Henryk Sienkiewicz ôPotopö

Druk utworu trwa│ prawie dwa lata (1884 - 1886). jednocze£nie w krakowskim ôCzasieö, warszawskim ôS│owieö, wielkopolskim ôDzienniku Pozna±skimö. W ten spos≤b wszystkie trzy zabory poznawa│y r≤wnocze£nie now╣ powie£µ. Ksi╣┐kowe wydanie ôPotopuö wysz│o w sze£ciu tomach w paƒdzierniku 1886 r.

Fabu│a i kompozycja powie£ci

Wydarzenia przedstawione w powie£ci obejmuj╣ lata 1655 - 1656, co uwypukla charakter informacyjno-poznawczy utworu i scala kompozycyjnie.

Owo skondensowanie urealnia opisywane wydarzenia i nadaje im odpowiednie tempo.

Motywem naczelnym jest podr≤┐ - wΩdr≤wka g│≤wnego bohatera, co umo┐liwia wprowadzenie r≤┐norodnych wydarze± historycznych i znacznie poszerza panoramΩ spo│eczn╣ powie£ci.

Czynnikiem spajaj╣cym fabu│Ω s╣ dwa, przeplataj╣ siΩ wzajemnie i powi╣zane w╣tki:

• historyczno-polityczny: przebieg najazdu szwedzkiego oraz dokonuj╣cy siΩ w zwi╣zku z nim rozk│ad moralny spo│ecze±stwa polskiego i stopniowe jego odradzanie
• romansowy, oparty na strukturze tr≤jk╣ta: polski oficer, Kmicic, kocha kobietΩ, Ole±kΩ, kt≤r╣ porywa konkurent, Bogus│aw Radziwi││. Ponadto na przeszkodzie m│odym staj╣ trudno£ci wynikaj╣ce z r≤┐nic charakter≤w obojga oraz z powik│a± politycznych.

Powie£µ rozpoczyna siΩ od spraw romansowych, a wiΩc stopniowego pogarszania siΩ dobrych zrazu stosunk≤w miΩdzy Kmicicem a Ole±k╣ oraz jej opiekunami - szlachta lauda±sk╣. Kmicic jest ju┐ nawet bliski ca│kowitego upadku moralnego, ale w ostatniej chwili ratuje go wej£cie w s│u┐bΩ Janusza Radziwi││a. Jest to pierwszy punkt zwrotny w jego dziejach.

Nieco p≤ƒniej zawi╣zuje siΩ w╣tek historyczno-polityczny.

Odt╣d oba w╣tki rozwijaj╣ siΩ r≤wnolegle, upadek moralny Kmicica zbiega siΩ z upadkiem moralnym og≤│u obywateli.

Potem rozpocznie siΩ poprawa bohatera i ca│ego narodu, a pod koniec powie£ci zejdzie siΩ odrodzenie i rehabilitacja Kmicica z odrodzeniem moralnym spo│ecze±stwa polskiego.

Akcja toczy siΩ bardzo szybko, trzyma w napiΩciu uwagΩ czytelnika dziΩki wprowadzeniu do fabu│y nag│ych katastrof i r≤wnie zaskakuj╣cego ich rozwi╣zania.

Akcja prowadzona jest £ci£le wed│ug scottowskich za│o┐e±: ù porwania, ù ucieczki, ù przebrania, ù pojedynki, ù zawieszanie w╣tk≤w w momencie najwiΩkszego napiΩcia. TΩ dynamiczn╣ budowΩ powie£ci Sienkiewicz powi╣za│ z trzema ujΩciami kompozycyjnymi: ù stopniowaniem, ù kontrastem, ù zaskakuj╣c╣ niespodziank╣.

Najistotniejszym walorem ôPotopuö jest narracja. Mamy tu do czynienia z wielo£ci╣ odrΩbnych ujΩµ przy dominuj╣cej roli narratora wszechwiedz╣cego, kt≤remu nieobcy jest XIX-wieczny punkt widzenia. Obok epickiego dystansu obserwujemy:

• subiektywizm (bezpo£rednio wprowadzone oceny),
• stylizowane relacje kronikarskie,
• elementy szlacheckiego pamiΩtnika,
• spojrzenie oceniaj╣cego wydarzenia historyka.

