W Polsce w odr≤┐nieniu od Francji dominowa│a szlachta, a nie mieszcza±stwo. NastΩpowa│ upadek miast. By│ z│y stan gospodarki. NastΩpowa│ rozk│ad organizacji pa±stwowej. Presti┐ Rzeczpospolitej na forum miΩdzynarodowym upad│. Polska sta│a siΩ pionkiem w rΩkach s╣siad≤w (rozbiory). Kr≤l (Stanis│aw August Poniatowski) przyst╣pi│ do walki z sarmatyzmem. W nim upatrywa│ ƒr≤d│o z│a. Kr≤l stara│ siΩ zaanga┐owaµ r≤┐ne £rodki do walki z zacofaniem.
Wszechstronny dzia│acz, zajmowa│ siΩ:
ôTraktat o skutecznym rad sposobieö
Charakteryzuje ≤wczesn╣ RP i wysuwa postulaty, ┐╣dania maj╣ce uzdrowiµ pa±stwo. Przeciwstawia siΩ liberum veto, proponuje, aby ƒr≤d│em decyzji by│a wiΩkszo£µ g│os≤w. Gani prywatΩ szlachty. Przeciwnik szlacheckiej megalomanii (manii wielko£ci).
Zreformowa│ szkolnictwo, ┐╣da│ wprowadzenia nauczania rozumowego. K│ad│ nacisk na sprawy wychowania obywatelskiego, ludzi £wiadomych sytuacji spo│ecznej i politycznej, £wiadomych obowi╣zku wobec ojczyzny i narodu. Pod╣┐a│ za nauczaniem pogl╣dowym, opartym na racjonalnym poznawaniu rzeczywisto£ci, empirystycznych metodach. Wprowadzi│ obowi╣zek nauczania jΩzyka polskiego, historii literatury, nowo┐ytnych jΩzyk≤w. Wprowadzaj╣c te┐ nauki przyrodnicze, historiΩ, geografiΩ. W 1740 r. za│o┐y│ szko│Ω dla syn≤w szlacheckich ôCollegium Nobilumö. Uwa┐a│, ┐e doro£li s╣ zbyt zdeprawowani sarmatyzmem i nie da siΩ ich zmieniµ.
W szkole dzia│a│ teatr konwiktowy, w kt≤rym uczniowie wystawiali sztuki pisane w duchu klasycystycznym, posiadaj╣ce mora│, maj╣ce walory wychowawcze, np. ôTragedia Epaminoudasö Konarskiego. Pisa│ tak┐e traktaty: ôO poprawie wad wymowyö. Wyszydza│ skomplikowany, napuszony barokowy styl. Propaguje czysto£µ, naturalno£µ jΩzyka.
Wyda│ traktat polityczny ôG│os wolny, wolno£µ ubezpieczaj╣cyö. Domaga│ siΩ jak najszybszego przeprowadzenia reform. Propagowa│ ograniczenie liberum veto. Kr≤la elekcyjnego ma wybieraµ ca│y nar≤d, a nie tylko szlachta. »╣da│ wzmocnienia administracji pa±stwowej, poprawy warunk≤w ch│op≤w.
Powo│ana w 1773 r. przez sejm na wniosek kr≤la. By│a pierwszym ministerstwem o£wiaty w Europie. Podstawowe zadania okre£la│o has│o: ôStworzyµ nar≤d przez wychowanie publiczneö. Pod kierownictwem komisji przeprowadzono reformΩ szk≤│ w ca│ym kraju. Po raz pierwszy zezwolono na naukΩ dziewcz╣t w szko│ach, zaczΩto powo│ywaµ szko│y ludowe « dla wszystkich. powo│ano r≤wnie┐ Towarzystwo do Ksi╣g Elementarnych, kt≤re opracowywa│o i wydawa│o nowe podrΩczniki. W szko│ach zwr≤cono szczeg≤ln╣ uwagΩ na problem kultury jΩzyka polskiego, a wzorem polszczyzny sta│y siΩ dzie│a pisarzy odrodzenia.
