________________________________________________________
Ons Wonderlike
WΩreld op CD, 2004 - Uit Huisgenoot se Jongspan