Fabu│a

W 1654 r. Chmielnicki poddaje siΩ Rosji, co staje siΩ przyczyn╣ wojny polsko-rosyjskiej - dwie potΩ┐ne armie rosyjskie wkraczaj╣ w tym roku na LitwΩ i Bia│oru£. O tej wojnie wspomina Sienkiewicz nazywaj╣c j╣, ze wzglΩdu na cenzurΩ carsk╣, wojn╣ z Septentrionami, z Chowa±skim itp.

Herakliusz Bilewicz, przedstawiciel mo┐nego rodu ┐mudzkiego, w testamencie przekaza│ ca│y maj╣tek wnuczce Aleksandrze, oddaj╣c ja pod opiekΩ szlachty lauda±skiej i wyznaczaj╣c na mΩ┐a Andrzeja Kmicica, kt≤remu te┐ zapisa│ wie£ Lubicz. Stycze± 1655 r.

1. Prezentacja i konkury Kmicica w Wodoktach (m│odzi pa│aj╣ odwzajemnion╣ mi│o£ci╣), pobyt w Lubiczu (pijatyki i rozpusta, dewastacja staro┐ytnego dworku)
2. Zemsta na Butrymach (kompani Kmicica sprowokowali konflikt w karczmie i zostali wybici przez okoliczn╣ szlachtΩ. Kmicic w odwecie morduje mieszka±c≤w Wo│omontowicz i pali ich domy. Ole±ka ukrywa go przed Butrymami, ale ju┐ bezpiecznego wypΩdza zrywaj╣c zarΩczyny)
3. Porwanie Ole±ki przez Kmicica, o£wiadczyny Wo│odyjowskiego (Wo│odyjowski rani w pojedynku Kmicica, ale widz╣c jak bardzo m│odzi siΩ kochaj╣ postanawia pom≤c warcho│owi w odzyskaniu dobrej reputacji).

Wiosn╣ 1655 r. Szwedzi pod wodz╣ Wittenberga napadaj╣ na PolskΩ. Wykorzystuj╣ okazjΩ, ┐e Polska toczy walki z Rosj╣. Pierwsze uderzenie skierowane jest na WielkopolskΩ. Wojskom szwedzkim towarzyszy podkanclerzy koronny Hieronim Radziejowski (skazany na banicjΩ za intrygowanie przeciw kr≤lowi Janowi Kazimierzowi i za warcholstwo uciek│ w 1652 r. do Szwecji i z zemsty namawia│ Szwed≤w do ataku na PolskΩ).

4. Kapitulacja pod Uj£ciem (wojewoda pozna±ski Krzysztof Opali±ski w towarzystwie Radziejowskiego i Wirtza przekazuj╣ kr≤lowi szwedzkiemu w│adzΩ nad Wielkopolsk╣).

Kr≤l Jan Kazimierz, nie zdo│awszy nak│oniµ pospolitego ruszenia do walki z najeƒdƒc╣, rusza w kierunku Krakowa, powierzaj╣c jego obronΩ Stefanowi Czarnieckiemu.

5. Uczta w Kiejdanach, Kmicic stronnikiem Radziwi││a (Na LitwΩ dotarli Zag│oba oraz bracia Jan i Stanis│aw Skrzetuscy, chc╣ u boku wielkiego hetmana litewskiego Janusza Radziwi││a broniµ kraju. W Upicie do│╣czy│ do nich Micha│ Wo│odyjowski. W Kiejdanach przebywa ju┐ Ole±ka, kt≤rej towarzyszy stryj, Tomasz Bilewicz. Kmicic widz╣c w Radziwille obro±cΩ kraju sk│ada mu przysiΩgΩ wierno£ci)
6. Odbicie przez Zag│obΩ eskortowanych oficer≤w (omamiony przez hetmana Kmicic staje po stronie zdrajcy, za£ pozostali oficerowie zostaj╣ aresztowani i skazani na £mierµ. Kmicic b│aga dla nich o │askΩ i hetman zapewnia go, i┐ zostan╣ internowani w Bir┐ach. Eskortuje ich Roch Kowalski. Spryt i przebieg│o£µ Zag│oby ratuj╣ im ┐ycie - komendant miasta mia│ ich rozstrzelaµ).
7. Ocalenie skazanego na rozstrzelanie Kmicica (rycerz pr≤buje zmusiµ Bilewicz≤w do wyjazdu do Kiejdan, Wo│odyjowski ratuje Ole±kΩ, ale nakazuje rozstrzelanie Kmicica jako zdrajcy. »ycie ratuje mu Zag│oba, kt≤ry przejΩtych list≤w wiedzia│ o wstawiennictwie pana Andrzeja)
8. Kmicic u Bogus│awa Radziwi││a(pobyt w Pilwiszkach u£wiadamia Kmicicowi przewrotno£µ Radziwi││≤w, pr≤buje porwaµ Bogus│awa, ale sam ranny ledwie uchodzi £mierci)
9. Prze│om duchowy Kmicica (Kmicic ukrywa siΩ w lesie w chacie smolarzy bΩd╣cej teraz w│asno£ci╣ Kiemlicz≤w, opiekuje siΩ nim Soroka):

