KSI╩STWO WARSZAWSKIE I JEGO LOSY

W 1806r. wojska napoleo±skie dotar│y do ziem polskich zaboru pruskiego, w tej sytuacji Polacy zapominaj╣c o dramacie legionist≤w polskich we W│oszech spowodowali powstanie w Wielkopolsce przeciwko Prusakom. W konsekwencji postawy i dzia│ania Polak≤w Napoleon szybciej zaj╣│ WarszawΩ i pomy£lnie prowadzi│ kampanie na terenie Pomorza i Prus Wschodnich. w miΩdzyczasie ks. J≤zef Poniatowski zorganizowa│ regularn╣ armiΩ polsk╣ popieraj╣c╣ Napoleona.

W 1807r. dosz│o do rokowa± pokojowych miΩdzy cesarzem Napoleonem I i carem Aleksandrem I w Tyl┐y. Napoleon tym razem doceniaj╣c rolΩ Polak≤w w uzgodnieniach z Aleksandrem I doprowadzi│ do utworzenie KsiΩstwa Warszawskiego z II i III zaboru pruskiego, a Gda±sk og│oszono wolnym miastem.

KsiΩstwo Warszawskie powsta│o jako monarchia konstytucyjna na czele z kr≤lem saskim Fryderykiem Augustem. 22 I 1807 Napoleon og│osi│ w Dreƒnie konstytucje dla KsiΩstwa Warszawskiego. Tym samym ustr≤j KsiΩstwa Warszawskiego mai│ siΩ wzorowaµ na Francji i innych pa±stwach wasalnych. Artyku│ 4 by│ wyrazem antyfeudalnej tendencji i g│osi│ æÆ...Znosi siΩ niewolΩ, wszyscy obywatele s╣ r≤wni przed obliczem prawa...ÆÆ. Prawo wyborcze uzyska│a nie tylko szlachta ale i zamo┐ne i £rednie ziemia±stwo oraz niekt≤re grupy inteligencji. W│adza ustawodawcza nale┐a│a do dwuizbowego Sejmu, Izba Poselska sk│ada│a siΩ z 60 pos│≤w wybieranych na sejmikach szlacheckich oraz 40 deputowanych do tzw. zgromadze± gminnych, wiΩkszo£µ przedstawicieli stanowi│a jednak szlachta. Konstytucja przyznawa│a pe│niΩ w│adzy wykonawczej ksiΩciu, tzn. kr≤lowi saskiemu, kt≤remu przys│ugiwa│o æÆPraw pocz╣tkowanieÆÆ, czyli inicjatywa ustawodawcza. G│≤wn╣ rolΩ jako w│adza wykonawcza poza ksiΩciem odgrywa│a Rada Stanu, kt≤ra sk│ada│a siΩ z ministr≤w, ministrowie byli mianowani przez kr≤la i tylko od niego zale┐ni. Rada Stanu przygotowywa│a projekty praw i funkcje s╣downicze. Sejm jako w│adza ustawodawcza mia│ zbieraµ siΩ co dwa lata i obradowaµ tylko przez dwa tygodnie, Sejm sk│ada│ siΩ Senatu i Izby Poselskiej. Praktycznie w│adzΩ wykonawcz╣ w kraju sprawowa│a tzw. Rada Ministr≤w sk│adaj╣c╣ siΩ z Rady Stanu i 12 radc≤w tzw. referendarzy. Fryderyk August bardzo czΩsto przebywa│ poza Warszaw╣ i granicami kraju. Konstytucja zapewnia│a polski charakter pa±stwa, dzia│o siΩ to przez dwa wa┐ne postanowienia tzn. zapewnienia konstytucyjne wszelkie urzΩdy sprawowaµ mog╣ tylko obywatele KsiΩstwa oraz , ┐e akta urzΩdowe maj╣ byµ spisywane w jΩzyku narodowym. KsiΩstwo Warszawskie nie uzyska│o jednak pe│nej niepodleg│o£ci, zw│aszcza w zakresie polityki zagranicznej, kt≤ra znajdowa│a siΩ w kompetencjach kr≤la saskiego, a ten by│ bardzo zale┐ny od Napoleona I. Poza ty m armia polska mia│a charakter polski ale by│a jednoczenie w pe│ni podleg│a francuskiemu dow≤dztwu.

