PRASKA WIOSNA 1968

W Czechos│owacji okres zastoju i bezruchu przerwa│a praska wiosna. îmierµ Stalina nie wywo│a│a w tym kraju zmian; w 1953 w│adze przeja │ Novotny; brak jakichkolwiek zmian doprowadzi│ do coraz wie kszego kryzysu wewne trznego.

-szef s│owackich komunist≤ w Dubcek zosta│ dnia 4 stycznia nowym sekretarzem KC KPCz ,zapowiedzia│ reformy pod has│em ôsocjalizmu z ludzka twarza ö; doprowadzi│ w styczniu 1968 do kryzysu w KC i ust╣pienia Novotnego.

-w marcu prezydentem zosta│ gen. Ludvik Svoboda

-w kwietniu KPCz opublikowa│a dokument Czechos│owacka droga do socjalizmu, w kt≤rym deklarowa│a zerwanie z dziedzictwem stalinizmu i przywr≤cenie wiekszo£ci swob≤d demokratycznych, zaproponowano szeroki program reform : wprowadzenie systemu wielopartyjnego, wolnych wybor≤w , zniesienie cenzury, szeroki zakres rehabilitacji ofiar czeskiego stalinizmu,

-w tym samym miesi╣cu rz╣d zapowiedzia│ reforme gospodarcz╣ ;

-nie kwestionowano natomiast ôprzyjaƒniö z ZSRR ani udzia│u CSRS w Uk│adzie Warszawskim

-zapocz╣tkowane przez KPCz przemiany uleg│y radykalizacji po poparciu ich przez og≤│ spo│ecze±stwa;

-w czerwcu po zniesieniu cenzury, prasa zamie£ci│a napisany przez L.Vaculika manifest polityczny 2000 s│≤w, zawieraj╣cy surow╣ krytykΩ rzad≤w KPCz od 1948;

-wydarzenia praskiej wiosny spotka│y sie z przeciwdzia│aniem pozosta│ych pa±stw Uk│adu Warszawskiego;

w lipcu odby│o sie posiedzenie Uk│adu Warszawskiego w Warszawie, na kt≤rym zarzucono Dubcekowi tolerowanie kontrrewolucji i w drodze bezpo£rednich nacisk≤w usi│owano wymusiµ przywr≤cenie porzadku si│ami wewnetrznymi. Zmiany jednak zasz│y tak daleko i┐ nie mo┐na ich by│o ju┐ zahamowaµ.

-21 sierpie± 1968 - interwencja z zewnatrz; po nieskutecznych wcze£niejszych ostrze┐eniach w nocy wojska Uk│adu Warszawskiego wkroczy│y do Czechos│owacji (Rumunia nie wzie│a w tym udzia│u). Po kr≤tkotrwa│ym oporze zajΩto Prage (liczba ofiar nie jest znana do dzi£). Inwazji dokonano rzekomo na pro£be czechos│owackich dzia│aczy w imie obrony socjalizmu zagro┐onego przez kontrrewolucji. O£wiadczenie motywuj╣ce inwazje zyska│o miano DOKTRYNY BRE» NIEWA o ograniczonej suwerenno£ci kraj≤w obozu radzieckiego. Kierownictwo pa±stwa i partii zosta│o uprowadzone do Moskwy, gdzie dosz│o do rozm≤w zako±czonych kompromisem

- og│oszono go 26 sierpnia 1968 : Dubcek utrzyma│ stanowisko I sekretarza, pod warunkiem uchylenia uchwa│ XIV Zjazdu (konspiracyjny, mia│ miejsce w jednej z fabryk) i uznania prawa wojsk Uk│adu Warszawskiego do czasowego pobytu na terenie Czechos│owacji.

-okupanci przywr≤cili cenzure i zaczeli odsuwaµ od w│adzy reformator≤w;

-stycze± 1969 - na znak protestu przeciw inwazji student Jan Palach dokona│ samospalenia w Pradze.

-kwiecie± - zamieszki po meczu hokejowym Czechos│owacja-ZSRR -> doprowadzi│y do ustapienia Dubceka w kwietniu 1969 z funkcji I sekretarza KC, jego nastepca G.Husak zrezygnowa│ z zamierzonych przemian politycznych i gospodarczych. Rozpocza│ on proces normalizacji - polega│ on na dokonaniu masowych czystek we wszystkich organizacjach spo│ecznych i politycznych z partia w│acznie (wrzesie± 1969). To samo dotyczy│o ca│ego aparatu pa±stwowego, £rodk≤w masowego przekazu, o£wiaty, nawet sportu.

Dubc ek ALEKSANDER (1921-1992)-czechos│. dzia│acz komunistyczny, polityk. Od 1963 I sekretarz partii s│owac. i cz│onek Biura Politycznego KPCz; w czasie ôpraskiej wiosnyö po zwolnieniu A. Novotnego, wybrany na I sekretarza KPCz, kierowa│ procesem reform i pr≤ba liberalizacji ┐ycia politycznego, co zosta│o przerwane w sierpniu 1968 interwencja wojsk Uk│adu Warszawskiego; w kwietniu 1969 pozbawiony funkcji szefa partii, w 1970 wykluczony z KPCz. W 1988 zacza│ wystepowaµ publicznie, a w 1989 po upadku rzad≤ w komunist≤w, powr≤ci│ do ┐ycia politycznego i zosta│ przewodniczacym parlamentu - Zgromadzenia Federalnego. W 1991 wycofa│ sie z ┐ycia politycznego.

SVOBODA LUDWIK (1895-1979), czechos│. genera│, polityk. W 1939, po zajeciu kraju przez Niemcy, organizator i dow≤dca oddzia│u wojskowego w Polsce, z kt≤rym we wrze£niu przeszed│ na tereny zajete przez Armie Czerwona . W 1942 bra│ udzia│ w formowaniu na terenie ZSRR czechos│. formacji zbrojnej, od 1944 zw. Czechos│owackim Korpusem w ZSRR. W 1945-50 minister obrony; od 1948 cz│onek KC KPCz; W 1968-1975 prezydent.

Doktryna Bre┐niewa-nazwa zasady polityki zagr. ZSRR, zgodnie z kt≤ra mia│ on prawo do interwencji zbrojnej, je£li uzna│, ┐e zosta│y naruszone ôpodstawy ustroju socjalistycznegoö w kt≤rym£ z kraj≤w bloku komunistycznego; sformu│owana we wrze£niu 1968 w artykule redakcyjnym ôPrawdyö, po agresji ZSRR na Czechos│owacje ; by│a forma usankcjonowania sowieckiej ekspansji; zwana te┐ doktryna o ograniczonej suwerenno£ci; odrzucona oficjalnie przez Gorbaczowa.