Heroizm moralny bohater≤w romantycznych i postaci z utwor≤w Stefana »eromskiego.

Postacie bohater≤w wykreowanych przez tw≤rc≤w romantycznych oraz poznanych w dzie│ach Stefana »eromskiego, budz╣ podziw niezwyk│ym heroizmem moralnym. D╣┐╣c do realizacji wznios│ych cel≤w politycznych i spo│ecznych, wykazuj╣ maksymalizm etyczny. Dla swoich idei gotowi s╣ do najwy┐szych po£wiΩce± nie tylko szczΩ£cia osobistego, ale r≤wnie┐ ┐ycia.

Niezwyk│e biografie tych nieprzeciΩtnych bohater≤w poznajemy na kartach utwor≤w epoki romantyzmu. Tytu│owy bohater powie£ci poetyckiej Adama Mickiewicza " Konrad Wallenrod " jako ch│opiec trafi│ na dw≤r ksiΩcia Kiejstusa, gdzie pozna│ historiΩ Litwy, zwi╣za│ siΩ emocjonalnie z jej dziejami, tym bardziej, ┐e wybrank╣ jego serca zosta│a Litwinka, Aldona, c≤rka ksiΩcia Kiejstusa. Alf, bo tak w rzeczywisto£ci mia│ na imiΩ, nawr≤ci│ siΩ na chrze£cija±stwo i po£lubi│ AldonΩ. Jednak: " SzczΩ£cia w domu nie zazna│ , bo go nie by│o w ojczyƒnie". Wobec rozpaczliwego po│o┐enia Litwy podj╣│ straszn╣ decyzjΩ niehonorowego dzia│ania. Przeszkod╣ w realizacji zamierzenia staje siΩ rozmowa z Aldon╣, w Konradzie od┐ywaj╣ dawne uczucia, widzi bezsensowno£µ podjΩtego dzia│ania, ale s│owa Pustelnicy ka┐╣ mu wype│niµ wcze£niej podjΩt╣ decyzjΩ.

