Motto ôMedalion≤wö ôLudzie ludziom zgotowali ten losö w oparciu o zagadnienia etyczne i moralne literatury zwi╣zanej z latami wojny i okupacji.

II wojna £wiatowa spowodowa│a g│Ωbokie zmiany polityczne, ale tak┐e i zasadnicze zmiany duchowe i psychiczne ludzi ┐yj╣cych w czasach hitleryzmu. Powsta│ nowy spos≤b my£lenia o cz│owieku, ukszta│towa│y siΩ nowe warto£ci moralne i etyczne. Literatura w bardzo realistyczny spos≤b ukazywa│a nam wydarzenia, jakie mia│y miejsce w okupowanym kraju. Wiele poet≤w i pisarzy porusza│o problemy m≤wi╣ce o okrucie±stwie i bestialstwie Niemc≤w. W spos≤b niewyszukany, dosadny ukazali nam oblicze czas≤w, w kt≤rych terror g≤rowa│ nad mi│o£ci╣, nienawi£µ na poszanowaniem drugiego cz│owieka. Literatura owa przedstawia nam wstrz╣saj╣cy obraz wydarze±, w kt≤rych rzecz╣ najbardziej powszechn╣ by│y mordy i bestialstwo faszyzmu.

Powie£ci╣ wprowadzaj╣c╣ czytelnika w wydarzenia wtedy rozgrywane w Polsce s╣ ôMedalionyö Na│kowskiej. Pisarka nie zag│Ωbia siΩ w psychikΩ cz│owieka. W swoich opowiadaniach nie wzrusza siΩ nad losem ludzi. Jej proste, suche, dosadne s│owa przedstawiaj╣ nam ca│╣ prawdΩ o wojnie. Cz│owiek zdaniem Na│kowskiej, po przekroczeniu pewnej granicy nie potrafi odr≤┐niaµ dobra od z│a, sta│ siΩ otΩpia│y. Nie wzrusza│a go niedola innych ludzi, my£la│ tylko o sobie, jak prze┐yµ, jak przetrzymaµ straszliw╣ mΩkΩ. îmierµ drugiego cz│owieka nie wywiera│a na nim ┐adnego wra┐enia (Profesor Spanner). Ludzie w obozach nie bronili siΩ, nie pr≤bowali siΩ buntowaµ. Ca│kowicie poddali siΩ losowi. Dzieci, ma│e nie potrafi╣ce broniµ siΩ istotki, przyzwyczaja│y siΩ do istniej╣cej sytuacji. W ich ┐ycie, a nawet w zabawΩ wkrad│ siΩ gwa│t i przemoc (zabawa w palenie ┐yd≤w). Najstraszniejsze jest to, ┐e cz│owiek w obozie koncentracyjnym traktowany by│ gorzej od zwierzΩcia û traktowany by│ jak rzecz. Pr≤bowano wyci╣gn╣µ z niego jak najwiΩcej korzy£ci: musia│ ciΩ┐ko pracowaµ a┐ do utraty wszystkich si│, p≤ƒniej zosta│ spalony w krematorium. Po £mierci robiono z jego w│os≤w prze£cierad│a, wyrywano z│ote zΩby, z t│uszczu produkowano myd│o, a sk≤r╣ oprawiano ksi╣┐ki itp.

Pisarzem, kt≤ry tak┐e podejmuje problematykΩ wojenn╣ jest Borowski. W swoich opowiadaniach, podobnie jak Na│kowska, przedstawia gwa│t i okrucie±stwo Niemc≤w. W jego ksi╣┐ce nie ma g│≤wnego bohatera, ukazany jest w niej terror wobec ludzi. Ob≤z, jak siΩ dowiadujemy, by│ o£rodkiem najbardziej sprawnie funkcjonuj╣cym, je£li chodzi o masowo£µ mord≤w na ludziach. Pisarz oskar┐a wiΩƒni≤w oboz≤w koncentracyjnych, ┐e nie przeciwstawili siΩ krzywdzie, nic nie robili w tym celu, bardzo │atwo poddali siΩ. M≤wi on, ┐e ludzie kt≤rzy prze┐yli ob≤z, nie mog╣ mieµ ôczystych niewinnych sercö, poniewa┐ tam wyzbyli siΩ swoich idei, warto£ci moralnych i uznali nowe tj. gwa│t, przemoc i nienawi£µ do drugiego cz│owieka. Cz│owiek, kt≤remu uda│o siΩ prze┐yµ te ciΩ┐kie lata, musia│ na nowo uczyµ siΩ nowych warto£ci moralnych. Wiele m│odych ludzi (wiersz R≤┐ewicza ôOcalonyö) nie widzia│o ┐adnego sensu istnienia. Mimo swojego m│odego wieku okazali siΩ ludƒmi starymi psychicznie, kt≤rzy niestety nie potrafili znaleƒµ swojego miejsca w ┐yciu. Zaledwie dorastaj╣cy ludzie, zamiast bawiµ siΩ, cieszyµ siΩ z ┐ycia, musieli dokonaµ wyboru miΩdzy £mierci╣ a ┐yciem. Wojna, front to £mierµ. M│odzi ┐o│nierze pozostawali oddani sami sobie w walce, musieli liczyµ tylko na w│asne si│y. Wojna by│a wielk╣ tragedi╣ dla milion≤w ludzi.

Na podstawie tych utwor≤w mo┐emy stwierdziµ, ┐e los ludzi w czasie II wojny £wiatowej by│ bardzo okrutny i bezlitosny. Wielu ludzi zginΩ│o niepotrzebnie. Najtragiczniejsze jest to ┐e to w│a£nie cz│owiek zabija│ cz│owieka, ┐e to ôludzie û ludziom zgotowali ten losö.