21 XII 1807 zosta│ og│oszony Dekret grudniowy, kt≤ry £ci£le odnosi│ siΩ do sprawy ch│opskiej, konkretnie okre£la│ warunki odej£cia ch│opa ze wsi, jednoznacznie stwierdzaj╣c, ┐e ziemia, zasiewy, inwentarz, budynki stanowi│y w│asno£µ szlachty. Ch│op m≤g│ opu£ciµ wie£ jednak za zgod╣ pana i po wcze£niejszym wywi╣zaniu siΩ z um≤w z panem. Dekret grudniowy æÆzdejmowa│ ch│opu kajdany z n≤g razem z butamiÆÆ. W KsiΩstwie obowi╣zywa│ tak┐e Kodeks Napoleona, wg. niego mieszczanie uzyskali pe│ne prawa nabywania d≤br ziemskich i piastowania urzΩd≤w, kodeks zr≤wnywa│ mieszczan ze szlacht╣ w zakresie stosunk≤w prawnych i s╣dowych. »ycie KsiΩstwa sta│o ci╣gle pod przygotowaniem do dzia│a± wojennych, w KsiΩstwie zorganizowano sta│╣ armiΩ polsk╣ w liczbie 30 tysiΩcy dowodzon╣ przez ksiΩcia J≤zefa Poniatowskiego, poza tym czΩ£µ pu│k≤w polskich pe│ni│a s│u┐bΩ w garnizonach niemieckich / przygranicznych, poza tym tzw. Legia Nadwi£la±ska bra│a udzia│ w walkach po stronie Napoleona w Hiszpanii. W 1809 Napoleon musia│ podj╣µ dzia│ania z tzw. V koalicj╣ antyfrancusk╣, w tym czasie wojska austriackie arcyksiΩcia Ferdynanda Deeste wkroczy│y w granice KsiΩstwa Warszawskiego. Podesz│y a┐ pod WarszawΩ, tutaj 19IV 1809 dochodzi do bitwy po Raszynem, nie zale┐nie od zwyciΩstwa polskiego ks. J≤zef Poniatowski zastosowa│ nietypow╣ taktykΩ, nie podj╣│ obrony Warszawy, lecz sam ruszy│ z armi╣ polsk╣ na pd-wsch odnosz╣c liczne sukcesy w walkach z Austriakami na terenach Galicji. Zmagania Napoleona z v koalicj╣ zako±czy│ pok≤j w Schunbrun, w sprawie polskiej zdecydowano o rozszerzeniu granicy KsiΩstwa Warszawskiego o ziemie III zaboru austriackiego i okrΩg zamojski, natomiast kopalnie soli w Wieliczce mia│y stanowiµ wsp≤ln╣ w│asno£µ Austrii i KsiΩstwa Warszawskiego.

W 1812 kiedy Napoleon naje┐d┐a RosjΩ, wtedy jego p≤│ milionow╣ wielonorodowo£ciow╣ armiΩ wspieraj╣ Polacy tzn. 96 tysiΩczna armia dowodzona przez ks. J≤zefa Poniatowskiego.

