Warto£ci staro┐ytnej mitologii
Mity powsta│y poniewa┐ t│umacz╣ to co niewyt│umaczalne (powstanie £wiata, p≤r roku, ludzi). Zosta│y spisane aby mo┐na je by│o przekazywaµ dalszym pokoleniom. Mit jest to wypowiedƒ, zazwyczaj narracyjna oparta na wierzeniach ludzi antycznych. Posiada fabu│Ω. Przekazuje uniwersalne prawdy. Mity to dawne ba£nie i opowie£ci o b≤stwach oraz p≤│legendarnych bohaterach (herosach), a tak┐e o ┐yciu i wierzeniach staro┐ytnych Grek≤w i Rzymian. Mity by│y efektem literackiego ujΩcia podstawowych prze£wiadcze± i odczuµ ludzkich.
Antropomorficzny charakter mit≤w
Przedstawianie w mitach si│ i zjawisk przyrody pod postaci╣ ludzk╣. Bog≤w wyobra┐ano sobie na podobie±stwo ludzi.
opowie£ci mitologiczne maj╣ charakter religijny
maj╣ charakter uniwersalny, tzn. M≤wi╣ o prawdach, kt≤re nie przemijaj╣, s╣ ponadczasowe o og≤lnoludzkie
m≤wi╣ o sprawach cz│owieka, jego d╣┐eniach, marzeniach
by│y wielokrotnie wykorzystywane w sztuce
mo┐na je przyr≤wnaµ do zdarze± maj╣cych miejsce w wsp≤│czesno£ci
Charakterystyka i dzieje niekt≤rych bohater≤w mitologicznych. Kosmogonia mitologiczna
Pocz╣tkowo istnia│ chaos (niesko±czona otch│a±, wype│niona bezkszta│tn╣ mas╣, mieszanin╣ powietrza, ziemi, wody i ognia). Z chaosu powsta│ dzie±, a wraz z nim Jasno£µ i wszelka rado£µ. Wy│oni│a siΩ Ziemia (Gaja) i otaczaj╣cy j╣ Eter. Powsta│o niebo (Uranos). Gaja i Uranos to pierwsze b≤stwa £wiata. Uranos da│ deszcz, a Gaja wszelk╣ ro£linno£µ. Ziemia wype│ni│a siΩ ┐ywymi istotami. Pojawi│y siΩ dalekie gwiazdy i blade s│o±ce. Z chaosu zrodzony zosta│ te┐ b≤g mi│o£ci Eros. DziΩki niemu £wiat siΩ nieustannie odradza│ i odnawia│. Eros │╣czy│ ludzkie serca. Uranos i Gaja sp│odzili dzieci Olbrzymy. Po nich przyszli na £wiat Cyklopi -bustwa zwi╣zane z piorunami, b│yskawicami i grzmotami (Arges, Steropes i Brontes). Gaja i Uranos wydali tak┐e na £wiat sze£µ Tytan≤w (Okeanos, Kojos, Krion, Hyperion, Jarpet, Kronos) i sze£µ Tytanid (Teja, Rea, Temida, Mnemosyna, Tojbe, Tetys). Uranos ba│ siΩ tytan≤w wiΩc str╣ci│ ich do podziemnego £wiata Tartaru. Gaja zbuntowa│a za to najm│odszego syna przeciwko ojcu. Kronos ugodzi│ ojca mieczem, a jego krew (ojca) zap│odni│a GajΩ ponownie. W≤wczas przysz│y na £wiat boginie zemsty Erynie. Pojawi│y siΩ te┐ nowe pokolenia Gigant≤w i Nimf. Tytani uwolnili swoich braci z Tartaru i pozbyli w│adzy Uranosa. Rz╣dz╣cy Kronos obawia│ siΩ o swoje panowanie, wiΩc pozby│ siΩ cyklop≤w i Gaja zbuntowa│a siΩ przeciwko niemu. »on╣ Kronosa by│a Rea, z kt≤r╣ mia│ potomstwo. Kronos przypomnia│ sobie s│owa Uranosa, ┐e jego w│asny potomek pozbawi go w│adzy, wiΩc po│yka│ swoje dzieci. Rea uciek│a na KretΩ i tam urodzi│a Zeusa. Cyklopi zbudowali mu pa│ac na Olimpie, gdzie zamieszkali bogowie. Wok≤│ sto│u Zeusa zasiada│a jego rodzina: ┐ona Hera, ich syn Ares (b≤g wojny), siostra Zeusa Afrodyta Bogini mi│o£ci, Hefajstos (b≤g ognia), boski pos│aniec Hermes, bogini urodzaju Demeter, brat Zeusa Posejdon (b≤g morza), czw≤rka dzieci w│adcy nieba: Atena (bogini m╣dro£ci), Apollon (b≤g £wiat│a i muzyki), Atrenida (bogini las≤w, │ow≤w i p≤l), Dionizos (b≤g winoro£li, nigdy nie opuszczaj╣cy pucharu z rΩki). W kuchni panowa│a opiekunka ogniska domowego Hestia. W kr≤lestwie podziemi przebywa│ b≤g ciemno£ci Hades z ┐on╣ Persefon╣. Wszyscy bogowie starali siΩ uporz╣dkowaµ £wiat, aby Ziemia sta│a siΩ rajem. Chocia┐ miΩdzy bogami toczy│y siΩ zaciΩte boje ludzie byli wolni od z│a. Nie znali staro£ci, nie musieli pracowaµ bo ziemia sama rodzi│a. Od┐ywiali siΩ dzikimi owocami: warzywami, mlekiem, miodem, kt≤ry sp│ywa│ z drzew. By│a to ôepoka z│otaö. W ôepoce srebrnejö ludzie zmienili siΩ. Pojawili siΩ prostacy i barbarzy±cy. Zeus postanowi│ za niepos│usze±stwo zg│adziµ ca│╣ ludzko£µ. Nast╣pi│a ôepoka br╣zowaö, ale i ci ludzie pozabijali siΩ nawzajem, a ich dusze trafi│y do Hadesu. Pozosta│y tylko zwierzΩta, ptaki i ryby. Bogowie stworzyli wiΩc bohater≤w. W ôepoce bohater≤wö zdarza│y siΩ wielkie czyny znane z opowie£ci o ôZ│otym panieö, czy o zdobyciu Troi. Bogowie pomagali ludziom. Demeter nauczy│a ich uprawy ziemi. Zeus poprosi│ Prometeusza aby uformowa│ cz│owieka z czerwonej gliny i │ez. Zosta│ on stworzony na podobie±stwo bog≤w. Zeus tchn╣│ ┐ycie w pierwszych ludzi, a Prometeusz pomaga│ im we wszystkim. Wykrad│ nawet z Olimpu ogie± i da│ cz│owiekowi. Zeus ukara│ go za to przykuwaj╣c │a±cuchami do ska│ Kaukazu. SΩp wydziobywa│ mu w╣trobΩ, kt≤ra co noc odrasta│a.