• przybiera nazwisko Babinicz,
• wysy│a listy do Janusza Radziwi││a, wypowiadaj╣c mu s│u┐bΩ (bracia w zamian puszcz╣ pog│oskΩ, jakoby to Kmicic postanowi│ porwaµ kr≤la i oddaµ go w rΩce Szwed≤w) i do Wo│odyjowskiego, ostrzegaj╣c przed zdrad╣ Radziwi││≤w,
• postanawia wyruszyµ na îl╣sk do kr≤la Jana Kazimierza.

10. Ostrze┐enie przez Kmicica ojc≤w paulin≤w (Kmicic pods│ucha│ prowadzon╣ w jΩzyku niemieckim rozmowΩ pomiΩdzy dow≤dc╣ wojsk szwedzkich Wrzeszczowiczem a baronem Lisola o zamiarze zajΩcia CzΩstochowy i ograbienia Jasnej G≤ry. Zdobyte informacje przekazuje przeorowi klasztoru, ksiΩdzu Kordeckiemu.
11. Obrona Jasnej G≤ry, Babinicz:

• 8 listopada pod mury klasztoru przybywaj╣ wojska szwedzkie pod dow≤dztwem Wrzeszeczowicza, kt≤ry na pr≤┐no pr≤buje sk│oniµ zakonnik≤w do otwarcia bram,
• 18 listopada docieraj╣ Szwedzi dowodzeni przez Millera, kolejne ich szturmy nie przynosz╣ rezultat≤w,
• Babinicz wykazuje siΩ ogromnym mΩstwem, dzielno£ci╣ i zmys│em dow≤dczym czym zdobywa przychylno£µ ksiΩdza Kordeckiego,
• jeden z pos│≤w ostrzega obro±c≤w przed £ci╣ganymi z Krakowa dzia│ami burz╣cymi,
• Kmicic pod os│on╣ nocy wysadza kolumbrynΩ prochem, ale dostaje siΩ do niewoli. Tu zdrajca Kuklinowski torturuje wiΩƒnia, ale ten przy pomocy braci Kiemlicz≤w uchodzi ca│o,
• 25 grudnia Szwedzi przypuszczaj╣ ostatni szturm i odchodz╣ spod mur≤w. Przeor, przekonany o £mierci Kmicica, ujawnia jego prawdziwe nazwisko.

