Cz│owiek sam musi okre£liµ, co w ┐yciu jest najwa┐niejsze. îwiat jakich warto£ci - wa┐nych dla ciebie - odnajdujesz w utworach literackich ?

Literatura od swych zacz╣tk≤w sta│a siΩ ƒr≤d│em idea│≤w, postaw i wzorc≤w osobowych. W utworach powsta│ych po utracie przez PolskΩ niepodleg│o£ci mo┐na odnaleƒµ wiele warto£ci, kt≤re nale┐y ceniµ, gdy┐ prezentuj╣ idee godne na£ladownictwa. Zar≤wno w tw≤rczo£ci romantycznej , pozytywistycznej, jak i m│odopolskiej znajdujemy wzorce postΩpowania. Dla m│odego pokolenia czΩstsze obcowanie z tak╣ literatur╣ by│oby szans╣ na stworzenie lepszego systemu warto£ci. Romantyzm w literaturze obfitowa│ w godne na£ladowania postawy i idee. Je┐ George Byron w swej powie£ci poetyckiej " Giaur " ukazuje tytu│owego bohatera jako postaµ kieruj╣ca siΩ w swym ┐yciu sercem oraz emocjami. Jako indywidualista chce zem£ciµ siΩ na sprawcy £mierci swej ukochanej Leili. Mimo tego, ┐e postΩpuje ƒle, to w imiΩ zasady: " cel u£wiΩca £rodki " zostaje zrehabilitowany. Byronizm zaowocowa│ tak┐e nawi╣zaniami w literaturze polskiego romantyzmu. Sta│o siΩ tak w przypadku " Konrada Wallenroda " Adama Mickiewicza. Powsta│a tym samym nowa postawa wallenrodyzm. Idea, kt≤ra wymaga u┐ycia nieetycznych metod dla osi╣gniΩcia zamierzonego celu. " Macie bowiem, ┐e s╣ dwa sposoby walki... Trzeba byµ lisem i lwem" - to motto utworu, zaczerpniΩte z "KsiΩcia " Machiavellego. PostΩpowanie Wallenroda by│o z punktu widzenia £redniowiecznego rycerstwa amoralne. Konrad jednak to bohater tragiczny - musi wybraµ miΩdzy ojczyzn╣, a rodzin╣, zwyciΩstwem a honorem. Jest te┐ postaci╣ niezwyk│╣, owian╣ tajemnic╣ i groz╣. Tytu│owy bohater tej powie£ci poetyckiej kieruje siΩ jednak mi│o£ci╣ do ojczyzny jako warto£ci╣ nadrzΩdn╣ i przede wszystkim dlatego jest postaci╣ godn╣ na£ladowania. Dla Pustelnika - Gustawa z " Dziad≤w "cz. IV Adama Mickiewicza najwa┐niejsza za£ by│a mi│o£µ; nieszczΩ£liwe uczucie, kt≤re popycha go do £mierci samob≤jczej. G│≤wn╣ przyczyn╣ tych z│ych i tragicznych odczuµ by│a nier≤wno£µ maj╣tkowa, bowiem kobieta wybra│a bogatego:" Jak Ciebie o£lepi│o z│oto. I honor≤w £wiec╣ca ba±ka wewn╣trz pusta." Mi│o£µ u bohatera to uczucie, kt≤re powoduje ob│Ωd, samotno£µ. Nie ma jednak nic z│ego w kierowaniu siΩ ni╣ w ┐yciu jako warto£ci╣ nadrzΩdn╣; wrΩcz przeciwnie - cz│owiek zdolny do tak g│Ωbokich uczuµ musi byµ bardzo wra┐liwym i czu│ym. Gustaw jednak, z nieszczΩ£liwego kochanka, przemienia siΩ w gor╣cego patriotΩ, cz│owieka mimo wszystko wci╣┐ bardzo warto£ciowego duchowo, w postaµ , kt≤ra ma poprowadziµ swoj╣ kochan╣ ojczyznΩ do niepodleg│o£ci. W ten spos≤b rodzi siΩ zupe│nie nowy bohater romantyczny- Konrad z III cz. " Dziad≤w ".

