CECHY CHARAKTERYSTYCZNE KULTURY BAROKOWEJ

SZTUKA BAROKU - CECHY

• przepych, bogactwo ozd≤b i z│oce±
• kontrastowo£µ
• alegoryczno£µ
• celem mia│o byµ zaskoczenie, oszo│omienie i ol£nienie odbiorcy

LITERATURA OKRESU BAROKU

Czas trwania i podzia│ na okresy (W Polsce)

Ustalenie dok│adnej daty pocz╣tku Baroku jest niemo┐liwe. Pierwsze symptomy baroku by│y w latach sze£µdziesi╣tych XVI wieku. Barok trwa│ przez ca│y wiek XVII. Schy│ek baroku to lata trzydzieste i czterdzieste XVIII wieku. Barok trwa│ wiΩc prawie dwa wieki.

Cechy literatury barokowej w Polsce

• d│ugowieczno£µ
• dwunurtowo£µ (nurt dworski i sarmacki)
• brak programu, ukszta│towanych zasad i poetyk
• rΩkopi£mienniczy charakter pi£miennictwa

(utwory powstawa│y jako rΩkopisy i nie ukazywa│y siΩ w druku bo przesta│y funkcjonowaµ drukarnie i zanik│o zapotrzebowanie na utwory; szlachcic je£li chcia│ mieµ utw≤r to przepisywa│ go do ôSilva Rerumö; by│y w nim przepisy kulinarne, receptury r≤┐nych mikstur, przem≤wienia pana domu, kt≤re wyg│asza│ na sejmikach, przem≤wienia przyjaci≤│, dzie│a artystyczne - pisa│ je prawie ka┐dy szlachcic ale tylko do prywatnego u┐ytku)

Cechy stylu literatury barokowej

• bogactwo s│ownictwa i jego niezwyk│o£µ
• zawi│y szyk
• skomplikowana sk│adnia
• niezwyk│o£µ metafor i epitet≤w
• paradoks
• antytetyczno£µ (przeciwstawno£µ, pos│ugiwanie siΩ kontrastami, sprzeczno£ciami)

Marinizm

Barok pomimo, ┐e nie mia│ okre£lonego programu poetyckiego odwo│ywa│ siΩ do W│oskiego poety Sianbattisty Mariniego. Od jego nazwiska pochodzi nazwa nurtu poetyckiego - marinizmu (konceptualizmu).
Cechy:

• najwa┐niejsza jest forma, kt≤ra ma zadziwiaµ i zaskakiwaµ
• odwo│ania do w│asnej fantazji i natchnienia
• stosowanie niezwyk│ych £rodk≤w stylistycznych
• ka┐dy utw≤r mia│ opieraµ siΩ na koncepcie, koncept powinien zawieraµ elementy niespodzianki
• utwory powinny mieµ charakter sensualny (odbierany poprzez zmys│y)
• odbiorcΩ nale┐y zaszokowaµ

TERMINY I OKREîLENIA îRODK╙W ARTYSTYCZNYCH STOSOWANYCH W BAROKU

Koncept

(wiersz musia│ byµ zaskakuj╣cy i w miarΩ mo┐liwo£ci nowatorski; ôDo trupaö Morsztyn)

Wyliczenie

(nagromadzenie kolejnych, podobnych, synonimicznych cech)

Anafora

(jest to powt≤rzenie zdania o podobnej konstrukcji zaczynaj╣ce siΩ od tego samego wyrazu; ôDo Annyö Naborowski)

Antyteza

(zestawienie dw≤ch opozycyjnych znaczeniowo element≤w wypowiedzi, najczΩ£ciej zda±)

Hiperbolizacja

(wyolbrzymienie, przesadne przedstawienie jakiego£ zjawiska; ôDo trupaö Morsztyn)

Gradacja

(jest to stopniowanie, wzrastaj╣ce napiΩcie « a┐ do pointy; ôNiestatekö Morsztyn)

Epitet

(okre£lenie)

Por≤wnania

Przerzutnia

(Zdanie nie mie£ci siΩ w jednym wersie i jego czΩ£µ zostaje przerzucona do nastΩpnego; ôDo trupaö Morsztyn

ôTy masz zwi╣zane rΩce, ja, wolno£ci

Zbywszy, mam rozum │a±cuchem powityö)

Metaforyka

Motyw wanitatywny

(marno£ciowy, wykorzystywanie tych wszystkich pojΩµ, kt≤re kojarz╣ siΩ z przemijaniem i niesta│o£ci╣ ┐ycia « ôDƒwiΩk, cie±, dym, wiatr, b│ysk, g│os, punktö « ôKr≤tko£µ ┐ywotaö Naborowski)

Kontrast

(operowanie przeno£niami; ôNiestatekö Morsztyn)

Oksymoron

(zestawienie dw≤ch wyraz≤w sprzecznych znaczeniowo, ômr≤z gorej╣cy, ogie± lodowyö)

Pytania retoryczne

ôCuda mi│o£ciö Morsztyn

Powt≤rzenia

Pointa

ôNiestatekö Morsztyn

Figura sumacji

(zebranie w poincie element≤w z wiersza; ôDo Pannyö Morsztyn)

Paradoks

(sformu│owanie zaskakuj╣ce swoj╣ tre£ci╣ na poz≤r bez sensu, ôDo trupaö Morsztyn )

Operowanie brzydot╣

(ukazywanie b≤lu, cierpienia)

Inwersja

(przestawienie wyraz≤w)