12. Spotkanie Kmicica z Janem Kazimierzem, powr≤t kr≤la do kraju (kr≤l nieufnie podchodzi do opowie£ci Babinicza, rusza jednak do kraju. Babinicz ciΩ┐ko ranny w bitwie, w kt≤rej kr≤la od szwedzkiej niewoli broni╣ g≤rale, wyznaje swe prawdziwe nazwisko).
13. îmierµ Janusza Radziwi││a w Tykocinie (oblΩ┐ony przez wojsk Sapiehy, pod jego dow≤dztwem walcz╣ Wo│odyjowski i Zag│oba, hetman umiera 31 grudnia).
14. Kmicic, z rozkazu kr≤la, na czele oddzia│u Tatar≤w, kt≤rych chan przys│a│ na pomoc Rzeczypospolitej .
15. Ocalenie Anusi Borzobohatej (Zamojski, upatrzywszy sobie AnusiΩ Borzobohat╣, dw≤rkΩ ksiΩ┐nej Wi£niowieckiej, ka┐e odwie£µ dziewczynΩ do Zamo£cia, ale planuje odbicie dw≤rki. Kmicic uniemo┐liwia spisek i odwozi AnusiΩ do Bia│ej, sk╣d zostaje odes│ana do Grodna. W drodze porywa j╣ jednak Bogus│aw Radziwi││ i osadza razem z Ole±k╣ w Taurogach).
16. Bitwa pod Sok≤│ka, uratowanie Soroki przez Kmicica (Sakowicz podstΩpnie chwyta SorokΩ i skazuje na £mierµ przez nabicie na pal. Kmicic na pr≤┐no b│aga o uwolnienie przyjaciela, w≤wczas zbuntowane oddzia│y radziwi││owskie atakuj╣ Bogus│awa).
17. Armia szwedzka w klinie Wis│y i Sanu.
18. Bitwa pod Wark╣, zdobycie Warszawy, Prostki (Czarniecki uniemo┐liwia wojskom szwedzkim dotarcie do obozu kr≤la Karola Gustawa).
19. Ole±ka u Bogus│awa w Taurogach (zakochany magnat na pr≤┐no stara siΩ o wzglΩdy Ole±ki, za£ po jego wyjeƒdzie na wojnΩ z Sapieh╣ - pan Sakowicz pr≤buje swe plany mi│osne zrealizowaµ w stosunku do Anusi).
20. Walki podjazdowe Kmicica skierowane przede wszystkim przeciw wojskom znienawidzonego Bogus│awa Radziwi││a (Kmicic zwyciΩ┐a magnata w pojedynku, ale wypuszcza go wolno obawiaj╣c siΩ o ┐ycie Ole±ki).
21. Ucieczka Ole±ki i Anusi do Wo│mionowicz (panny przy pomocy stryja Ole±ki, p. Tomasza Bilewicza - dowodzi zbrojnym oddzia│em na »mudzi - umykaj╣ z Taurog≤w).
22. Ocalenie Wo│omowicz przez Kmicica (Sakowicz poszukuj╣c oddzia│u pana Tomasza przechwytuje list i atakuje Wo│omowicze. Wie£ ocala Kmicic. Kiedy jednak ma zamiar powr≤ciµ i spotkaµ z ukochan╣, otrzymuje rozkaz wyruszenia na po│udnie Polski, na wojnΩ z Rakoczym)
23. Ranny Kmicic w Lubiczu (Ole±ka zamierza wst╣piµ do klasztoru, przypadkowo spotyka ciΩ┐ko rannego w wojnie wΩgierskiej 1657 r. Kmicica. Mo┐e przebaczyµ umieraj╣cemu, ale nie chce znaµ ┐ywego).
24. Rehabilitacja Andrzeja Kmicica (podczas mszy w Upicie ksi╣dz odczytuje list kr≤lewski przywieziony przez Wo│odyjowskiego, w kt≤rym monarcha rehabilituje Kmicica. Ole±ka [prosi ukochanego o wybaczenie).

Historia w powie£ci

• Pisarz bardzo dok│adnie zapozna│ siΩ z czasami najazdu szwedzkiego (studiowa│ pamiΩtniki, listy, kroniki, herbarze, notatki, prace historyczne); do powie£ci wpl≤t│ autentyczne przem≤wienie Zamoyskiego do zakonnik≤w jasnog≤rskich, oryginalne listy Janusza Radziwi││a do Bogus│awa;
• Z ôPamiΩtnik≤wö J. CH. Paska zaczerpn╣│ Sienkiewicz obrazy pojedynk≤w, b≤jek, awantur, sceny wojenne i zwroty staropolskie, wzoruj╣c siΩ na jego stylu i jΩzyku.
• År≤de│ historycznych trzyma│ siΩ bardzo wiernie i ôPotopö nale┐y pod tym wzglΩdem do najlepszych dzie│ historycznych.
• G│≤wny bohater powie£ci Andrzej Kmicic, to postaµ na po│y historyczna. Pasek w ôPamiΩtnikachö podaje, ┐e w 1658 r. pu│kownik Samuel Kmicic ô┐o│nierz dobryö, s│u┐y│ w wojsku litewskim pod Sapieh╣, dosta│ siΩ do niewoli rosyjskiej, sk╣d wydosta│ go Czarniecki. Pozosta│e wydarzenia z ┐ycia bohatera (s│u┐ba u Radziwi││a, udzia│ w walce ze Szwedami, wysadzenie kolumbryny) to fikcja literacka.

Obraz spo│ecze±stwa polskiego wieku XVII

1. Magnateria:
2. Janusz i Bogus│aw Radziwi││owie, Hieronim Radziejowski, Opali±ski

   ù prowadz╣ politykΩ kieruj╣c siΩ jedynie dobrem w│asnego rodu,

   ù wydaj╣ cynicznie kraj na │up Szwedom (Uj£cie, Kiejdany) i przechodz╣ na stronΩ wroga dla w│asnych korzy£ci materialnych lub na skutek urazy osobistej,

   ù , warcho│owie, samowolni i pyszni egoi£ci.