PRASA I TEATR JAKO NACZELNE îRODKI AGITACJI W SúU»BIE REFORM
Warszawa sta│a siΩ centrum kulturalnym i politycznym. Sta│o siΩ to za spraw╣ urbanistycznego uporz╣dkowania stolicy. Dw≤r sta│ siΩ g│≤wnym o£rodkiem sztuki, centrum artystycznym.
dzia│alno£µ kr≤la i znaczenie dworu kr≤lewskiego
Poniatowski popiera│ architekturΩ. Przebudowa│ zamek kr≤lewski, zbudowa│ pa│ac na wodzie. By│ mecenasem literatury. Wydawa│ publiczne, o£wieceniowe utwory (u niego pojawi│y siΩ po raz pierwszy utwory Krasickiego).
charakterystyka czasopi£miennictwa
tytu│y czasopism
Pierwsze polskie pismo - 1661, wchodzi│o tylko przez 7 miesiΩcy.
Wzorowany na angielskim ôSpectatorzeö. Pierwszy redaktor to Stanis│aw Bohomolec. Zamieszcza│ tam swoje artyku│y tak┐e Ignacy Krasicki. Monitor ukazywa│ zacofanie polski, ┐╣da│ reform, walki z ciemnot╣ i sarmackimi zabobonami.
Redaktorem naczelnym by│ Adam Naruszewicz. Celem by│o zaznajomienie z tw≤rczo£ci╣ ≤wczesnych pisarzy. Za wz≤r uznawano J. Kochanowskiego.
Czasopismo wydawane podczas obrad Sejmu Wielkiego. Prezentowa│a bie┐╣ce informacje.
Czasopismo wydawane podczas obrad Sejmu Wielkiego. By│ to dziennik. Przetrwa│a 160 lat.
Czasopismo okresu Sejmu Wielkiego. By│o to pismo informacyjno-rozrywkowe.
funkcja i znaczenie rozwoju czasopi£miennictwa
Czasopi£miennictwo doby o£wiecenia mia│o charakter zaanga┐owany, patriotyczny. Interesowa│o siΩ sprawami polskimi, przede wszystkim spo│ecznymi, politycznymi, gospodarczymi i kulturalnymi. By│o g│≤wnym £rodkiem masowego przekazu i oddzia│ywania na ≤wczesne spo│ecze±stwo.
powstanie Sceny Narodowej w Warszawie
dzieje teatru
17 listopada 1765 roku zosta│ otwarty polski teatr publiczny dla wszystkich. Powsta│ w budynku operalni saskiej. Pierwsz╣ wystawion╣ sztuk╣ by│a komedia ôNatrΩtyö J≤zefa Bielawskiego. Komedie tworzy│ Franciszek Bohomolec. Stworzy│ miΩdzy innymi: ôMa│┐e±stwo z kalendarzaö, utw≤r o£mieszaj╣cy Polak≤w. Jest to przyk│ad typowej komedii warszawskiej. W 1767 roku teatr zamkniΩto. Otwarto go dopiero w 1774 roku.
znaczenie teatru
W okresie o£wiecenia teatr publiczny pe│ni│ bardzo wa┐n╣ rolΩ. Wychowywa│ ≤wczesnego obywatela. Uczy│ go krytycznie my£leµ i widzieµ wady ustroju, w kt≤rym ┐y│. Walczy│ o jΩzyk narodowy. Propagowa│ postΩpowe reformy pa±stwowe. Jego dzia│alno£µ szczeg≤lnie wzros│a w czasie Sejmu Czteroletniego. Obok sztuk rozrywkowych wystawia│ utwory, kt≤re w spos≤b po£redni lub bezpo£redni nawi╣zywa│y do ┐ycia politycznego kraju, propagowa│y nowe idee o£wieceniowe, domaga│y siΩ przeprowadzenia w Polsce reform politycznych i spo│ecznych w my£l za│o┐e± spo│ecznych i humanitarnych.
obyczajowa komedia warszawska
Po ponownym otwarciu teatru w 1774 roku nast╣pi│ rozkwit komedii warszawskiej. Tw≤rcy teatralni to: Franciszek Zab│ocki (ôCud mniemany, czyli Krakowiacy i G≤raleö, ôFircyk w zalotachö). Charakteryzuje siΩ ona tym, ┐e tematyka polityczna nie jest najwa┐niejsza, a rzecz kr╣┐y wok≤│ intrygi mi│osnej