Pe│en £wiadomo£ci swych warto£ci by│ wybitn╣ jednostk╣, wyrastaj╣c╣ ponad innych. Jego wyobcowanie i sk│≤cenie ze £wiatem mo┐na zaobserwowaµ w " Wielkiej Improwizacji ", gdzie na wp≤│ przytomny, ob│╣kany, a jednocze£nie niezwyk│y Konrad wystΩpuje w swym wspania│ym monologu przeciwko wszystkim £wiΩto£ci╣, przeciw Bogu, wierze i wszystkim warto£ciom. Zmaga siΩ zatem bohater nie tylko z samym sob╣. Buntuje siΩ, a jego postawΩ okre£la literatura jako bunt prometejski . podobnie jak mityczny Prometeusz da│ ludziom ogie±, staj╣c tym samym przeciw bogom Olimpu, tak Konrad postanawia wznie£µ bunt przeciw Bogu w imiΩ ludzko£ci. Mimo jednak poczucia ogromnej warto£ci i drzemi╣cych w nim mo┐liwo£ci, jest bohater bezsilny. Nic nie mo┐e zrobiµ dla ludzi, rz╣dzi nim uczucie, kt≤re w £wiecie realnym okazuje siΩ niewystarczaj╣ce do objΩcia "rz╣du dusz ". Postawa prometeizmu przeplata siΩ w III cz. " Dziad≤w " z mesjanizmem, kt≤ry jest tu reprezentowany przez ksiΩdza Piotra. Idea ta m≤wi o szczeg≤lnej roli Polski w dziejach £wiata. W│a£nie w " Widzeniu ks. Piotra " padaj╣ s│owa : " Polska Chrystusem narod≤w " , kt≤re okre£laj╣ istotΩ polskiego mesjanizmu. Ksi╣dz Piotr to bohater r≤┐ni╣cy siΩ od Konrada przede wszystkim w kwestii wiary. Konrad stawia siebie wy┐ej ni┐ wszelkie £wiΩto£ci, ni┐ Boga. Drugi z bohater≤w natomiast upokarza siΩ przed Stw≤rc╣: " Panie ! Czym┐e ja jestem przed Twoim obliczem ? Prochem i niczem." Bohater wie, ┐e bez Boga nic nie zdzia│a , ani w kwestiach osobistych , ani w sprawie ratowania ojczyzny. Jego godna pochwa│y pokora owocuje fantastycznym i profetycznym widzeniem, kt≤re mo┐e zawdziΩczaµ jedynie Stw≤rcy. Ksi╣dz Piotr obserwuje obraz niedoli m│odzie┐y polskiej, gnΩbionej przez cara. MΩka narodu zostaje ukazana na wz≤r mΩki Chrystusa, kt≤ra ma zako±czyµ siΩ zmartwychwstaniem Polski. Jest to zapowiedƒ przysz│ej wolno£ci ojczyzny. Zdarzali siΩ jednak w literaturze XIX wieku bohaterowie, kt≤rych postΩpowanie nie mo┐e zostaµ pochwalone, a mimo to postacie te zapisa│y siΩ na kartach dzie│ pi£miennictwa jako niepowtarzalne i wybitne. Dzia│o siΩ tak dlatego, ┐e przechodzili w czasie trwania akcji utworu metamorfozΩ, ewolucjΩ. By│o tak w przypadku Jacka Soplicy - bohatera " Pana Tadeusza " Adama Mickiewicza. Jego m│odo£µ to okres zawadiacki i beztroski. Hulaszczy