   Sapieha, Lubomirski, Zamoyski

   ù patrioci stawiaj╣cy dobro ojczyzny ponad w│asne interesy, nie s╣ to jednak postacie idealne

3. Szlachta:
4. ù poddaje siΩ pokornie obcym najeƒdƒcom, szybko godzi z nowym po│o┐eniem (kiedy Opali±ski oznajmi│ o podpisaniu kapitulacji Wielkopolski, wznosi okrzyki na cze£µ kr≤la szwedzkiego), p│aci im podatki, s│ucha bez sprzeciwu rozkaz≤w szwedzkich komendant≤w,

   ù do zdrady ojczyzny sk│ania ich obietnica przywilej≤w stanowych (np. stryj Ole±ki, m≤wi: ôPana i pod obcym panowaniem znaleƒµ mo┐na),

   ù na Kmicicowej kompanii ci╣┐╣ morderstwa, rozboje i gwa│ty (ka┐dy z ┐o│nierzy by│ skazywany przez s╣dy na utratΩ czci i ┐ycia, grasuj╣ bezkarnie, bo prawo i s╣downictwo jest za s│abe)

   ù butna niekarna, egoistyczna, lekkomy£lna, interesowna, za£lepiona, bezmy£lna politycznie i kr≤tkowzroczna, uleg│a wobec magnaterii, czΩsto obojΩtna wobec potrzeb ojczyzny,

   W£r≤d szlachty s╣ jednak jednostki prawe, gotowe do po£wiΩce±, np. Skrzetuski, kt≤ry na wie£µ o kapitulacji Wielkopolski rwa│ sobie w│osy z g│owy.

5. Lud miejski i wiejski

• Sienkiewicz nie wprowadza do utworu bohatera ch│opskiego ani mieszcza±skiego. Lud wystΩpuje tu bezimiennie, ale jest chΩtny i gotowy do walki

ù cechuje ich: patriotyzm, wierno£µ kr≤lowi, zapa│ do walki,

ù bior╣ w swoje rΩce sprawΩ obrony przed Szwedami; ruch partyzancki obejmuje ca│y kraj (g≤rale tatrza±scy ratuj╣ ┐ycie kr≤lowi; kilkunastoletni Micha│ko, ch│opak pa±szczyƒniany, naprowadza na Szwed≤w polsk╣ chor╣giew i w bitwie z nimi wykazuje siΩ odwag╣ i bohaterstwem, czym wprowadzaj╣ w podziw szlachtΩ),

ù stawiaj╣ op≤r, poniewa┐ najeƒdƒcy zwielokrotniaj╣ nacisk ekonomiczny i obci╣┐aj╣ dodatkowymi pracami, wol╣ znosiµ ch│ostΩ i wiΩzienie, a nawet £mierµ, ni┐ przyczyniaµ siΩ do utwierdzania potΩgi najeƒdƒcy,

ù o ucisku ludu Sienkiewicz wspomina przelotnie, ukazuj╣c £luby lwowskie Jana Kazimierza, w kt≤rych kr≤l zobowi╣za│ siΩ, i┐ po zako±czeniu wojny poprawi po│o┐enie posp≤lstwa.

Na pocz╣tku ôPotopuö Sienkiewicz ukazuje upadek moralny spo│ecze±stwa (zdradΩ, zaprzedanie wrogom przez klasΩ rz╣dz╣c╣, odstΩpowanie od w│adcy, apatiΩ i rezygnacjΩ). Wrzeszczowicz (cudzoziemiec) wypowiada siΩ o Polakach: ô Jest li na £wiecie taki drugi kraj, gdzieby tyle nie│adu i swawoli dopatrzeµ mo┐na (...) Kt≤ryby w £wiecie nar≤d nieprzyjacielowi do zawojowania w│asnej ziemi pom≤g│? Kt≤ry by tak kr≤la opu£ci│... Jeno szaleni, swawolni, ƒli i przedajni te ziemiΩ zamieszkuj╣ö. P≤ƒniej nastΩpuje punkt zwrotny - nar≤d siΩ podƒwiga i odradza. Przy ko±cu utworu sami Szwedzi nie mog╣ nadziwiµ siΩ zamianie, jaka zasz│a w narodzie, kt≤ry do niedawna nie stawia│ ┐adnego oporu.

