Archimedes

urodzony oko│o 287 r. p. n. e., zmar│ ok. 212 r. p. n. e., grecki fizyk, matemayk i wynalazca, jeden z najwybitniejszych uczonych staro┐ytno£ci. Zajmowa│ siΩ r≤┐nymi dziedzinami nauki, m. in. hydrostatyk╣, arytmetyk╣, geometri╣, astronomi╣, mechanik╣, optyk╣.

Jak g│osi legenda, Hieron II, kr≤l Syrakuz zam≤wi│ dla siebie koronΩ z czystego z│ota. W│adca nie dowierza│ jednak z│otnikowi. Pos╣dza│ go o to, ┐e koronΩ wykona│ ze srebra i z zewn╣trz tylko poz│oci│. Zwr≤ci│ siΩ wtedy do przebywaj╣cego na jego dworze Archimedesa, aby ten sprawdzi│ jego przypuszczenie, nie niszcz╣c piΩknej korony.

Archimedes d│ugo my£la│ nad tym zadaniem, niestety bez skutku. Zastanawia│ siΩ nawet nad tum w k╣pieli. Siedz╣c kiedy£ w wannie zauwa┐y│, ┐e cia│a zanurzone w cieczy wydaj╣ siΩ l┐ejsze. W tym momencie przysz│o na± ol£nienie. Z okrzykiem: heureka! (znalaz│em!) Archimedes ponoµ wyskoczy│ z wanny i w stroju mocno nie kompletnym pobieg│ przez miasto do swego kr≤la, aby mu zakomunikowaµ o rozwi╣zaniu problemu. Je£li wiΩc wierzyµ legendzie, to dziΩki zadaniu kr≤la Hierona Archimedes odkry│ wa┐ne prawo, zwane dzi£ prowem Archimedesa, kt≤re stanowi dzi£ podstawΩ teorii p│ywania cia│.

A brzmi ona nastΩpuj╣co: ka┐de cia│o zanurzone w cieczy traci pozornie na ciΩ┐arze tyle, ile wynosi ciΩ┐ar cieczy wypartej przez to cia│o. Z czasem prawo to uog≤lniono na gazy (i cia│a sypkie spe│niaj╣ce okre£lone warunki).

Cia│o bΩdzie p│ywaµ, je┐eli jego ciΩ┐ar jest zr≤wnowa┐ony przez si│Ω wyporu, a zatonie, je£li ma ciΩ┐ar wiΩkszy od tej si│y. To, czy dane cia│o bΩdzie p│ywaµ, zale┐y od jego gΩsto£ci, czyli miary upakowania materii. îwieczka woskowa bΩdzie unosiµ siΩ na powierzchni wody, poniewa┐ ma ma│╣ gΩsto£µ i wypierawystarczaj╣c╣ ilo£µ wody, aby si│a wyporu by│a odpowiednio du┐a. Kamie± ma wiΩksz╣ gΩsto£µ ni┐ woda, dlatego tonie. Wyparta przeze± woda nie r≤wnowa┐y jego ciΩ┐aru.

Badania i spostrze┐enia Archimedesa dotycz╣ce r≤wnowagi cieczy i warunk≤w p│ywania cia│ leg│y u postaw rozwoju tej dziedziny.

Prawo Archimedesa jest wykorzystywane przy budowie│odzi podwodnych, unoszeniu siΩ balon≤w w powietrzu, w badaniu gΩsto£ci cia│ ciek│ych, sta│ych i gazowych.

Archimedes zyska│ s│awΩ dziΩki wynalazkom. W czasie pobytu w Aleksandrii skonstruowa│ urz╣dzenie pod nazw╣ "îruby Ñrchmedesa", kt≤re s│u┐y│o do nawadniania p≤l, a kt≤re jeszcze dzisiaj mo┐na spotkaµ w Europie. îkonstruowa│ te┐ organy wodne, przeno£nik £limakowy, zegar wodny, machiny obronne. Udoskonali│ wielokr╣┐ek, kt≤ry zastosowa│ do wodowania statku. Z tym faktem zwi╣zane jest s│ynne powiedzenie uczonego: "Dajcie mi punkt podparcia, a sam poruszΩ z posad ZiemiΩ".