Zasady przy podejmowaniu decyzji i postanowienia w sprawie polskiej w czasie kongresu wiede±skiego .

W okresie poprzedzaj╣cym romantyzm trwa│a bez pardonowa walka pomiΩdzy stronnictwami, klasykami a romantykami. Po upadku Napoleona zwyciΩskie pa±stwa postanowi│y przywr≤ciµ w Europie r≤wnowagΩ polityczn╣ . W tym celu we wrze£niu 1814 roku zjechali do Wiednia dyplomaci europejscy na czele z carem Rosji Aleksandrem 1 i kr≤lem Prus Fryderykiem Wilhelmem 3 . Mimo nap│ywu du┐ej liczby ksi╣┐╣t i w│adc≤w , decyduj╣c╣ rolΩ odegra│y na kongresie cztery zwyciΩskie mocarstwa : Rosja , Anglia , Austria i Prusy oraz pokonana Francja . NajwiΩksz╣ aktywno£µ na kongresie przejawiali : cesarz Aleksander , brytyjski minister stanu Robert Castlereagh ; minister austriacki Klemens Metternich oraz francuski minister spraw zagranicznych Maurycy Talleyrand . Przedstawiciele pozosta│ych pa±stw zadowalaµ siΩ na og≤│ musieli przyjmowaniem do wiadomo£ci decyzji piΩciu mocarstw .

Cesarz Aleksander 1 , inspirowany przez ksiΩcia Czartoryskiego zgodzi│ siΩ na odbudowanie polskiego pa±stwa i nadanie mu konstytucji , ┐╣da│ tylko , aby przysz│e Kr≤lestwo Polskie po│╣czone by│o na zawsze z Rosj╣ przez osobΩ cesarza rosyjskiego . SprawΩ polski na kongresie podjΩ│a dyplomacja carska . Odpowiada│o to ┐yczeniom arystokracji polskiej , kt≤ra wr≤ci│a na og≤│ do orientacji prorosyjskiej , widz╣c w opiece carskiej gwarancjΩ zahamowania lub nawet cofniΩcia przemian spo│ecznych w Polsce . Aleksander uwa┐a│ natomiast , ┐e podporz╣dkowanie teren≤w polskich wzmocni jego wp│ywy w £rodkowej Europie . Tote┐ od chwili zajΩcia KsiΩstwa Warszawskiego dawa│ wyraƒnie do zrozumienia - choµby przez powo│anie jako organu rz╣dz╣cego w KsiΩstwie Najwy┐szej Rady Tymczasowej , w sk│ad kt≤rej weszli tak┐e Polacy - ┐e zamierza utrzymaµ swe zwierzchnictwo nad tymi obszarami na sta│e . W tym te┐ duchu odbywa│ rokowania z Fryderykiem Wilhelmem pruskim w Kaliszu w 1813 roku , proponuj╣c mu odszkodowanie za pretensje do ziem drugiego i trzeciego zaboru w postaci Saksonii . Sprawa pozosta│a w zawieszeniu , Prusy i Austria przeciwstawi│y siΩ bowiem utrzymaniu w jakiejkolwiek postaci pa±stwowo£ci polskiej , a Aleksander musia│ uwzglΩdniaµ stanowisko swych sojusznik≤w , przynajmniej do momentu pokonania Napoleona . Po pokoju paryskim Aleksander manifestacyjnie podkre£la│ sw╣ ┐yczliw╣ postawΩ wobec Polak≤w i wyst╣pi│ z koncepcj╣ odbudowy pa±stwa polskiego pod swym ber│em . W takiej te┐ formie sprawa polska znalaz│a siΩ na forum kongresowym , gdzie jako doradca cara w sprawie polskiej wystΩpowa│ Adam Czartoryski . »╣danie po│╣czenia ziem KsiΩstwa z Rosj╣ , czyli powstaniu pa±stwa polskiego w unii z Rosj╣ , spotka│o siΩ z ostrym sprzeciwem dyplomacji brytyjskiej , kt≤ra zorganizowa│a w Wiedniu opozycjΩ przeciw Aleksandrowi pod has│em Nie obalaµ , ale