G│≤wne pr╣dy umys│owe £redniowiecza

teocentryzm - pogl╣d sprowadzaj╣cy ca│okszta│t spraw ludzkich do Boga, jako jedynej, najwy┐szej warto£ci, podporz╣dkowuj╣cy celom pozaziemskim wszystkie dziedziny ┐ycia i dzia│alno£ci cz│owieka

scholastyka - wyja£nianie i uzasadnianie drog╣ poszukiwa± rozumowych dogmat≤w, orzecze±, prawd uznawanych przez Ko£ci≤│ za objawione i niepodleg│e krytyce; wybitni przedstawiciele scholastyki to Albert Wielki (XII/XIII w. ) i jego ucze± £w. Tomasz z Akwinu (XIII w.), kt≤rego filozofia do dzi£ przyjmowana jest przez Ko£ci≤│; z│oty okres rozwoju tej nauki przypad│ na XIII w.; sytuacjΩ cz│owieka w £wiecie zakre£lonym horyzontem wiary widziano jako dramatyczn╣ (p. augustynizm) albo harmonijn╣ (p. tomizm)

asceza - wyrzekanie siΩ wszelkich przyjemno£ci, umartwianie siΩ; surowy tryb ┐ycia maj╣cy wg. niekt≤rych religii zapewniµ doskona│o£µ i zbawienie

abnegacja - odmawianie sobie czego£; wyrzekanie siΩ czego£; niedbanie o w│asne wygody, o sw≤j wygl╣d; zaniedbanie siΩ; ômemento moriö - pamiΩtaj o £mierci; przestroga, ┐e jedynym celem ostatecznym cz│owieka na ziemi jest £mierµ

tomizm - £w. Tomasz z Akwinu uzna│, ┐e przeznaczony cz│owiekowi szczebel hierarchii jest w│a£ciwy, celowo dla± przewidziany i naturalny,; twierdzi│, ┐e cz│owiek w│a£ciwie pojmuj╣cy swe przeznaczenie musi siΩ staraµ wznie£µ wy┐ej, walcz╣c z pokusami upadku, kt≤ry prowadzi do wynaturzenia jego istoty i powo│ania; tomizm k│ad│ nacisk na problemy etyki, kt≤ra stabilizowa│a ┐ycie ludzkie, normowa│a je wskazaniami cnoty

augustynizm - £w. Augustyn (┐y│ 800 lat przed £w. Tomaszem) uzna│, ┐e cz│owiek jest istot╣ filozofuj╣c╣, kt≤ra rozwa┐a sw╣ obecno£µ w £wiecie i czasie, swe dramatyczne, niejasne miejsce na granicy byt≤w miΩdzy anio│ami, a zwierzΩtami. To umieszczenia cz│owieka miΩdzy bytami wy┐szymi, a ni┐szymi powodowa│o poczucie wewnΩtrznego rozdarcia, rodzi│o nieustaj╣cy konflikt miΩdzy cielesno£ci╣, a duchowo£ci╣, po┐╣daniem dobra i z│a

franciszkanizm - £redniowiecze, obfituj╣ce w rozmaite ujΩcia spraw wiary i zwi╣zane z nimi nakazy sposobu ┐ycia, wyda│o tak┐e - do dzi£ ┐ywy - program wiary radosnej, prostej, p│yn╣cej z wszechogarniaj╣cej mi│o£ci do £wiata i stworzenia, mi│o£ci poddanej ewangelicznym - dos│ownie pojmowanym - nakazom mi│osierdzia, ub≤stwa, braterstwa; franciszkanizm, kt≤rego duchowym ojcem by│ £w. Franciszek z Asy┐u (1182-1226), zapocz╣tkowa│ wielki ruch odnowy moralnej w £wiecie pe│nym okrucie±stwa.