NIEWOLA AWINIO╤SKA PAPIE»Y

W latach 1285-1314 we Francji panowa│ Filip IV PiΩkny. Kr≤l ten prowadzi│ szereg wojen, szczeg≤lnie chodzi│o mu o przy│╣czenie do domen kr≤lewskich, (czyli osobistych maj╣tk≤w kr≤la), bogatej prowincji Flandria (przemys│ sukienniczy). Po opanowaniu Flandrii, kt≤ra by│a lennem angielskim, monarcha stan╣│ przed innym problemem, a mianowicie - problemem oporu spo│ecze±stwa flandryjskiego przeciw rz╣dom francuskim. W 1302 roku pod COURTRAI oddzia│y flandryjskie z│o┐one z mieszczan i ch│op≤w zada│y klΩskΩ wojskom francuskim. Polityka Filipa by│a bardzo kosztowna i wymaga│a licznych nak│ad≤w pieniΩ┐nych, kr≤l wiΩc ob│o┐y│ podatkiem posiad│o£ci ko£cielne, kt≤re, jak uwa┐ano, by│y wolne od obci╣┐e±. Duchowni zwr≤cili siΩ do papie┐a wskazuj╣c na z│amanie praw stanowych. Papie┐em by│ wtedy Bonifacy VIII, kt≤ry uwa┐a│, ┐e w│adza duchowna jest wy┐sza od w│adzy £wieckiej, a co za tym idzie, postΩpowanie kr≤la jest naruszeniem prerogatyw w│adzy duchowej. Zagrozi│ on kl╣tw╣ ka┐demu, kto odwa┐y siΩ bez zgody papie┐a nak│adaµ na duchowie±stwo podatki. Wobec takiego stanowiska Filip zakaza│ wywozu z│ota i srebra poza granice Francji, co godzi│o w interesy finansowe kurii rzymskiej. Aby znaleƒµ oparcie prawne dla swojej polityki, monarcha w 1302 roku zwo│a│ do Pary┐a przedstawicieli duchowie±stwa, rycerstwa, mieszcza±stwa tzw: STAN╙W GENERALNYCH.

Odt╣d zgromadzenie to posiada│o uprawnienia do nak│adania nowych podatk≤w. Nie z│agodzi│o to konfliktu miΩdzy kr≤lem a papie┐em. Dosz│o do dalszych zadra┐nie±, tym razem chodzi│o o politykΩ personaln╣. W pewnym momencie konfliktu papie┐ przygotowa│ dokument, w kt≤rym wyklina│ Filipa. Konsekwencj╣ tego dokumentu by│oby uniewa┐nienie wszystkich traktat≤w jakie kiedykolwiek zawar│a Francja od czas≤w pierwszych Kapetyng≤w (X wiek).

Aby do tego nie dopu£ciµ, kr≤l za namow╣ kanclerza wys│a│ do W│och swoich agent≤w, kt≤rzy mieli za zadanie w oparciu o niepraw╣ opozycjΩ przeprowadziµ detronizacjΩ papie┐a. W czasie tej akcji dosz│o do porwania i uwiΩzienia papie┐a. Papie┐ co prawda zosta│ odbity, ale nie prze┐y│ uprowadzenia i zmar│. Za£ jego nastΩpca Klemens V w 1309 roku przeni≤s│ stolicΩ papiestwa z Rzymu do Awinionu, tzw: NIEWOLA AWINIO╤SKA papie┐y trwa│a bez ma│a 70 lat do 1377 roku. Papiestwo sta│o siΩ bardziej struktur╣ prawnie administracyjn╣ ,ni┐ Ko£cio│em powszechnym, wiod╣cym wiernych do zbawienia wiekuistego. Papiestwo rozwinΩ│o sprawny aparat fiskalno -podatkowy, gro┐╣c ekskomunik╣ ka┐demu, kto nie wywi╣za│by siΩ z zobowi╣za±. Papiestwo rozstrzyga│o r≤wnie┐ wszelkie spory natury prawnej (za odpowiedni╣ odp│atno£ci╣).

Jednocze£nie w tym czasie zaczΩ│y pojawiaµ siΩ g│osy, jak daleko siΩga w│adza papie┐a. Tak wiΩc problemem by│o, czy papie┐ sprawuje w│adzΩ £wieck╣, czy te┐ jego w│adza i autorytet odnosi siΩ tylko i wy│╣cznie do spraw wiekuistych. Jakie s╣ wzajemne kompetencje miΩdzy w│adc╣ £wieckim a papie┐em. Spory te wi╣┐╣ siΩ z takimi nazwiskami jak William Ockham i Marsyliusz z Padwy.