tryb ┐ycia, odmowa Horeszki w sprawie przysz│o£ci Jacka i ukochanej Ewy doprowadzi│y do upadku moralnego Soplicy. Po uzyskaniu opinii zdrajcy postanawia wyjechaµ do Rzymu i zostaµ emisariuszem politycznym pod przybranym nazwiskiem KsiΩdza Robaka. Z postaci sk│≤conej ze £wiatem zmienia siΩ w gor╣cego patriotΩ, bohatera bΩd╣cego czΩ£ci╣ ogromnego przedsiΩwziΩcia. Jego burzliwa przesz│o£µ zostaje mu wybaczona, a sam Jacek zrehabilitowany. Podobn╣ dynamikΩ mo┐na zaobserwowaµ u Kordiana - tytu│owej postaci z dramatu Juliana S│owackiego. W czasie trwania akcji utworu bohater zmienia siΩ z m│odziutkiego i wra┐liwego ch│opca, kt≤ry nie potrafi siΩ odnaleƒµ w £wiecie, w dojrza│ego i odwa┐nego bojownika o wolno£µ swego ukochanego kraju. Mimo wszystko jednak zakorzeniona w m│odym wieku s│aba psychika bierze gorΩ nad nowymi ┐yciowymi ideami Kordiana. Od tej chwili bohater skazany jest na klΩskΩ jako jednostka osamotniona. Godna uwagi jest tak┐e chΩµ poznawania ┐ycia i praw w nim rz╣dz╣cych ukazana w utworze. Jeszcze niedojrza│y m│ody cz│owiek podr≤┐uje po Europie w poszukiwaniu celu i sensu ┐ycia. Ca│a ta eskapada jednak doprowadza tylko do utraty z│udze±, okazuje siΩ bowiem, ┐e zasady moralne, kt≤re do tej pory wyznawa│, nie istniej╣. Kordian zatem to bohater godny podziwu, gdy┐ w trakcie akcji utworu zmienia siΩ w cz│owieka mi│uj╣cego ojczyznΩ i pragn╣cego o ni╣ walczyµ: " Polska Winkelridem narod≤w. "- m≤wi. Kolejnymi postaciami , kt≤re kieruj╣ siΩ w ┐yciu trosk╣ o innych, s╣ osoby dramatu " Nie- boska komedia " Zygmunta Krasickiego. Najwa┐niejsza w ┐yciu tych ludzi jest walka w obronie swej klasy spo│ecznej. Hrabia Henryk chocia┐by to przyw≤dca arystokracji, poeta, kt≤ry marzy o uznaniu go za geniusza. Faktycznie jest poet╣ fa│szywym. Ponosi r≤wnie┐ klΩskΩ jako m╣┐ i ojciec. Dope│nieniem tragizmu jego ┐ycia jest przegrana arystokracji broni╣cej siΩ w okopach îwiΩtej Tr≤jcy. Pojawia siΩ w tym utworze tak┐e inny bohater, przyw≤dca obozu rewolucjonist≤w - Pankracy. Jego grupa spo│eczna, mimo chΩci walki w obronie swych praw, nie przedstawia ┐adnego programu zawieraj╣cego postulaty dotycz╣ce przysz│o£ci, nie ma ┐adnych idea│≤w, pr≤cz chΩci zemsty. Hrabia i Pankracy reprezentuj╣ dwie skrajne sprzeczne postawy. Obaj jednak ponosz╣ klΩskΩ, co doprowadza ich do tragicznego ko±ca.

