ZACHODNI SÑSIEDZI POLSKI

1. Powstanie Kr≤lestwa Pruskiego.

2. Wielonarodowo£ciowy charakter monarchii austriackiej

Na prze│omie XVII i XVIII w. najsilniejszym pa±stwem w Rzeszy Niemieckiej by│o pa±stwo brandenbursko - pruskie. Umocnienie tego pa±stwa przynosz╣ traktaty welawsko - bydgoskie z 1657 r. Tak┐e skutki wojny 30 - letniej z lat 1618 - 1648 oraz wojny p≤│nocnej 1700 - 1721. Pa±stwo brandenbursko - pruskie przedstawia│o dobry potencja│ gospodarczy. Szczeg≤lnie rozwija│ siΩ przemys│ manufakturowy, handel. Korzystnie ukszta│towa│a siΩ z pocz╣tkiem XVIII w. sytuacja miΩdzynarodowa. W 1701 r. za zgod╣ cesarza ksi╣┐Ω Fryderyk Wilhelm I koronowa│ siΩ na kr≤la Prus (Kr≤lestwa Pruskiego). Koronacja odby│a siΩ w Kr≤lewcu. Aktu nie chcia│a uznaµ Polska. Nowopowsta│e pa±stwo pruskie, sk│adaj╣ce siΩ pocz╣tkowo z Brandenburgii i Prus Ksi╣┐Ωcych, do£µ szybko nabierze charakteru pa±stwa absolutystycznego, militarystycznego i ekspansywnego. Pa±stwo pruskie w powy┐szym kierunku bΩdzie siΩ rozwijaµ za Fryderyka Wilhelma I oraz jego nastΩpcy Fryderyka II. Monarcha osobi£cie decydowa│ o systemie podatkowym, o rozbudowie armii, aparatu biurokratycznego. Armia osi╣gnΩ│a liczbΩ oko│o 200 tys. Na jej cele przeznaczano a┐ 2/3 wszystkich dochod≤w pa±stwa. NajwiΩksze podatki p│acili ch│opi. O nich te┐ opiera│ siΩ przymusowy pob≤r do wojska. Monarcha pruski uzyskiwa│ znaczne poparcie szlachty pruskiej tzw. junkr≤w. Dla nich by│y w pa±stwie zapewnione urzΩdy i wa┐niejsze funkcje w armii. Fryderyk II przeprowadzi│ now╣ reformΩ s╣downictwa. Przeprowadzono kodyfikacjΩ prawa i reformy religijne prowadz╣ce do upa±stwowienia Ko£cio│a przy jednoczesnym zachowaniu tolerencji religijnej. Za Fryderyka II wyj╣tkowo wzrasta ekspansywno£µ Prus. Potwierdza to konflikt Prus z Austri╣ w postaci 3 wojen £l╣skich. Fryderyk II, wykorzystuj╣c trudn╣ sytuacjΩ wewnΩtrzn╣, pod pretekstem udzielenia pomocy Marii Teresie wprowadzi│ swoje wojska na teren îl╣ska, wysuwaj╣c roszczenia do tej prowincji. Wtedy wybucha 1. wojna £l╣ska z lat 1740 - 42. Losy tej bitwy zosta│y rozstrzygniΩte w bitwie pod Ma│ojowicami.Bitwa przes╣dzi│a o klΩsce Austrii w tej wojnie i p≤ƒniej. Niemniej w latach 1744 - 45 dochodzi do 2. wojny £l╣skiej. W latach 1756 - 63 ma miejsce 3. wojna £l╣ska (siedmioletnia). W czasie tej wojny Prusy musia│y walczyµ z ca│╣ koalicj╣ antyprusk╣ - Austri╣, Francj╣, Rosj╣. Wojna by│a prowadzona ze zmiennym szczΩ£ciem. Prusy uzyskiwa│y sta│e poparcie od Anglii. WojnΩ ko±czy pok≤j w Hubersburgu. Pok≤j potwierdzi│ pozostawienie îl╣ska przy Prusach. Prusy jako nowe pa±stwo europejskie za Fryderyka I i II sta│y siΩ jednym z pierwszoplanowych pa±stw Europy. F. I uzyska│ przydomek ôkr≤la sier┐antaö b╣dƒ ôkr≤la kapralaö, natomiast Fryderyk II ôrozb≤jnika Europyö.