William Ockham podzieli│ £wiat na rzeczywisto£µ przyrodzon╣ i nadprzyrodzon╣. Stwierdzi│, ┐e rozum ludzki jest w stanie ogarn╣µ tylko rzeczywisto£µ przyrodzon╣ (£wiat przyrody). - dziedzina filozofii. Rzeczywisto£µ nadprzyrodzona nie da siΩ ogarn╣µ rozumem, j╣ mo┐na poj╣µ tylko przez uczucie i objawienie, i t╣ dziedzin╣ zajmuje siΩ teologia (by│o to sprzeczne z filozofi╣ £w. Tomasza) -> za pomoc╣ ludzkiego rozumu mo┐na obj╣µ rzeczywisto£µ przyrodzon╣, jak i nadprzyrodzon╣ i wyraziµ j╣ w powszechnie zrozumia│ych zrozumia│ych kategoriach i terminach. Pogl╣dy Ockhama mia│y konsekwencje polityczne, a mianowicie ┐e £wiatem przyrodzonym, racjonalnym rz╣dzi w│adca £wiecki, natomiast domen╣ duchowie±stwa jest £wiat nadprzyrodzony i te dwa £wiaty nie stykaj╣ siΩ nawzajem.

Marsyliusz z Padwy, twierdzi│ podobnie jak Ockham, ┐e w│adza duchowna i w│adza £wiecka s╣ to dwie rozdzielne i w gruncie rzeczy suwerenne w│adze. I tylko w wyj╣tkowych wypadkach mog╣ ingerowaµ wobec siebie nawzajem, tzn: papie┐ tylko wtedy, gdyby w│adca okaza│ siΩ tyranem, cesarz , gdyby papie┐ okaza│ siΩ heretykiem. Obaj ci uczeni, obok wielu innych, ┐yli w po│owie XIV wieku.

W tym czasie w Europie trwa│a tzw: wojna stuletnia (1337-1453), by│a to wojna miΩdzy Angli╣ a Francj╣. Jednym z powa┐niejszych wydarze± Europy XIV wieku by│a epidemia d┐umy, czyli czarnej £mierci. OgarnΩ│a ona EuropΩ Zachodni╣, doprowadzaj╣c do olbrzymiego ubytku ludno£ci, co jeszcze bardziej podnios│o falΩ religijno£ci. Ludzie szczeg≤lnie wra┐liwi twierdzili, ┐e jest to kara bo┐a za wystΩpne ┐ycie i sprawowanie siΩ kleru. Papie┐e przez d│ugi czas nie mogli wr≤ciµ do Rzymu, nie tyle ze strony przymusu ze strony kr≤l≤w francuskich ( takiego przymusu nie by│o), lecz ze wzglΩdu na sytuacjΩ w samym Rzymie, gdzie istnia│a bardzo ostra rywalizacja miΩdzy rodami rzymskimi.

Dopiero w 1377 roku jeden z papie┐y awinio±skich przeni≤s│ stolicΩ z powrotem do Rzymu, ale wkr≤tce zmar│. Zebra│o siΩ kolegium z│o┐one z 16 kardyna│≤w i na papie┐a wybrano duchownego, kt≤ry przyj╣│ imiΩ Urbana VI. Papie┐ ten jednak zawi≤d│ zaufanie wyborc≤w, zachowywa│ siΩ skandalicznie, ubli┐a│ i torturowa│ duchownych. Przera┐eni kardyna│owie zebrali siΩ w innym miejscu i wybrali innego papie┐a, Francuza z pochodzenia, kt≤ry przyj╣│ imiΩ Klemensa VII. Ale w tym momencie pojawi│ siΩ problem: kt≤ry z papie┐y jest legalny? Obaj zostali wybrani przez tych samych ludzi i w ramach tej samej procedury. A jeszcze sprawΩ komplikowa│ fakt, ┐e kolegium zgodnie z prawem kanonicznym wybiera papie┐a pod wp│ywem Ducha £w. Je£li wybrali niegodnego, tzn: ┐e Duch £w. ich opu£ci│.

Kolegium wybieraj╣cym papie┐a (z│o┐one z kardyna│≤w) by│o KONKLAWE.

Klemens VII obra│ sw╣ siedzibΩ w Awinionie, za£ ca│a Europa podzieli│a siΩ na dwie abdiencje (pos│usze±stwa): rzymsk╣ i awinio±sk╣. Za Rzymem opowiedzia│o siΩ Cesarstwo, Anglia, kraje s│owia±skie. Natomiast za winionem opowiedzia│a siΩ Francja, Aragonia. Sp≤r pocz╣tkowo pr≤bowano rozwi╣zaµ polubownie, sk│aniaj╣c papie┐y do dobrowolnego ustapienia. Co wiΩcej, ┐aden z nich nie chcia│ ust╣piµ, mianowano nastΩpc≤w. Okres, kiedy istnia│y dwa papiestwa, trwa│ od 1378 do 1414 roku, nosi nazwΩ WIELKIEJ SCHIZMY ZACHODNIEJ.