W taki spos≤b prezentuj╣ siΩ bohaterowie romantyczni. Najwa┐niejsza w ich ┐yciu jest sfera duchowa - mi│o£µ do kobiety , ojczyzny, klasy spo│ecznej. WiΩkszo£µ jednak z nich jawi siΩ jako postacie tragiczne. Kolejna epoka literacka- pozytywizm - wysuwa do analizy psychologicznej trochΩ innych bohater≤w. Generalizuj╣c, najwa┐niejsz jest dla nich praca. Zerwanie z tradycj╣ romantyczn╣ nie nast╣pi│o jednak tak szybko. Stanis│aw Wokulski i Andrzej Kmicic choµby wci╣┐ jeszcze posiadaj╣ wiele cech romantycznych. Typowe za│o┐enia pozytywistyczne prezentuj╣ bohaterowie powie£ci Elizy Orzeszkowej " Nad Niemnem ". Dziel╣ siΩ na tych, kt≤rzy pracuj╣ i w ten spos≤b wspomagaj╣ gospodarkΩ kraju, oraz tych, kt≤rzy ┐yj╣ z pracy innych- paso┐yt≤w mog╣cych nic po┐ytecznego dla ojczyzny uczyniµ. Do pierwszej kategorii nale┐╣ Bohaterowicze, kt≤rzy bardzo ciΩ┐ko pracuj╣. Uprawiaj╣ ziemiΩ , hoduj╣ zwierzΩta. Ich ciΩ┐kie ┐ycie jednak napawa ich rado£ci╣ i zadowoleniem. Za£cianek, mimo trudno£ci i przeciwno£ci losu, optymistycznie patrzy na £wiat, ca│kowicie spe│niaj╣c siΩ na polu pracy. Jest ona dla Bohaterowicz≤w motorem ┐ycia, jego celem i sensem. Podobnie jest w przypadku Benedykta Karczy±skiego i jego siostry Marty. Oboje od urodzenia niemal zaznajomili siΩ z prac╣, mimo szlacheckiego pochodzenia. Benadykt dba o swe grunty niczym o w│asne dziecko, tak te┐ je traktuje. Marta nie zawsze my£la│a w tych kategoriach. Ba│a siΩ ciΩ┐kiej pracy, lecz ┐ycie w│a£ciwie zmusi│o j╣ do zmiany £wiatopogl╣du. Zajmuj╣c siΩ domem brata i jego dzieµmi ca│kowicie siΩ odnalaz│a. Drug╣ grup╣ bohater≤w " Nad Niemnem " - ludzi ┐yj╣cych z pracy innych reprezentuje Emilia Karczy±ska, ┐ona Benedykta. Dla niej najwa┐niejsze w ┐yciu s╣ marzenia o £wiatowych rozkoszach, romantycznych kochankach. Nie pomaga mΩ┐owi w prowadzeniu gospodarstwa, nie wspiera go nawet duchowo. Przez to staje siΩ bohaterk╣ negatywn╣, wrΩcz komiczn╣. Do ludzi jej pokroju nale┐y, tak┐e Teofil R≤┐yc - morfinista, kt≤rego " czyni to jeszcze bardziej intryguj╣cym i ciekawszym". MΩ┐czyzna trwoni ca│y maj╣tek na zabawΩ i bujne ┐ycie towarzyskie. Do najlepszych z punktu widzenia za│o┐e± pozytywistycznych, nale┐╣ w tym utworze jednak Justyna Orzelska i Witold Karczy±ski. Bohaterka to osoba, kt≤r╣ nudzi ┐ycie szlachcianki i denerwuje my£l o paso┐ytnictwie na cudzej pracy. Postanawia zatem wyj£µ za Jana Bohaterowicza i zacz╣µ pomagaµ jego ca│ej rodzinie w uprawie roli. Swe idea│y i marzenia stawia ponad zdaniem i opini╣ reszty rodziny. Chce byµ po prostu szczΩ£liwa, choµ wie, ┐e to szczΩ£cie poci╣gnie za sob╣ wiele wyrzecze±. Witold Karczy±ski natomiast jest powie£ciowym