Alf, podaj╣cy siΩ za zamordowanego Konrada Wallenroda, zostaje wybrany Wielkim Mistrzem Krzy┐ackim. Stwarza to dla niego wygodn╣ sytuacjΩ, w kt≤rej mo┐e zostaµ zrealizowany podstΩpny plan, o kt≤rym przypomina wci╣┐ towarzysz╣cy mu Halban. Bohater podejmuje walkΩ " lisi╣ " zgodnie z zasadami g│oszonymi przez Macciavellego, ┐e: " s╣ dwa sposoby walczenia (...) trzeba byµ lisem i lwem". Lew symbolizuje kr≤lewsko£µ, si│Ω, potΩgΩ, lis za£ podstΩp, zdradΩ. Tak wiΩc od tego, kt≤ry przyjmie postawΩ lisa i lwa, wymaga siΩ wiedzy, dojrza│o£ci, waleczno£ci, ale tak┐e odrzucenia honoru i dumy osobistej. Wallenrod pos│uguje siΩ podstΩpem, przybiera imiΩ zabitego rycerza, zdobywa zaufanie Krzy┐ak≤w, w ko±cu doprowadza ich do zguby. Konrad Wallenrod jest postaci╣ tragiczn╣, zmuszon╣ do dokonania wyboru miΩdzy dobrem osobistym, a dobrem ojczyzny. Alf, tak niedawno szczΩ£liwy, decyduje siΩ pozostawiµ ukochan╣ AldonΩ i tym samym po£wiΩca szczΩ£cie rodzime w imiΩ odzyskania niepodleg│o£ci kraju. Wszystko podporz╣dkowuje idei nadrzΩdnej - wolno£ci Litwy. Dla tej idei rezygnuje z honoru, decyduje siΩ na zdradΩ, zaprzecza samemu sobie. Silne poczucie konfliktu miΩdzy warto£ciami, kt≤re wybra│, a tymi kt≤re odrzuci│, doprowadza go do nieustannych wyrzut≤w sumienia, do ci╣g│ego oceniania swojego postΩpowania w kategoriach moralnych. Ten konflikt doprowadza Konrada do pope│nienia samob≤jstwa. Kolejn╣ postaci╣ o krystalicznych pogl╣dach jest Konrad z III czΩ£ci " Dziad≤w ". Uwidacznia siΩ to podczas monologu zawartego w Wielkiej Improwizacji. Bohater ten podejmuje walkΩ z Bogiem o wyzwolenie narodu polskiego. Jest on przekonany, ┐e £wiat stworzony przez Boga jest niedoskona│y panuje na nim z│o, a dowodem na to jest sytuacja Polski i Polak≤w w ≤wczesnej Europie. Jako poeta, £wiadomy swojego geniuszu tw≤rczego, por≤wnuje siΩ ze Stw≤rc╣, s╣dzi nawet, ┐e nie pope│ni│by tylu b│Ωd≤w w dziele stworzenia £wiata. Bohater ┐╣da od Stw≤rcy " rz╣du dusz ", gdy┐ uwa┐a, i┐ by│by wstanie naprawiµ z│y £wiat. Konrad jest r≤wnie┐ wielkim patriot╣, uto┐samia siΩ z cierpieniem ojczyzny, │╣czy sw≤j los z jej losem. Czuje siΩ odpowiedzialny za losy Polski, wystΩpuje jako przedstawiciel ca│ego narodu i bierze na siebie wszystkie cierpienia jakie spotka│y Polak≤w. " Ja i ojczyzna to jedno. Nazywam siΩ Milijon - bo za miliony kocham i cierpiΩ katusze". Tak╣ postaw╣ udowodni│ sw≤j heroizm moralny, mo┐na go nazwaµ polskim Prometeuszem, gdy┐ tak samo, jak antyczny bohater, pragnie szczΩ£cia ludzko£ci, w tym przypadku narodu polskiego, podobnie jak Prometeusz, kt≤ry wykrad│ ogie± bogom, tak samo on chce sam wywalczyµ dla Polak≤w niepodleg│o£µ i szczΩ£cie. Podobnie, jak wszyscy bohaterowie romantyczni buntuje siΩ, jego bunt jest obr≤cony przeciwko Bogu, wytyka Stw≤rcy, ┐e nie jest mi│o£ci╣: " Ty jeste£ jedynie m╣dro£ci╣ ". W apogeum uniesienia wypowiada najwiΩksz╣ w jego pojΩciu obelgΩ: " Ty£ nie ojcem £wiata, ale..." Jednak ostanie s│owo " Carem " dopowiada szatan, gdy┐ Konrad pada bez zmys│≤w na posadzkΩ celi, w kt≤rej siΩ znajdowa│.