zmodyfikowaµ istniej╣c╣ zasadΩ rozbioru . Plany odbudowy Polski nazwano szale±stwem , kt≤re wymaga│oby od sojusznik≤w Anglii, Prus i Austrii nierozs╣dnych ofiar . Do opozycji Brytyjczycy zaanga┐owali AustriΩ i FrancjΩ , za£ Aleksander 1 pozyska│ dla swoich plan≤w kr≤la Prus Fryderyka Wilhelma 3 , obiecuj╣c mu odszkodowanie . Sp≤r obu ugrupowa± zaogni│ siΩ do tego stopnia , ┐e w grudniu 1814 roku brytyjski dyplomata Castereagh zapowiada│ wojnΩ , a wielki Ksi╣┐e Konstanty wyda│ odezwΩ do odtwarzanego wojska polskiego , aby by│o gotowe walczyµ w obronie pa±stwa . Sytuacja stawa│a siΩ trudna bowiem w samej Rosji sfery rz╣dz╣ce by│y przeciwne odbudowie Polski . Ostatecznie po d│ugich targach sprawΩ zako±czono kompromisem . Zachodni╣ czΩ£µ KsiΩstwa Warszawskiego ( WielkopolskΩ wraz z Bydgoszcz╣ i Toruniem oraz Gda±sk ) otrzyma│y Prusy , kt≤re ponadto jako rekompensatΩ otrzyma│o 40% obszaru wspomnianej Saksonii . Austria musia│a zadowoliµ siΩ rejonem Wieliczki wraz z kopalniami soli . Krak≤w wraz z najbli┐sz╣ okolic╣ zosta│ wolnym miastem , ale pod kontrol╣ trzech zaborc≤w . WiΩkszo£µ ziem KsiΩstwa Warszawskiego otrzyma│a Rosja , tworz╣c z nich Kr≤lestwo Polskie, o │╣cznej powierzchni 127 tysiΩcy km-² i ludno£ci w 1816 roku 3,3 miliona , pod ber│em Aleksandra 1 jako cara Rosji i jednocze£nie kr≤la polskiego . Uchwa│a kongresu wiede±skiego z 9 czerwca 1815 roku okre£li│a to jak nastΩpuje : Artyku│ 1 .KsiΩstwo Warszawskie wyj╣wszy te prowincje i okrΩgi ,kt≤rych przeznaczenie zgodnie z poni┐szymi artyku│ami jest odmienne , zostaje przy│╣czone na zawsze do Cesarstwa Rosyjskiego . BΩdzie ono na mocy swej konstytucji nierozerwalnie zwi╣zane z Rosj╣ i znajdo - waµ siΩ bΩdzie we w│adaniu J.C.M. cesarza Wszechrosji , jego spadkobierc≤w i nastΩpc≤w po wsze czasy . J.C.M. zamierza wedle swego uznania nadaµ ustr≤j wewnΩtrzny temu pa±stwu , kt≤re bΩdzie siΩ znajdowaµ pod specjalnym zarz╣dem (...) Dla zachowania r≤wnowagi si│ w Europie kongres wiede±ski dokona│ nowego rozbioru ziem polskich , wnosi│ jednak polsk╣ pa±stwowo£µ ,porΩczon╣ przez ca│╣ EuropΩ . Co doprowadzi│o do przywr≤cenia imienia Polskiego na mapΩ , kt≤re zosta│o wytarte w 1795 roku . Traktaty i konwencje rozbiorowe z lat 1795 i 1797 zosta│y przekre£lone przez te same pa±stwa , kt≤re je podpisywa│y . Te same pa±stwa zobowi╣za│y siΩ jednocze£nie ┐e : (...)Polacy ,tak poddani rosyjscy , jak i austryjaccy oraz pruscy , bΩd╣ mieli przedstawicieli narodowych oraz narodowe instytucje pa±stwowe zgodne z takim trybem ┐ycia politycznego , jaki ka┐dy z wy┐ej wymienionych rz╣d≤w uzna za najbardziej korzystny i odpowiedni dla nich (...) Postanowienia te wszak┐e , otwieraj╣ce mo┐liwo£µ kszta│towania siΩ polskiego rynku wewnΩtrznego i rozwoju ┐ycia narodowego , albo nie zosta│y wcale wprowadzone w ┐ycie , albo obowi╣zywa│y tylko kr≤tki czas .