Austria rozwija│a siΩ pod panowaniem Habsburg≤w jako monarchia wielonarodowo£ciowa. W jej sk│ad wchodzi│y takie narody jak: Czesi, S│owacy, Serbowie, Chorwaci, WΩgrzy, Rumuni, W│osi, Niemcy, Belgowie, a tak┐e Polacy. Na prze│omie XVII / XVIII w. Austria prze┐ywa│a znaczne o┐ywienie gospodarcze. Rozwija│ siΩ przemys│ metalurgiczny i w│≤kienniczy w formie manufaktur. Rozwija│ siΩ handel. Mimo dobrej sytuacji gospodarczej Austria prze┐ywa│a powa┐ne trudno£ci polityczne zwi╣zane z kryzysem dynastycznym. Taka sytuacja zaistnia│a po £mierci cesarza Karola VI, kt≤ry nie pozostawi│ mΩskiej linii potomstwa. Zastrzeg│ tron dla Marii Teresy. Decyzja Karola VI nie zosta│a uznana przez licznych pretendent≤w do tronu austriackiego. Dosz│o do d│ugotrwa│ej wojny sukcesyjnej z lat 1740 - 48. Maria Teresa korzysta│a z pomocy WΩgr≤w i poparcia Anglii i Rosji. Ostatecznie Maria Teresa utrzyma│a tron - ca│o£µ monarchii austriackiej zosta│a utrzymana. Maria Teresa przyst╣pi│a do przeprowadzenia g│Ωbokich reform wewnΩtrznych. Powo│a│a RadΩ Stanu osobi£cie przez ni╣ mianowan╣. Rada zarz╣dza│a ca│ym pa±stwem. Maria Teresa osobi£cie desydowa│a o podatkach, obliczanych od dochod≤w. Ograniczy│a tak┐e s╣downictwo patrymonialne. Wprowadzi│a nowy kodeks karny. Po raz pierwszy na│o┐y│a podatki na duchowie±stwo. RozpoczΩ│a tak┐e kasacjΩ niekt≤rych zakon≤w. Du┐╣ wagΩ przywi╣zywa│a do reorganizacji i zwiΩkszenia armii. Reformy Marii Teresy potwierdza│y politykΩ centralizacyjn╣, kt≤ra przynios│a umocnienie w│adzy monarchy, ale tak┐e i pa±stwa. W tej polityce Maria Teresa opiera│a siΩ na szlachcie i mieszcza±stwie, przede wszystkim niemieckim, st╣d polityka M. T. Przynosi│a tak┐e nasilenie germanizacji.

Reformy Marii Teresy kontynuowa│ jej syn J≤zef II. Austria za Marii Teresy i J≤zefa II sta│a siΩ tzw. pa±stwem policyjnym. Takie pa±stwo stanowi│o szczeg≤ln╣ formΩ pa±stwa opieku±czego. Pa±stwod╣┐y│o do zapewnienia poddanym lepszych warunk≤w ┐ycia. Dzia│o siΩ to poprzez opiekΩ prawn╣, reformy o£wiat (szeroko rozwiniΩto szko│y elementarne), opiekΩ spo│eczn╣, jednocze£nie zupe│nie nie troszczonosiΩ o opiniΩ poddanych, czΩsto nawet brutalnie ingerowano w ┐ycie umys│owe, religijne, gospodarcze (skrajnym tego przyk│adem by│ zakaz grzebania zmar│ych w trumnach). Idea pa±stwa policyjnego zak│ada│a r≤wno£µ wobec prawa. W praktyce raczej r≤wno£µ wobec pa±stwa uto┐samianego z w│adc╣. Monarcha by│ jedynym ƒr≤d│em prawa.