przedstawicielem pozytywistycznego postulatu " pracy u podstaw ". Naucza najni┐sze warstwy spo│eczne, opowiada im o nowinkach agrononicznych. Jest m│odym cz│owiekiem, kt≤ry rozumie ch│op≤w, jest nimi zafascynowany i postanawia im pom≤c. Kolejn╣ wielk╣ pozytywistyczn╣ jest " Lalka " Boles│awa Prusa, ukazuj╣ca w│a£ciwie trzy typy bohater≤w, kt≤rzy ┐yj╣ zgodnie z tym, co dla nich najlepsze, najwa┐niejsze. I tak g│≤wny bohater - Stanis│aw Wokulski- cz│owiek o cechach zar≤wno romantycznych, jak i pozytywistycznych, kieruje siΩ w ┐yciu w zasadzie jedynie ogromnym uczuciem, jakim darzy IzabelΩ úΩck╣. Cz│owiekiem interesu bowiem zostaje te┐ z powodu mi│o£ci. Chce byµ bogaty, gdy┐ wie, ┐e tylko w ten spos≤b mo┐e j╣ zdobyµ. Podporz╣dkowanie ca│ej egzystencji jedynej osobie mo┐e doprowadziµ do rych│ej tragedii. Tak by│o i w tym przypadku. Wokulski pr≤buje pope│niµ samob≤jstwo. Wielka romantyczna mi│o£µ by│a dla niego motorem wszelkich dzia│a±. Opr≤cz tego warto wspomnieµ o filantropijnej dzia│alno£ci Stacha. Kieruj╣c siΩ ogromn╣ wra┐liwo£ci╣ i lito£ci╣ wspomaga│ najubo┐szych, najbardziej uciskanych i potrzebuj╣cych. Innym idealist╣, cz│owiekiem o wielu cechach romantycznych, jest w " Lalce " Ignacy Rzecki. Na jego losy z│o┐y│a siΩ przesz│o£µ du┐ego narodu, kt≤ry utraci│ niepodleg│o£µ. By│ bojownikiem o wolno£µ Polski, kt≤ry przedstawiany jest w utworze jako dziwak, marzyciel i niepoprawny optymista. Bohater to cz│owiek wyobcowany, samotny, ┐yj╣cy jedynie my£l╣ o dawnych czasach, gdy wraz z przyjacielem, Augustem Katzem, walczy│o niepodleg│o£µ kraju. Kieruje siΩ w ┐yciu Rzecki wielkim sercem, dobroci╣ i marzeniami o wolnej ojczyƒnie. Kolejnym, najm│odszym idealist╣ jest w powie£ci Julian Ochocki. Bohater to naukowiec, dla kt≤rego najwa┐niejszy w jego egzystencji jest postΩp cywilizacji, kt≤ry okre£la jako: " Cel wy┐szy ponad wszystkie, do jakich kiedykolwiek rwa│ siΩ duch ludzki." Ochocki to typowy pozytywistyczny bohater scjentyczny, wykszta│cony przez za│o┐enia epoki z uwagi na zwiΩkszenie roli nauki w drugiej po│owie XIX wieku w Polsce. Henryk Sienkiewicz w tym czasie ukazuje na kartach " Potopu " inny typ bohatera. Jest nim Andrzej Kmicic, postaµ podobnie pod wzglΩdem psychologicznym do romantycznego Jacka Soplicy. Pocz╣tkowo mΩ┐czyzna prowadzi typowo hulaszczy tryb ┐ycia, co sk│ania go do zbratania siΩ nie£wiadomie ze zdrajc╣ narodowym Radziwi││em. Gdy jednak stoi na skraju przepa£ci moralnej w Kmicicu nastΩpuje prze│om. Od tej pory bΩdzie dokonywa│ wielu bohaterskich czyn≤w, wiernie s│u┐╣c ojczyƒnie. Zacznie szlachetnie staraµ siΩ odzyskaµ dobre imiΩ, zw│aszcza u ukochanej Ole±ki. W ko±cu dochodzi do