w nastΩpstwie przemocy granice Francji siΩga│y a┐ do 1815 roku po uj£cie úaby, na po│udniu obejmowa│y ToskaniΩ i zach czΩ£µ pa±stwa ko£cielnego, pn-wsch W│ochy by│y w teorii oddzielnym pa±stwem, ale rz╣dzi│ nimi Napoleon, jako ich kr≤l, w Westfalii i Hiszpanii panowali bracia Napoleona, a w Kr≤lestwie Neapolita±skim jego szwagier. Z kolei poza Prusami i Austri╣ wszystkie pa±stewka niemieckie by│y skupione w tzw. Zwi╣zku Re±skim, kt≤ry pozostawa│ pod protektoratem Napoleona I, natomiast na wschodzie ostatnim pa±stwem satelickim dla Napoleona by│o KsiΩstwo Warszawskie. Z wol╣ cesarza Napoleona I liczy│y siΩ tak┐e Prusy, Dania, Austria i Szwecja. Pierwszy raz w swoich dziejach niemal ca│a Europa by│a zjednoczona, zjednoczenie to by│o jednak wymuszone orΩ┐em francuskim, przejawia│o siΩ w uleganiu woli jednego cz│owieka, dostarczaniu mu kontyngentu ┐o│nierzy, stosowaniu zarz╣dze± o blokadzie kontynentalnej, u│atwianiu rozwoju gospodarki francuskiej. Mimo wszystko nie mo┐na powiedzie, ┐e zjednoczenie Europy by│o czysto zewnΩtrzne i ca│kiem przej£ciowe. DziΩki zale┐no£ci od Francji w krajach europejskich ogromnie rozszerzy│o siΩ u┐ywanie jΩzyka francuskiego i znajomo£µ kultury francuskiej, a przede wszystkim ≤wczesne francuskie pogl╣dy spo│eczne i prawne. Podobna do francuskiej by│a konstytucja W│och oraz KsiΩstwa Warszawskiego i Westfalii(1807) oraz konstytucja z 1808 w Bawarii, Neapolu i Hiszpanii. Zwykle nie trwa│y jednak d│ugo, ale wszystkie zostawi│y po sobie pamiΩµ, kt≤rej nie da│o siΩ zatrzeµ. Zdecydowanie trwalszy w wielu krajach by│ Kodeks Napoleona, wszΩdzie natrafia│ on na op≤r szlachty i duchowie±stwa, ale poza W│ochami utrzyma│ siΩ po upadku Napoleona. W ca│ej tak┐e prawie Europie na£ladowano wtedy francuski model pa±stwa tzw. centralistycznego, kt≤rego cecha by│a r≤wno£µ wszystkich obywateli wobec prawa. Tym samym w Europie znoszono prawa i przywileje feudalne oraz uprawnienia rzemie£lnik≤w cech≤w, bur┐uazji zapewniano awans polityczny. Wszystko to co Francja osi╣gnΩ│a na drodze rewolucji (oddolnej) to Europa zwi╣zana z Francj╣ uzyska│a na drodze odg≤rnej (wg. wzorc≤w francuskich). Zmiany w ka┐dym kraju przebiega│a inaczej i na og≤│ wg. pewnego kompromisu. Ten kompromis by│ najdalej posuniΩty w KsiΩstwie Warszawskim, Napoleon tylko czΩ£ciowo ograniczy│ przywileje szlacheckie. Szlachta nadal mia│a przewagΩ w Izbie Poselskiej, s╣downictwie, w administracji , jednak ch│opi uzyskali wolno£µ osobista, ale nie otrzymywali ziemi, czΩ£µ ch│op≤w wraz z mieszcza±stwem mog│a jednak wybieraµ przedstawicieli do Sejmu. KsiΩstwo Warszawskie mia│o siln╣ w│adzΩ monarchiczn╣ podobnie jak inne pa±stwa napoleo±skie, na wz≤r Francji kraj dzieli│o siΩ na departamenty. Praktycznie jednak KsiΩstwo Warszawskie wg. Napoleona mia│o byµ baz╣ wojskow╣, dostarczaµ ┐o│nierzy i pieniΩdzy oraz importowaµ towary francuskie. Mimo roli pa±stwa wasalnego czΩ£µ szlachty i ogromna wiΩkszo£µ mieszcza±stwa by│a oddana Napoleonowi, przekre£li│ on przecie┐ dzie│o rozbior≤w i da│ awans spo│eczno£ci mieszcza±skiej, zwiΩksza│ mo┐liwo£µ wp│yw≤w o£wiecenia na ziemie polskie, o┐ywi│ nadziejΩ na pe│ne odrodzenie pa±stwa polskiego. Mimo niewielkich rozmiar≤w KsiΩstwo Warszawskie by│o jednym z najwa┐niejszych filar≤w hegemonii napoleo±skiej w Europie.

Trudno o jednoznaczny bilans epoki napoleo±skiej, niew╣tpliwie nigdy dot╣d nie zmieni│o siΩ w Europie i £wiecie tak wiele w tak kr≤tkim czasie. Rz╣dy I konsula, potem cesarza Francuz≤w powsta│y na fundamencie zdobyczy rewolucji francuskiej. Napoleon uczyni│ z zasad rewolucji napΩdow╣ si│Ω mocarstwowo£ci polityki Francji. Zasadnicz╣ podstaw╣ zmian wewnΩtrznych pa±stw sta│ siΩ Kodeks Napoleona, nawet do dnia dzisiejszego. Kodeks Napoleona stanowi podstawΩ system≤w prawnych wszystkich demokratycznie rz╣dzonych pa±stw. Napoleon Bonaporte przez kilka lat cieszy│ siΩ w Europie wielk╣ popularno£ci╣ i podziwem, powstawa│a legenda Napoleona, kt≤ra by│a zapowiedzi╣ nowej romantycznej epoki. Napoleon symbolizowa│ sukces rewolucji francuskiej, by│ uosobieniem r≤wno£ci szans dla obywateli, z kolei awansowani do rangi ksi╣┐╣t i marsza│k≤w ludzie tzw. niskiego stanu tworzyli pomost miΩdzy tzw. starym i nowym porz╣dkiem. W tej sytuacji najwiΩcej skorzysta│a bur┐uazja. Napoleon przegra│, jako jednostka i w│adca Francji, zwyciΩ┐y│ jednak jako najwybitniejszy przedstawiciel swojej epoki. Nawet podstawy XX-wiecznej Europy tkwi╣ g│Ωboko w czasach rewolucji francuskiej i Napoleona Bonaparte.