G│≤wn╣ postaci╣ " Pana Tadeusza " Adama Mickiewicza jest Jacek Soplica, kt≤ry ca│e swoje ┐ycie po£wiΩci│ walce o dobro ojczyzny. W m│odo£ci ulubie±cem okolicznej szlachty, typowym warcho│em i zabijak╣. Kiedy dumny magnat Stolnik Horeszko nie zgodzi│ siΩ oddaµ rΩki swej c≤rki, poda│ ubogiemu szlachcicowi czarn╣ polewkΩ. Soplica, ten ┐eni siΩ z " pierwsz╣ napotkan╣ po drodze kobiet╣", kt≤ra rodzi mu syna Tadeusza i po nied│ugim czasie umiera. Ura┐ona duma i ambicja Jacka doprowadzi│a go do krwawej zemsty. CzΩsto b│╣ka│ siΩ w pobli┐u zamku Horeszk≤w, nie mog╣c pogodziµ siΩ ze strat╣ ukochanej. Pewnego dnia, bΩd╣c mimowolnym £wiadkiem triumfalnego odpierania przez Horeszk≤w ataku Moskali na zamek, postanawia krwawo siΩ zem£ciµ. Emocje spowodowane wyrz╣dzon╣ przez HoreszkΩ krzywd╣, zwyciΩ┐y│y. Jacek wymierzy│ z pistoletu, a oddany strza│ okaza│ siΩ celny. To wydarzenia spowodowa│o prze│om w jego ┐yciu, tym bardziej, ┐e nies│usznie wziΩto go za stronnika Moskali. Jacek wyjecha│, uda│ siΩ do Legion≤w, by│ kilkakrotnie ranny, a┐ wreszcie , w przebraniu ksiΩdza Robaka, powr≤ci│ na LitwΩ ze specjaln╣ misj╣, mia│ organizowaµ powstanie na Litwie. Jacek, z nara┐eniem ┐ycia, wΩdrowa│ od dworu do dworu, w karczmach wiejskich agitowa│ te┐ ch│opow, do powstania og≤lnonarodowego. W czasie walk z Moskalami, zostaje £miertelnie ranny, przed £mierci╣ wyznaje Gerwazemu swoj╣ prawdziw╣ to┐samo£µ, i┐ jest Jackiem Soplic╣. Po £mierci zostaje zrehabilitowany, po wkroczeniu wojsk Napoleona i Legion≤w D╣browskiego. Z rozkazu samego Napoleona zostaje odznaczony Krzy┐em Legii Honorowej. Jest to postaµ dynamiczna, jego charakter kszta│tuje siΩ w trakcie trwania akcji utworu i dociera do punktu kulminacyjnego, w kt≤rym to przekszta│ca siΩ w ksiΩdza Robaka. W ten spos≤b dawny Soplica pr≤buje odkupiµ swoje winy, z chwil╣ wst╣pienia w Rzymie do zakonu, pozbywa siΩ on przywar szlacheckich, wiΩc buntuje siΩ przeciwko z│u £wiata, bo przecie┐ swoje winy m≤g│ odkupiµ walcz╣c o niepodleg│o£µ Litwy. Widzi jednak, ┐e nar≤d potrzebuje ogniwa │╣cz╣cego stanu szlacheckiego z najni┐szym stanem spo│ecznym - ch│opstwem. Jednocze£nie rezygnuje z ┐ycia osobistego i z rodziny, staje siΩ cichym i ofiarnym bojownikiem o niepodleg│o£µ ojczyzny.

Trudny heroizm moralny odnajdujemy, r≤wnie┐ w biografiach bohater≤w z utwor≤w Stefana »eromskiego. W opowiadaniu " Doktor Piotr ", obserwujemy dramatyczny konflikt miΩdzy ojcem, a synem.

Dominik Cedzyna jest zdeklasowanym obywatelem ziemskim, pracuj╣cym u in┐yniera Bijakowskiego. Jego syn, jest naukowcem, doktorem chemii. Postanawia wr≤ciµ do kraju i wtedy, dowiaduje siΩ z ksi╣g rachunkowych o nieuczciwo£ci ojca. Pieni╣dze, kt≤re przysy│a│ mu Dominik Cedzyna, pochodzi│y z obni┐ania robotnikom ich zarobk≤w. Piotr rozumie istotΩ z│a spo│ecznego i nie mo┐e pogodziµ siΩ z krzywd╣ jakiej dopu£ci│ siΩ jego ojciec wobec robotnik≤w. Uznaje postΩpowanie ojca za naganne, nie daj╣ce siΩ usprawiedliwiµ wy┐szymi racjami. Jego s╣d nad ojcem jest twardy bezkompromisowy, £wiadczy o odwadze i sile moralnej doktora Piotra. Konflikt miΩdzy ojcem a synem- to konflikt pokole± i odmienno£ci wyznawanych zasad etycznych. Nie ma on charakteru konfliktu sprzecznych racji, wina le┐y po stronie ojca. Syn jednak nigdy nie zainteresowa│ tym, sk╣d bior╣ siΩ pieni╣dze na finansowanie jego zagranicznych studi≤w. Uwa┐a, ┐e ci╣┐y na nim d│ug zaci╣gniΩty przez ojca, kt≤ry musi sp│aciµ robotnikom. Poczuwa siΩ do obowi╣zku naprawienia z│a i na ponowny wyjazd z kraju. Chce zarobiµ du┐o pieniΩdzy i zwr≤ciµ d│ug pokrzywdzonym. Sprzeciwia siΩ w ten spos≤b niesprawiedliwo£ci. Wie, ┐e sprawi ojcu wielki b≤l, ale po k│≤tni wyje┐d┐a, zostawiaj╣c go samego. Obowi╣zek spo│eczny i nakaz moralny, ka┐e jednostce szlachetnej, ogarniaj╣cej ogrom krzywdy spo│ecznej i podj╣µ walkΩ ze z│em. Inny rodzaj bohaterstwa duchowego reprezentuje Winrych, bohater noweli " Rozdziobi╣ nas kruki, wrony ". Utw≤r przedstawia obraz beznadziejnej wΩdr≤wki powsta±ca wioz╣cego bro± dla walcz╣cego oddzia│u partyzanckiego. Bohater wie, ┐e powstania nie da siΩ ju┐ uratowaµ. Jest on ostatnim niez│omnym powsta±cem, wiernym do ko±ca, nakazom wewnΩtrznym. Winrych jest jednym z tych najg│Ωbiej oddanych idei, mimo £wiadomo£ci nieuchronnej klΩski. Przypomina bohatera romantycznego. Jest samotny i z g≤ry skazany na klΩskΩ swych poczyna±. Walczy do ko±ca mimo £wiadomo£ci przegranej, got≤w na wszelkie konsekwencjΩ, a┐ do £mierci w│╣cznie. Winrych charakteryzuje siΩ nadludzkim niemal heroizmem i po£wiΩceniem.