rehabilitacji Andrzeja. Kr≤l Jan Kazimierz nadaje mu tytu│ starosty, a sprawy serca ko±cz╣ siΩ £lubem bohatera. Kmicic odznacza siΩ dynamik╣ literack╣. Zmienia siΩ wewnΩtrznie w czasie rozwijania siΩ akcji utwory. Ma to bezpo£redni zwi╣zek z pozytywistycznym ewolucjonizmem. Wiek XIX w literaturze polskiej wysun╣│ wielu bohater≤w godnych na£ladownictwa. Warte uwagi jednak jest tak┐e pi£miennictwo europejskie. W swej powie£ci " Ojciec Gariot" Honoriusz Balzac w spos≤b bardzo przejmuj╣cy i tragiczny ukazuje topos mi│o£ci ojcowskiej. Tytu│owego bohatera obdarzy│ los dwiema c≤rkami - Anastazj╣ i Delfin╣. Wydawa│ mn≤stwo pieniΩdzy , staj╣c siΩ niemal nΩdzarzem, by dobrze wykszta│ciµ i wydaµ za m╣┐ swe ukochane pociechy. C≤rki jednak szybko o ojcu zapominaj╣. W tak czu│ym i wra┐liwym cz│owieku coraz czΩ£ciej pojawia siΩ pogl╣d ┐e: " Pieni╣dz to ┐ycie, pieni╣dz mo┐e wszystko ". W przyp│ywie goryczy, spowodowanej k│≤tni╣ c≤rek, Gariot stwierdza, ┐e nie jest ju┐ ojcem. Dopiero tu┐ przed £mierci╣ bohater u£wiadamia sobie, ┐e Anastazja i Delfina nie kochaj╣ go. Nagle zupe│nie zmienia o nich zdanie: " Trzeba umieraµ, aby siΩ dowiedzieµ, co to dzieci (...). Dajesz im ┐ycie, one daj╣ im £mierµ." Dla ojca Gariot najwa┐niejsze w jego tragicznym ┐yciu by│y c≤rki. To napawa│y go rado£ci╣, to one sta│y siΩ jedynym celem i sensem jego smutnej egzystencji. Tak jak romantyzm i pozytywizm okre£lone typy bohater≤w, tak modernizm nie ukszta│towa│ jednolitego obrazu cz│owieka epoki. Dekadentyzm chocia┐by ukazuje ludzi bez ┐adnego celu ┐ycia, ludzi o skrajnie pesymistycznym podej£ciu do £wiata. Nie jest to zapewne postawa godna zainteresowania spo│ecznego. Do bohater≤w wartych na£ladowania w M│odej Polsce nale┐y, ze wzglΩdu na £wiat warto£ci moralnych, tytu│owa postaµ opowiadania Stefana »eromskiego " Doktor Piotr ". Ukazana jest tu jednostka dokonuj╣ca trudnego wyboru. Dowiedziawszy siΩ o nieuczciwo£ci ojca, kt≤ry okrada│ robotnik≤w, by zdobyµ fundusze dla syna, Piotr postanawia zawszelk╣ cenΩ zwr≤ciµ pieni╣dze. Zasady moralno -etyczne s╣ zatem dla niego najwa┐niejsze, stawia je nawet wy┐ej ni┐ kontakty z ojcem. »eromski w swej tw≤rczo£ci ukaza│ mn≤stwo typ≤w bohater≤w. Do najpiΩkniejszych wewnΩtrznie nale┐y Tomasz Judym- doktor z powie£ci " Ludzie bezdomni ", cz│owiek, kt≤ry podejmuje walkΩ z otaczaj╣cym go z│em i niesprawiedliwo£ci╣ spo│eczn╣. Temu celowi po£wiΩca ca│e swoje ┐ycie, ca│ego siebie. Dlatego szybko traci mo┐liwo£µ zrobienia kariery, odrzuca mi│o£µ Joasi Podborskiej, rezygnuje ze stabilizacji ┐yciowej. Wybiera s│u┐bΩ szlachetnej idei leczenia ubogich. Udaje mu siΩ ocaliµ £wiat swych warto£ci i pozostaje wierny