ABSOLUTYZM WE FRANCJI

Pocz╣tki absolutyzmu we Francji siΩgaj╣ rz╣d≤w kr≤la Henryka IV Burbona (1598rok - edykt nantejski), tak┐e Ludwika XII i pierwszego ministra kr≤la - kardyna│a Richelieu. Stara│ siΩ on doprowadziµ do opanowania wszelkich si│ od£rodkowych pa±stwa, jego decentralizacji. Tym celom s│u┐y│a reorganizacja aparatu pa±stwowego, umocnienie roli rady kr≤lewskiej, przekazanie zarz╣du prowincjami intendentom, czyli urzΩdnikom powo│anym przez kardyna│a. Likwidowano przywileje polityczne hugenot≤w zostawiaj╣c im swobody religijne. Richelieu stara│ siΩ te┐ o rozbudowanie floty i armii francuskiej, popiera│ rozw≤j handlu tworz╣c 10 r≤┐nych kompanii handlowych, wprowadza│ wysokie podatki, co powodowa│o ubo┐enie najni┐szych klas spo│ecznych. Francja w okresie jego rz╣d≤w umacnia│a pozycjΩ mocarstwow╣, stawa│a siΩ pa±stwem licz╣cym na arenie miΩdzynarodowej. PolitykΩ Richelieu bΩdzie kontynuowaµ kardyna│ Mazorini. Za jego rz╣d≤w wzrasta niezadowolenie mas, wybucha tzw. fronda, czyli powstanie czΩ£ci mo┐nych i mieszczan. Fronda zosta│a opanowana. Rz╣dy absolutystyczne w pe│nym kszta│cie bΩd╣ rozwijaµ siΩ za kr≤l Ludwika XIV. Szczyt potΩgi Francji zwi╣zany by│ z ogromnym umocnieniem w│adzy centralnej, du┐ym o┐ywieniem gospodarczym kraju. Taka sytuacja ukszta│tuje siΩ za kr≤la Ludwika XIV - nazywanego ôkr≤lem s│o±ceö. (Sam monarcha mia│ zwyczaj m≤wiµ o sobie - ôpa±stwo to jaö.)

W tym okresie potΩga Francji opiera│a siΩ g│ownie na silnej pozycji gospodarczej. Ogromn╣ rolΩ w polityce gospodarczej odgrywa│ minister kr≤la Ludwika XIV - Jan Baptysta Colbert. By│ on ministrem finans≤w i marynarki, osobistym doradc╣ kr≤la. Celem dzia│alno£ci Colberta by│a dalsza centralizacja pa±stwa oraz powiΩkszenie dochod≤w pa±stwa na tyle, by kr≤l m≤g│ prowadziµ politykΩ ekspansywn╣. Colbert d╣┐y│ do ujednolicenia prawodawstwa, przeprowadzi│ kodyfikacjΩ prawa pracy, wydawa│ nowe ustawy by│ bezwzglΩdnym zwolennikiem absolutyzmu, z ca│╣ konsekwencj╣ znosi│ przywileje prowincji i miast. Colbert realizowa│ plan zwiΩkszania dochod≤w pa±stwa nie przez zwiΩkszenie podatk≤w, ucisk feudalny ale przez popieranie wszechstronnego rozwoju gospodarczego kraju.

Colbert by│ zwolennikiem i realizatorem polityki merkantylizm. Merkantylizm, to system ekonomiczno - polityczny obejmuj╣cy wszystkie dziedziny ┐ycia spo│ecze±stwa. G│≤wnym celem systemu by│o zbudowanie potΩgi pa±stwa w oparciu o potΩgΩ gospodarcz╣. Merkantylizm by│ doktryn╣ s│u┐╣c╣ pa±stwom absolutystycznym. Wprowadzaj╣c go Colbert ju┐ od 1663 roku rozpocz╣│ badania nad zasobami naturalnymi Francji, nad przydatno£ci╣ poszczeg≤lnych region≤w kraju dla r≤┐nych ga│Ωzi gospodarczych dla handlu, stara│ siΩ o przygotowanie dobrych kadr dla przemys│u; wprowadzi│ zakaz emigracji i wywozu zbo┐a , d╣┐y│ do uzyskania dodatniego bilansu gospodarczego, zwiΩkszaj╣c eksport, ograniczaj╣c import. W kraju Colbert popiera│ rozw≤j manufaktur, wprowadzi│ now╣ reformΩ systemu miar i wag, stara│ siΩ o ujednolicenie go w ca│ym kraju. D╣┐╣c do wytworzenia rynku wewnΩtrznego zlikwidowa│ c│a wewnΩtrzne, dba│ o rozw≤j rolnictwa, hodowli. W rolnictwie zaczΩto uprawiaµ ro£liny przemys│owe. Dla usprawnienia handlu wybudowa│ kana│ Langwedocki ( Morze îr≤dziemne-Ocean Atlantycki). Poza tym Francja w tym okresie czasu zaczynaj╣c od Richelieu stworzy│a £wietn╣ flotΩ i armiΩ wojenn╣ i handlow╣. Armia pozwala│a prowadziµ pa±stwu politykΩ kolonialn╣, w nastΩpstwie czego Francja wysunΩ│a siΩ na trzecie miejsce w £wiecie jako potΩga kolonialna, po Anglii i Holandii. Dlatego Francuzi pojawiali siΩ w r≤┐nych czΩ£ciach £wiata (Indie, Ameryka N i îrodkowa, Kanada, Louisiana, Afryka Zachodnia). Rozwijaj╣c handel oceaniczny tworzyli r≤┐ne kompanie handlowe, najsilniejsze z nich to: Wschodnioindyjska, P≤│nocna, Lewanty±ska. PotΩga militarna Francji w du┐ym stopniu by│a wynikiem ≤wczesnego ministra wojny Louwois. W organizacji armii przestrzega│ wyj╣tkowego porz╣dku, £ciga│ wszelkie nadu┐ycia. Ogromny wysi│ek skierowa│ na podniesienie stanu liczbowego armii, ulepszenie jej uzbrojenia i na musztrΩ. W takiej organizacji armii kierowa│ siΩ przede wszystkim wzorem armii szwedzkiej. Doprowadzi│ do tego, ┐e w czasie pokoju armia liczy│a 1450 tys., a w czasie wojny 300tys. ┐o│nierzy. Doskonal╣c organizacjΩ wprowadzi│ jednolite umundurowanie, wiele czasu po£wiΩca│ na musztrΩ , doskonali│ technikΩ walki wprowadzaj╣c nowe uzbrojenie (bagnet i bro± ska│kowa). W sztuce wojennej umocni│ rolΩ piechoty ,sztuki fortyfikacyjnej (prze│omem w niej by│y tzw. twierdze Vaubana). W ten spos≤b armia sta│a siΩ wzorem dla prawie ca│ej nowo┐ytnej Europy. Funkcjonowanie pa±stwa oparte by│o na organizacji nowo┐ytnej administracji, urzΩd≤w. Ca│y ustr≤j pa±stwowy przejawia│ siΩ w formie rz╣d≤w osobistych kr≤la - ten obj╣│ w│adzΩ po £mierci kardyna│a Mazaliego (by│ on nastΩpc╣ Richelieu), maj╣c 23 lata. Ludwik XIV od pocz╣tku trzyma│ siΩ zasady stworzonej przez Jana Bodina, ┐e w│adza kr≤lewska pochodzi od Boga. Monarcha sta│ ponad prawem, stanami, orientacjami politycznymi.