Cz│owiekiem oddany wielkiej idei, jest tak┐e Tomasz Judym z powie£ci Stefana »eromskiego " Ludzie bezdomni ". Wywodzi│ siΩ z ubogiej rodziny i tylko dziΩki ciotce uda│o mu siΩ zdobyµ wykszta│cenie. Od pierwszej chwili ogarniΩty by│ pasj╣ pracy spo│ecznej. Ma ambicjΩ dokonania jakiego£ czynu. Marzenia jego oraz pomys│y obracaj╣ siΩ wok≤│ poprawy los≤w biedoty. Uwa┐a, ┐e jest to jego obowi╣zek spo│eczny. Rozpoczyna walkΩ z nΩdz╣ najbiedniejszych od wyst╣pienia w gronie lekarzy warszawskich z odczytem, w kt≤rym ukazuje nΩdzΩ biedoty miejskiej i wiejskiej. Dochodzi do konfliktu miΩdzy warszawskim £rodowiskiem lekarzy, a Judymem. Jest to konflikt miΩdzy oportunizmem i zobojΩtnieniem, a bezkompromisow╣ s│u┐b╣ spo│eczn╣, pojΩt╣ jako bezwzglΩdny nakaz postΩpowania. Po wyjeƒdzie do Lis≤w nie zapomina o najubo┐szych. Organizuje od podstaw szpitalik dla miejscowej ludno£ci. Podejmuje pr≤bΩ walki o podniesienie zdrowotno£ci czworak≤w. Opracowuje projekt podniesienia zdrowotno£ci Lis≤w. Po wyjeƒdzie do Zag│Ωbia dojrzewa w Judymie decyzja, ca│kowitego po£wiΩcenia siΩ dla bezdomnych. Uwa┐a, ┐e ma d│ug wobec klasy, z kt≤rej wyszed│. Traktuje sw≤j zaw≤d lekarza jako misjΩ, pos│annictwo. Prze┐ywa dramat wewnΩtrzny, konflikt miΩdzy mo┐liwo£ci╣ szczΩ£cia osobistego, a obowi╣zkiem wobec idei. Z ogromnym heroizmem moralnym wybiera s│u┐bΩ dla najubo┐szych. Wykreowani przez Mickiewicza i »eromskiego, bohaterowie literatcy ci╣gle zadziwiaj╣ bogactwem duchowym i heroizmem moralnym. Bohaterowie romantyczni i ich nastΩpcy, znaleƒli swoje miejsce w spo│ecze±stwie. Wybrali r≤┐ne drogi ┐yciowe lecz najczΩ£ciej krocz╣ drog╣ po£wiΩce± i wyrzecze± w imiΩ dobra og≤│u, dobra ojczyzny. Taka postawa wymagano niezwyk│ego heroizmu moralnego dostrzeganego w postΩpowaniu wobec innych i wobec w│asnego kraju. Bohaterowie utwor≤w »eromskiego stanowi╣ swoiste dope│nienie postaci romantycznych, kt≤rych idee kontynuuj╣.

Heroizm moralny poznanych postaci nie ginie w czasie i jest dowodem trudnych wybor≤w miΩdzy prawem do szczΩ£cia, a obowi╣zkiem wobec innych.