sobie. Kolejnym bohaterem m│odopolskim, kt≤ry okre£la najwa┐niejsz╣ rzecz swego ┐ycia jest Maciej Baryka - " pierwszy gospodarz we wsi" Lipcu z powie£ci W│adys│awa Stanis│awa Reymonta " Ch│opi ". Mimo tego, ┐e jest osob╣ wyrachowan╣ i bezwzglΩdn╣, odznacza siΩ pracowito£ci╣ i ogromn╣ mi│o£ci╣ do ziemi oraz gospodarki. Na jego niekorzy£µ przemawia jednak fakt, ┐e zafascynowanie erotyczne m│od╣ dziewczyn╣, Jagn╣, przes│ania mu ca│y £wiat, nawet rodzinΩ i ukochane grunta. Dopiero tu┐ przed £mierci╣ zmienia siΩ, dojrzewa do wa┐nych, rodzinnych decyzji. Literatura doby romantyzmu, pozytywizmu i M│odej Polski przynios│a postawy wielu bohater≤w godnych na£ladownictwa, prezentuj╣cych idee i warto£ci , kt≤re winny wp│ywaµ na ┐ycie emocjonalne m│odych ludzi ko±ca XX wieku. Postaci reprezentuj╣ce polski romantyzm s╣ mi bardzo bliskie, zw│aszcza Gustaw z IV czΩ£ci " Dziad≤w ". Bohater kieruje siΩ w ┐yciu ogromn╣ mi│o£ci╣ do kobiety, nieszczΩ£liwym uczuciem, kt≤re popycha go do samob≤jstwa. WierzΩ, ┐e nadwra┐liwo£µ mo┐e doprowadziµ cz│owieka do tragedii. Nie uwa┐am tego za nic z│ego. Byµ dobrym, kochaj╣cym i wielkodusznym to wspania│a zaleta, a kochaµ kogo£ ponad wszystko, znaczy mieµ zdolno£µ do czego£ wiΩcej ni┐ jedynie zwyk│ych uczuµ. îwiat warto£ci romantyk≤w by│ bardzo bogaty duchowo, a oni wra┐liwi i piΩkni wewnΩtrznie, obdarzeni najlepszymi cechami. Z bohater≤w pozytywistycznych ceniΩ najbardziej JustynΩ Orzelsk╣ i Stanis│awa Wokulskiego. Bohaterka " Nad Niemnem " jest mi bardzo bliska z powodu sprzeniewierzenia siΩ ca│ej rodzinie i zwi╣zaniu siΩ z ukochanym z ni┐szej warstwy spo│ecznej. Potrafi│a wzi╣µ swe ┐ycie i sw≤j £wiat w swoje rΩce. By│a to decyzja ┐yciowa, z kt≤r╣ musieli siΩ uporaµ wszyscy najbli┐si Orzelskiej. CeniΩ j╣ za to , ┐e zawsze potrafi│a byµ sob╣, nie wstydzi│a siΩ m≤wiµ o swych uczuciach i nie umia│ ┐yµ bezproduktywnie. Wokulski jednak to bohater mi najbli┐szy. Wiem, co znaczy podporz╣dkowaµ ca│e swoje ┐ycie jednej osobie. Mi│o£µ staje siΩ motorem wszelkich dzia│a±. Ka┐de s│owo, ka┐da decyzja, ka┐dy krok jest efektem ogromu uczucia, jakim zostaje obdarzona ukochana osoba. Do najlepszych moralnie bohater≤w nale┐╣ postaci wykreowane przez Stefana »eromskiego- Doktor Piotr oraz Tomasz Judym, s│u┐ebnicy idei i wielkich etycznie warto£ci. Jak widaµ, po ponad stu latach, wzorce literackie romantyzmu, pozytywizmu i modernizmu, by poszukiwaµ celu i sensu ┐ycia, jego motoru, systemu warto£ci i idei przydatnych w ┐yciu pokolenia prze│omu wiek≤w. Jest bowiem mn≤stwo wzor≤w postΩpowania w utworach XIX wieku i warto skorzystaµ z zalet i wad bohater≤w literackich, a tak┐e uczyµ siΩ na ich b│Ωdach.