Kr≤l kierowa│ wszystkimi sprawami pa±stwa, tym bardziej, ┐e ministrowie te┐ byli od niego zale┐ni. Wykonawcami w│adzy by│y rady i urzΩdy centralne. Rady wyodrΩbnia│y siΩ z dawnej tzw. Rady Kr≤lewskiej, by│y jak gdyby jej sekcjami. NajwiΩksz╣ pozycjΩ mia│a Rada Wysoka (Rada Stanu). Sk│ada│a siΩ ona z siedmiu os≤b, przewodniczy│ jej kr≤l. Wa┐n╣ rolΩ mieli ministrowie stanu - sekretarze do r≤┐nych spraw np. polityki zagranicznej, wojny, pokoju, do spraw wew.

Du┐╣ rolΩ mia│a te┐ Rada Finans≤w, Depesz, Prywatno- S╣downicza. W tej sytuacji zanika│y urzΩdy dawne zwi╣zane z okresem rozbicia feudalnego lub z monarchi╣ stanow╣ (stany generalne lub zgromadzenia notabl≤w - szlachetnie urodzonych przedstawicieli pierwszego i drugiego stanu, czyli duchowie±stwa i szlachty - stan≤w uprzywilejowanych). W ich miejsce powo│ywano nowe tj. urz╣d generalnego kontrolera finans≤w lub sekretarza stanu, dworu kr≤lewskiego , bΩd╣cy ministrami kr≤lewskimi. UrzΩdnicy, ministrowie byli powo│ywani i odwo│ywani przez kr≤la. Na us│ugach Ludwika XIV sta│ znakomity aparat dyplomatyczny. Podstaw╣ dla francuskiej dyplomacji stworzy│ Richelieu. Kierowali ni╣ ministrowie spraw zagranicznych. Dyplomacja za Ludwika XIV sta│a siΩ wzorem dla ca│ej nowo┐ytnej Europy. W 1685 roku Ludwik XIV ostatecznie odwo│a│ edykt nantejski.

Absolutyzm w dobie Ludwika XIV by│ dyktatur╣ feudaln╣. Centralnym o£rodkiem absolutyzmu by│ dw≤r kr≤lewski - w Wersalu pod Pary┐em. Tam koncentrowa│o siΩ ┐ycie arystokracji , szlachty z ca│ego kraju. Ludwik XIV wprowadzi│ specjalny ceremonia│ kr≤lewski, kt≤ry te┐ sta│ siΩ wzorem dla prawie wszystkich w│adc≤w europejskich. Dw≤r kr≤la by│ te┐ o£rodkiem kulturalnym, a kr≤l by│ mecenasem literatury, sztuki, muzyki. Kultura francuska rozwija│a siΩ dobrze i wywiera│a du┐y wp│yw na ca│╣ EuropΩ. Wersal jako olbrzymi pa│ac i przepiΩkny park zosta│ wybudowany pod kierunkiem in┐. Mansarda. Dw≤r kr≤lewski ┐yj╣cy w Wersalu liczy│ ponad 10 tys. os≤b, a na utrzymanie dworu przeznaczono 10% wszelkich wydatk≤w pa±stwa. Rz╣dy absolutystyczne we Francji przetrwa│y jeszcze prawie przez wiek XVIII do wydarze± zwi╣zanych z wielk╣ rewolucj╣ bur┐uazyjn╣ we Francji.