POLITYKA ZAGRANICZNA ZYGMUNTA STAREGO. GENEZA HOúDU PRUSKIEGO.

POLITYKA ZAGRANICZNA OSTATNICH JAGIELLON╙W

Na prze│. XV i XVI przedstawiciele dynastii Jagiellon≤w zasiadali na 4 tronach Europy : Krak≤w, Wilno, Praga, Buda (wΩg.p≤ƒniej Budapeszt)

W tym czasie w│adc╣ Polski i Litwy by│ Aleksander Jagiello±czyk(1501 - 1506), natomiast w│adc╣ Czech i WΩgier by│ W│.Jagiello±czyk.

W tym czasie mo┐emy m≤wiµ o bloku pa±stw jagiello±skich w Europie £rod.wsch. Z tym, ┐e ka┐de z tych pa±stw mia│o w│asne problemy i w│asne mo┐liwo£ci rozwi╣zania ich :

1) W│.Jagiello±czyk :

- by│ zagro┐ony roszczeniami Habsburg≤w,

- musia│ siΩ zmagaµ z opozycj╣ wewn.,

- by│ zagro┐ony przez politykΩ Turcji .

2) Kr≤l Polski i ksi╣┐Ω litewski:

- by│ zagro┐ony ekspansywn╣ polityk╣ Rosji,

- na p│n. Zakon Krzy┐acki usi│owa│ zrzuciµ warunki II pokoju toru±skiego, a nawet miasta pruskie by│y powo│ywane przez cesarza na sejm Rzeszy . Cesarzem rzymskim narodu niemieckiego by│ wtedy Maksymilian I Habsburg (1486 - 1519)

Te wszystkie problemy odziedziczy│ najm│odszy z syn≤w Kazimierza Jagiello±czyka - Zygmunt zwany p≤ƒniej Starym (1506 - 1548 )

Maksymilian usi│owa│ stworzyµ antypolsk╣ koalicjΩ kusz╣c cara moskiewskiego obietnic╣ poparcia stara± o koronΩ cesarsk╣ oraz podsycaj╣c nastroje niezadowolenia u mistrz≤w Zakonu Krzy┐ackiego.

Rzeczywi£cie ksiΩstwo moskiewskie rozpoczΩ│o wojnΩ z Polsk╣. Polacy odnie£li nawet zwyciΩstwo w 1514 w bitwie pod Orsz╣, ale wcze£niej utracili Smole±sk.Wojna trwa│a w latach 1512-1522.

Aby rozerwaµ to zagro┐enie w 1515 Zygmunt Stary spotka│ siΩ z W│. Jagiello±czykiem i Maksymilianem w Wiedniu, gdzie zawarto uk│ad moc╣ kt≤rego :

- w razie wyga£niΩcia dynastii. jagiellon≤w tron czeski i wΩgierski mia│ przypa£µ Habsburgom,

- dzieci W│.Jagiello±czyka zawr╣ zwi╣zki ma│┐e±skie z wnukami Maksymiliana,

- w zamian za to Maksymilian wycofa│ siΩ z popierania Moskwy i Zakonu krzyzackiego.

Ale w dalszym ci╣gu istnia│o przymierze miΩdzy mistrzem Zak. Krzy┐. - Albrechtem Hohenzollernem, a Rosj╣ przeciw Polsce. Car przekaza│ nawet znaczne subsydia na uzbrojenie i wyposa┐enie wojska - armii krzy┐ackiej. Dosz│o do wojny 1519-21, w kt≤rej Zakon poni≤s│ klΩskΩ. Po pewnym czasie pa±stwo zakonne uleg│o sekularyzacji ( ze£wiecczenie - zniesienie zwierzchnictwa ko£cielnego ) - w pa±. zakonnym prze┐y│a siΩ doktryna lutera±ska, ostatni z mistrz≤w zakonu zrzuci│ habit, podda│ siΩ kr≤lowi polsk., o┐eni│ siΩ i z Prus Krzy┐ackich powsta│o £wieckie ksiΩstwo lutera±skie jako lenno kr≤l≤w polskich. W 1525.10.IV wielki mistrz zakonu Albrecht H. z│o┐y│ ho│d lenny kr≤lowi polskiemu - s│ynny ho│d pruski (Krak≤w).KsiΩstwo Pruskie by│o lennem Polski. KsiΩcia zobowi╣zano do udzielenia Polsce w razie wojny pomocy wojskowej i finansowej. Przewidywano te┐ ┐e w razie spor≤w miΩdzy ksiΩciem a poddanymi (Albrecht zosta│ w│adc╣ KsiΩstwa Pruskiego ) bΩd╣ mieli oni prawo do odwo│ywania siΩ do s╣downictwa kr≤lewskiego w Polsce. Traktat krakowski przyni≤s│ dalsze wzmocnienie pozycji Polski nad Ba│tykiem. Tymczasem skomplikowa│a siΩ sytuacja na p│d.-wsch. kresach RP. W 1526 Turcy najechali na WΩgry, w bitwie pod Mohaczem zgin╣│ Ludwik Jagiello±czyk - syn W│adys│awa. Korona wΩgierska dosta│a siΩ w rΩce Habsburg≤w, podobnie jak korona czeska. Natomiast same WΩgry w wyniku dalszych najazd≤w tureckich uleg│y podzia│owi na

- zach. czΩ£µ, gdzie w│adali Habsburgowie,

- £rod. gdzie w│adali Turcy,

- wsch. gdzie powsta│o ksiΩstwo Siedmiogrodu jako lenno tureckie.

Stosunki pols. - tureckie uregulowa│ traktat z 1530, gdzie oba pa±stwa zawar│y porozumienie o nienaruszaniu w│asnych granic.