RozpoczΩ│y siΩ w≤wczas dyskusje teologiczne, jak ten problem nale┐y rozwi╣zaµ. Problem polega│ na pytaniu, jaka instytucja mo┐e rozstrzygn╣µ o legalno£ci wyboru. Istnia│a instytucja Soboru, ale pojawia│o siΩ nastΩpne pytanie: sob≤r, aby by│ wa┐ny musial byµ zwo│any przez papie┐a. I tak pojawi│ siΩ ruch zwany RUCHEM KONCYLIARYST╙W . Twierdzili oni, ┐e sob≤r mo┐e byµ zwo│ywany przez kolegium kardynalskie. Ale pojawia│o siΩ nastΩpne zagadnienie - jakie s╣ kompetencje soboru? Kto mo┐e uczestniczyµ w soborze? Istnia│a r≤wnie┐ odmienna koncepcja, kt≤ra m≤wi│a, ┐e sob≤r mo┐e byµ zwo│any tylko przez papie┐a, a w wyj╣tkowych przypadkach, przez kolegium kardynalskie. I ten nurt nazywa│ siΩ NURTEM KURIALIST╙W lub PAPALIST╙W.

Wreszcie w 1409 roku kardyna│owie obu abdiencji zebrali siΩ na soborze w Pizie we W│oszech. I ┐eby zlikwidowaµ schizmΩ, wybrali trzeciego papie┐a. W│a£ciwie jedynym rezultatem tego soboru by│o zwo│anie drugiego w cesarskim mie£cie Konstancji. Protektorem tego soboru by│ cesarz Zygmunt Luksemburski.

Sob≤r trwa│ w latach 1414-1418. Przed soborem stanΩ│y trzy zagadnienia: problem schizmy, herezji, reformy. W tym czasie bowiem szerzy│a siΩ w Czechach herezja husycka (od Jana Husa - rektora uniwersytetu praskiego, kt≤ry opiera│ sw╣ doktrynΩ religijn╣ na pismach angielskiego teologa Wiklefa. (1329-1384). Na soborze tym pisma Wiklefa potΩpiono, za£ wyznawc≤w w postaci Jana Husa i Hieronima z Pragi spalono na stosie (1414 r.). Warto tutaj zaznaczyµ, ┐e Hieronim, jak i Hus, zostali skazani przez sob≤r, nie przez papie┐a. Sam sob≤r by│ podzielony na nacje: wyr≤┐niano sze£µ nacji: angielska, francuska, w│oska, niemiecka, p≤ƒniej hiszpa±ska i szkocka. Z tym, ┐e pojΩcie nacji stosowano do£µ dowolnie np: takie pa±stwa jak Czechy, WΩgry, Polska w│╣czono do nacji niemieckiej. Nacje obradowa│y oddzielnie i podejmowa│y decyzje, kt≤re przedstawiano na zebraniach plenarnych. W soborze brali r≤wnie┐ udzia│ teologowie, reprezentanci uniwersytet≤w oraz duchowie±stwo. Na soborze zwyciΩ┐y│ pogl╣d koncyliarystyczny, ┐e sob≤r nie mo┐e byµ przerwany lub zerwany bez w│asnej uchwa│y, wszyscy wierni, tak┐e papie┐e musz╣ siΩ podporz╣dkowaµ jego uchwa│om. Sob≤r zdj╣│ z urzΩdu trzech istniej╣cych papie┐y i od tego czasu by│ jedyn╣ w│adz╣ w ko£ciele. On te┐ dokona│ wyboru papie┐a wg. okre£lonej procedury. Papie┐em tym zosta│ Marcin V. Papie┐ ani nie potwierdzi│, ani nie odrzuci│ uchwa│ soboru. NastΩpny sob≤r zebra│ siΩ w Bazylei i trwa│ bardzo d│ugo, bo od 1431 do 1445 roku i do historii przeszed│ jako SOB╙R BAZYLEJSKO-FERRARO-FLORENCKI. By│ to w│a£ciwie kres ruchu soborowego, poniewa┐ wtedy papie┐e umocnili sw≤j autorytet, doprowadzaj╣c do unii z Ko£cio│em wschodnim, tzw:UNIA FLORENCKA. W tym czasie usi│owano wybraµ jeszcze jednego antypapie┐a, lecz bez ┐adnych widocznych rezultat≤w. Ruch soborowy nie odni≤s│ sukcesu, ale i papiestwo r≤wnie┐ nie umocni│o swych si│, nie przeprowadzono niezbΩdnej reformy Ko£cio│a.

REZULTAT RUCHU SOBOROWEGO:

Sob≤r rozumiany jako zgromadzenie wiernych mo┐e wybieraµ papie┐y i decydowaµ o dogmatach. Papie┐y wcale mo┐e nie byµ. Ko£cio│y podzielone s╣ na nacje (kres uniwersalizmu)/przedtem pa±stwa w ko£ciele, teraz ko£cio│y w pa±stwie/, ko£cio│y narodowe. W│adca £wiecki mo┐e zwo│ywaµ sobory i im patronowaµ. Ruch soborowy by│ jedn╣ z podstaw p≤ƒniejszej reformacji.