REFORMACJA W INNYCH KRAJACH EUROPEJSKICH

1. Reformacja we Francji.

2. Reformacja w Anglii.

3. Reformacja w krajach skandynawskich oraz Niderlandach.

We Francji obok luteranizmu przyjΩ│a siΩ przede wszystkim nauka Jana Kalwina (kalwinizm, jego wyznawc≤w nazywano we Francji hugenotami). Jan Kalwin g│osi│ zasadΩ o predestynacji, czyli o przeznaczeniu. Wed│ug niej cz│owiek z g≤ry jest przeznaczony do zbawienia lub potΩpienia. Podstawowym ƒr≤d│em nauki Kalwina by│a Biblia, przy czym przyjmowa│ jedynie kalwinowsk╣ Do obowi╣zk≤w wybranych nale┐a│a s│u┐ba bo┐a i praca. Wyniki pracy uwa┐ano za dar │aski bo┐ej, st╣d te┐ nauka Kalwina przyjmowa│a zjawisko bogacenia siΩ jako zjawisko naturalne. Podstaw╣ organizacji Ko£cio│a kalwi±skiego sta│y siΩ demokratycznie zorganizowane gminy kalwi±skie. Przy powy┐szych za│o┐eniach, g│≤wnie zasadzie o predestynacji, docenianiu pracy i mo┐liwo£ci bogacenia siΩ - ideologia Kalwina sta│a siΩ ideologi╣ rodz╣cej siΩ we Francji bur┐uazji (przyjmowanie doktryn religijnych czΩsto by│o uwarunkowane sytuacj╣ gospodarczo - spo│eczn╣).

W czasie reformacji we Francji dosz│o do krwawych wojen religijnych, tym bardziej trudnych, ┐e │╣czy│y siΩ z walk╣ polityczn╣ dw≤ch rod≤w - Burbon≤w i Gwizjuszy. Gwizjusze patronowali katolikom, Burgundowie hugenotom. Skrajnym przejawem konflikt≤w religijnych by│a noc £w. Bart│omieja w Pary┐u, maj╣ca miejsce z 23/24 sierpnia 1572 r. W czasie tych wydarze± wymordowano masΩ hugenot≤w, w tym ich przyw≤dcΩ admira│a Coligniego. Wojny religijne we Francji starano siΩ opanowaµ z ko±cem XVI w., kiedy Henryk IV Burbon og│osi│ edykt nantejski w Nantes - 1598r. Edykt m≤wi│, ┐e religi╣ panuj╣c╣ we Francji jest katolicyzm, jednocze£nie zapewnia siΩ swobody polityczne i religijne dla hugenot≤w.

Uwarunkowania reformacji w Anglii s╣ zwi╣zane z osobistymi sprawami kr≤la Henryka VIII. Henryk VIII za┐╣da│ od papie┐a uniewa┐nienia jego ma│┐e±stwa z Katarzyn╣ Arago±sk╣. Rzym odm≤wi│, st╣d Henryk zerwa│ z papie┐em i w 1534 r. og│osi│ akt supremacji. Akt stwierdza│, ┐e g│ow╣ Ko£cio│a w Anglii jest w│adca. Akt supremacji sta│ siΩ podstaw╣ anglikanizmu, poci╣gn╣│ za sob╣ przeprowadzenie sekularyzacji d≤br ko£cielnych, prze£ladowania katolik≤w. Ostatecznie anglikanizm jako religia panuj╣ca zosta│ utrwalony za nastΩpczyni Henryka VII El┐biety I.

G│≤wn╣ przes│ank╣ reformacji w krajach skandynawskich by│o d╣┐enie panuj╣cych do przejΩcia bogactw maj╣tk≤w duchowie±stwa. Najpierw kr≤l szwedzki Gustaw Waza, chc╣c nape│niµ pusty skarb, przyj╣│ luteranizm, przeprowadzaj╣c szerok╣ sekularyzacjΩ d≤br Ko£cio│a. Wkr≤tce podobna sytuacja zaistnia│a w Danii i Norwegii. Kraje skandynawskie poszerzy│y ob≤z pa±stw protestanckich.

Niderlandy by│y jednym z najbogatszych kraj≤w Europy. Rozwija│ siΩ przemys│, handel. Ludno£µ by│a zr≤┐nicowana, zamieszkiwali tu Holendrzy, Fryzowie, Flamandowie. JΩzykiem urzΩdowym by│ francuski. W XVI w. Niderlandy znalaz│y siΩ pod panowaniem Hiszpanii. Do Niderland≤w do£µ szybko przedosta│y siΩ nowinki religijne. Najpierw zacz╣│ siΩ przyjmowaµ luteranizm. Przyjmowa│a go szlachta. Zacz╣│ siΩ przyjmowaµ kalwinizm popierany przez mieszcza±stwo i bogate ch│opstwo. Przyjmowa│ siΩ anabaptyzm (odmiana kalwinizmu) w £rodowisku biedoty wiejskiej i miejskiej. Katolicyzm zaczΩto uto┐samiaµ ze znienawidzonymi w│adcami hiszpa±skimi. Ostatecznie w wyniku reformacji tylko czΩ£µ po│udniowa prowincji Niderland≤w pozosta│a przy katolicyzmie (niekatolicy byli tutaj prze£ladowani; Nasilenie tych dzia│a± mia│o miejsce za kr≤la Filipa II).

Ostatecznie wyniki reformacji europejskiej sprowadza│y siΩ do: w wyniku reformacji nast╣pi│o ograniczenie wp│yw≤w Ko£cio│a katolickiego w Europie. Reformacja zapanowa│a w wiΩkszej czΩ£ci Niemiec, Szwajcarii, Anglii, w Niderlandach p≤│nocnych i krajach skandynawskich. Do£µ silne wp│ywy wywar│a tak┐e w Czechach, na WΩgrzech, we Francji i w Polsce. Po reformacji jedynie silny katolicyzm pozostawa│ we W│oszech, Hiszpanii i Portugalii. Reformacja najaktywniej rozwija│a siΩ do soboru trydenckiego (1545 - 63), kt≤rego uchwa│y stan╣ siΩ podstaw╣ tzw. kontrreformacji.