»ycie polityczne i organizacje spiskowe w Kr≤lestwie Polskim do 1830 roku.

1. Ograniczanie uprawnie± konstytucyjnych

2. opozycja sejmowa i tajne zwi╣zki

Wkr≤tce po og│oszeniu konstytucji 1815 roku car Aleksander I odsun╣│ od ┐ycia politycznego ks. Adama Czartoryskiego, w dodatku wcze£niej bezpo£rednio po Kongresie wiede±skim car obiecywa│ Czartoryskim rozszerzenie granic Kr≤lestwa Polskiego o ziemie III zaboru rosyjskiego. Aleksander I nie zamierza│ obietnicy dotrzymaµ, st╣d nast╣pi│ rozdƒwiΩk z grup╣ Czartoryskich. Wkr≤tce Aleksander I coraz mniej przestrzega konstytucji, w rz╣dzie praktycznie zasiadali pos│uszni carowi ministrowie. Gen. J≤zef Zaj╣czek jako namiestnik by│ bardzo ma│o samodzielny, praktycznie ca│╣ w│adzΩ i najwa┐niejsze decyzje zostawiono komisarzowi Miko│ajowi Nowosilcowowi. W│a£ciwie w│adza w Kr≤lestwie znalaz│a siΩ w rΩkach dw≤ch os≤b, kt≤rzy pe│nili funkcje niekonstytucyjne i by│ to komisarz Nowosilcow, dla kt≤rego utworzono taki urz╣d przy Radzie Ministr≤w, a drug╣ osob╣ by│ wielki ks. Konstanty, brat cara Aleksandra I, kt≤ry pe│ni│ funkcje naczelnego wodza w Kr≤lestwie i na Litwie. Szczeg≤lnie wielki ks. Konstanty by│ najbardziej znienawidzony przez Polak≤w, przez prowadzenie skrajnej dyscypliny w armii, za r≤┐ne wybuchy gniewu, publiczne policzkowanie, za stosowanie licznych kar za urojone przewinienia. W dodatku car zwo│ywa│ Sejm rzadko i nieregularnie, wreszcie w 1819 roku Aleksander I zawiesi│ wolno£µ druku i wprowadzi│ ostr╣ cenzurΩ.

W takiej atmosferze w reakcji na postΩpowanie cara najpierw ukszta│towa│a siΩ legalna opozycja sejmowa pod kierunkiem barci Bonawentury i Wincentego Niemojowskich, opozycja zosta│a zawi╣zana w 1820 roku i stanowi│a j╣ grupa pos│≤w okrΩgu kaliskiego. Pos│owie doprowadzili do odrzucenia rz╣dowych projekt≤w ustaw. Z kolei Aleksander I w odpowiedzi zarz╣dzi│ areszt domowy Niemojowskich, rozwi╣za│ kaliska radΩ wojew≤dzk╣, zni≤s│ jawno£µ Sejmu i nie zwo│ywa│ go przez nastΩpne 5 lat. Legalna opozycja nie przynios│a sukces≤w, wiΩc w tych warunkach wzros│a rola tajnych zwi╣zk≤w.

Konspiracja bΩdzie skupiaµ drobn╣ szlachtΩ, czΩ£µ mieszcza±stwa i inteligencji, wojskowych i student≤w. Jednymi z pierwszych by│y organizacje studenckie, np. w 1815 roku na Uniwersytecie Wile±skim powsta│o Towarzystwo Filomat≤w i Filaretw≤w. Za g│≤wny cel postanowili sobie samokszta│cenie i szeroko pojΩta sprawa narodowa. Organizacja odegra│a niewielk╣ rolΩ, bo na prze│omie 1822 i 1823 zosta│ rozbity. Na Uniwersytecie Warszawskim powsta│a podobna organizacja nazwana Zwi╣zkiem Wolnych Polak≤w, dzia│a│a w latach 1819/20 i za cel postawi│a sobie walkΩ o szeroko pojΩt╣ sprawΩ narodow╣. W£r≤d wojskowych w 1819 roku pod kierunkiem maj. Waleriana úukasi±skiego powsta│o tzw. Wolnomulactwo Narodowe, zwi╣zek planowa│ walkΩ o przestrzeganie konstytucji, o przestrzeganie postanowie± Kongresu Wiede±skiego w sprawie polskiej. Planowa│ zjednoczenie, pe│ne uniezale┐nienie ziem polskich, sprawy spo│eczne by│y postawione drugoplanowo, chocia┐ czΩ£µ dzia│aczy my£la│a o uw│aszczeniu. W miejsce dawnego zwi╣zku powo│ano now╣ organizacje o nazwie Towarzystwo Patriotyczne w 1821 roku. Pocz╣tkowo role kierownicz╣ spe│nia│ úukasi±ski, ale po jego aresztowaniu przyw≤dztwo przej╣│ Seweryn Krzy┐anowski. Na czele organizacji sta│ tzw. Komitet Centralny, w kt≤rym zasiedli przedstawiciele 3 zabor≤w, a g│≤wnym celem mia│a byµ walka o rozszerzenie granic Kr≤lestwa Polskiego. Od 1822 roku Krzy┐anowski nawi╣za│ kontakty z rewolucjonistami rosyjskimi, z tzw. Zwi╣zku P≤│nocnego i Po│udniowego. Zwi╣zek Po│udniowy stal nawet na stanowisku, aby w przysz│o£ci Polska uzyska│a pe│n╣ niepodleg│o£µ. W wyniku wsp≤lnych spotka± ustalono, ┐e zadaniem Polak≤w uniemo┐liwienie interwencji wojsk polskich (ks. Konstantego) w razie wybuchu rewolucji rosyjskiej. W 1825 roku dochodzi do wybuchu powstania dekabryst≤w w Rosji, po kilku godzinach powstanie zosta│o st│umione, represje zwi╣zane z powstaniem objΩ│y nie tylko dekabryst≤w, ale tak┐e cz│onk≤w Towarzystwa Patriotycznego. Pocz╣tkowo og│oszono w stosunku do towarzystwa 8 wyrok≤w £mierci, jednak pod naciskiem opinii publicznej wyroki z│agodzono, nie mniej oskar┐eni zostali zes│ani na Syberie.

W nastΩpstwie tajnych zwi╣zk≤w kszta│towa│ siΩ pogl╣d, £wiadomo£µ obywatelsk╣, narodow╣, ┐e odzyskanie niepodleg│o£ci bΩdzie mog│o nast╣piµ tylko w wyniku zamachu stanu. Problematyka spo│eczna by│a poruszana rzadko, drugorzΩdnie. Takie postawy powa┐nie zawa┐╣ na przebiegu powstania listopadowego