Obrazy ┐ycia obozowo-rycerskiego

• ôPotopö to powie£µ wojenna. Na obraz ┐ycia spo│ecze±stwa polskiego XVII w. sk│adaj╣ siΩ g│≤wnie fakty ukazuj╣ce ┐ycie obozowo-rycerskie, wojenne. Np. cnoty rycerskie, spos≤b formowania chor╣gwi, pospolite ruszenie, turnieje, bardzo plastyczne opisy bitew. Niewiele natomiast dowiadujemy siΩ o stosunkach spo│ecznych i ┐yciu kulturalnym Polak≤w.
• Obraz ten uzupe│niaj╣ nieliczne sceny ┐ycia domowego i obyczajowego:

ù ciche ┐ycie rodzinne, ù uczty i zabawy hulaszcze w dworkach szlacheckich (tu doskona│a scena zbiorowa: uczta w Kiejdanach), ù b≤jki w karczmach.

Bohater g│≤wny

Andrzej Kmicic to typowy przedstawiciel szlachty XVII w., potomek zubo┐a│ego rodu szlacheckiego. Jego losy symbolizuj╣ los ojczyzny; jego upadkowi moralnemu sekunduje upadek narodu, a odrodzeniu - tryumf zwyciΩskich Polak≤w.

• Odwa┐ny, weso│y o bujnym temperamencie, zdolny do szlachetnych i druch≤w serca i do wielkiej mi│o£ci. Ma naturΩ awanturnicz╣, jest porywczy i sk│onny do ôbitki i wypitkiö, co psuje mu reputacjΩ. Wychowany w potyczkach pogranicznych nawyk│ do ryzyka i bezkarno£ci. Hulaka, ceni╣cy sobie dobr╣ kompaniΩ i swawolne ┐ycie. Zachowaniem w Lubiczu, Upicie i Wo│monowiczach popada w dramatyczny konflikt z otoczeniem, traci dobre imiΩ, Ole±kΩ i zaufanie przyjaci≤│. Porywaj╣c narzeczona staje ponownie w ostrej kolizji z prawem.
• Pierwszy punkt zwrotny w jego ┐yciu nastΩpuje w zwi╣zku z otrzymaniem hetma±skich list≤w. Z rozkazu najwy┐szego dow≤dcy podejmuj╣c siΩ formowania oddzia│u nie podlega odpowiedzialno£ci s╣dowej i ma okazjΩ zrehabilitowaµ swoje imiΩ.
• Oddaj╣c siΩ pod komendΩ Radziwi││a sk│ada mu przysiΩgΩ na wierno£µ. Nie odstΩpuje jednak magnata, choµ w oczach przyjaci≤│ i ukochanej uchodzi za zdrajcΩ, poniewa┐ wierzy w dobre intencje hetmana. Naiwny i gorliwy, porywczy i wierny wierzy, ┐e przyczynia siΩ do ratowania ojczyzny.
• Swoja tragiczna pomy│kΩ u£wiadamia sobie w rozmowie z Radziwi││em w Pilwiszkach. îwiadomy ju┐ swego upadku postanawia zem£ciµ siΩ. Wpierw jednak czyni postanowienie oczyszczenia siΩ z win poprzez s│u┐bΩ Polsce. Jako Babinicz:

ù ostrzega wojsk konfederackie przed niebezpiecze±stwem gro┐╣cym im ze strony Radziwi││a, ù ocala starostΩ úuszczewskiego, ù ostrzega ksiΩdza Kordeckiego, ù bierze udzia│ w obronie Jasnej G≤ry, ù broni kr≤la w Tatrach, ù walczy ze Szwedami na czele oddzia│u Tatar≤w, ù ocala Wo│montowicze, ù uczestniczy w wojnie z wojskami Rakoczego.

• Przemienia siΩ w prawego, wiernego kr≤lowi i ojczyƒnie bojownika o wolno£µ swego narodu, gotowego postawiµ obowi╣zek s│u┐by dla kraju ponad g│os serca.

Ole±ka Bilewicz≤wna: godna potomkini rodu szlacheckiego. Powa┐na, stateczna, dumna i energiczna panna, kt≤ra potrafi zachowaµ spok≤j nawet w najgorszych chwilach. Uosobienie kobiety idealnej, wz≤r patriotki, wiernej cnocie i ojczyƒnie.