U schy│u XIX wieku w polskim teatrze zachodz╣ zmiany. W Polsce i Europie proces tych zmian i przemian nazywany jest reform╣ teatru. Jerzy II von Miningen, ksi╣┐Ω Turyngii za│o┐y│ zesp≤│ MANINGENCZYCY. Powsta│ nowy typ teatru, kt≤rego cechowa│o:
Ten typ teatru to naturalizm.
Ryszard Wagner by│ kompozytorem, autorem oper, inscenizator utwor≤w, teoretyk teatru. Teatr to dziedzina sztuki synkretycznej. Po│╣czenie dziedzin sztuk w ca│o£µ daje teatr. Teatr to najwy┐sze uosobienie cz│owieka.
Gerhard Hauptman by│ dramaturgiem i teoretykiem teatru. Jako pierwszy wprowadzi│ objawy symbolizmu. Teatr wewnΩtrzny odchodz╣cy od autentyzmu, perfekcja realizmu. Wszystko uproszczone, namiastka rzeczywisto£ci. »╣da│ prawdy psychologicznej.
Maurycy Maeterling wprowadzi│ symbolizm do teatru i dramatu. Tre£µ dramatu by│a symboliczna - gest, nastr≤j, wyraz twarzy to by│y symbole.
Edward Craig podtrzymywa│ teorie Wagnera o autentyczno£ci, twierdzi│, ┐e kreatorem i stw≤rc╣ jest re┐yser, B≤g teatru.
Konstanty Stani│awski by│ za│o┐ycielem teatru artystycznego (MCHAT), w│asne kompozycje i wyobra┐enia o sztuce aktorskiej. Poszed│ do naturalizmu. Aktorzy prze┐ywaj╣ swoje role i uto┐samiaj╣ siΩ z postaciami granymi przez nich.
W Polsce te┐ zachodzi│y zmiany. DziΩki Tadeuszowi Pablikowskiemu teatr by│ popularny. Zwi╣zany by│ on z Galicj╣. W 1893 zosta│ on dyrektorem teatru miejskiego w Krakowie. Naczelny propagator w Europie. Wa┐nymi o£rodkami teatralnymi by│ Lw≤w i Warszawa. W 1913 roku powsta│ Teatr Polski podtrzymuj╣cy nowatorstwo w Polsce. Posiad│a Pablikowski przygotowanie teatralne praktyczne i teoretyczne. Wsp≤│pracowa│ z MEINGENCZYKAMI. Polsce chcia│ daµ teatr symboliczny. Jego zas│ug╣ jest wprowadzenie na sceny polskie wsp≤│czesnego £wiatowego repertuaru. Nowym dyrektorem teatru miejskiego zosta│ J≤zef Kotarbi±ski. Wystawi│ on wielkie dramaty romantyczne. W 1901 ôDziadyö, ôKordianö, ôNie-boska komediaö. Tu te┐ odby│a siΩ prapremiera ôWeselaö. Kolejnym dyrektorem zosta│ aktor Ludwik Solski. Uwra┐liwiony by│ na sztukΩ aktorsk╣. Gdy on by│ dyrektorem odby│a siΩ prapremiera ôMoralno£ci pani Dulskiejö.
Scenografia, zabudowanie przestrzeni scenicznej, dawniej tylko dekoracje. Tu prekursorem by│ Wyspia±ski. Aktywnym praktykantem by│ Karol Frycz. Intensywny rozw≤j dramaturgii w dw≤ch dziedzinach:
MiΩdzy nimi istnia│o wiele stadi≤w po£rednich. Stanis│aw Przybyszewski wywar│ wp│yw jako teoretyk dramatu i teatru. Wyda│ ksi╣┐kΩ ôO dramacie i scenieö. G│≤wny nacisk k│ad│ na analizΩ psychologiczn╣: ôîniegö, ôDla szczΩ£ciaö. Utwory te rzadko pojawia│y siΩ na scenie. Jan August Kisielewski autor utwor≤w ukazuj╣cych krytykΩ filistrstwa - ôW sieciö, ôKarykaturyö. Dramaty Tadeusza Ryttnera to ôG│upi Jakubö, ôW ma│ym domkuö. By│ tropicielem konflikt≤w moralnych, ujawnienie swobody dla w│snej duszy. Tadeusz Mici±ski tworzy│ liryczne rozbudowane utwory. Nie wystawiano jego utwor≤w ze wzglΩdu na ma│e mo┐liwo£ci techniczne. ôTermopile polskieö, ôKniaƒ Patiomkinö.
W│odzimierz Perzy±ski pisa│ komedie ôLekkomy£l╣ca siostraö
Lucjan Rydel - ôBetlejem Polskieö nawi╣zywa│ do idei romantyzmu.