KOLONIALNA EKSPANSJA EUROPEJSKA

U schy│ku £redniowiecza wiedza Europejczyk≤w o £wiecie ogranicza│a siΩ do tego, co wiedziano w staro┐ytno£ci. W przededniu wielkich odkryµ Europejczycy znali P≤│kulΩ Wschodni╣, wiedzieli o istnieniu Afryki, Azji. Zupe│nie nie znali P≤│kuli Zachodniej. W Afryce istnia│y pa±stwa muzu│ma±skie. Czo│ow╣ rolΩ pe│ni│ Egipt. Pa±stwa muzu│ma±skie by│y rz╣dzone przez Arab≤w i Turk≤w. Europejczycy utrzymywali kontakty z niekt≤rymi pa±stwami arabskimi, o innych pa±stwach afryka±skich wiedza ich by│a skromna. W Azji najwiΩksz╣ rolΩ odgrywa│y Chiny, Indie. W Ameryce wykszta│ci│y siΩ na wysokim poziomie pa±stwa Aztek≤w, Maj≤w i Ink≤w.

Jednym z najpowa┐niejszych czynnik≤w odkryµ geograficznych by│ ujemny bilans handlowy w Europie. Przez d│ugie lata do Europy sprowadzano o wiele wiΩcej towar≤w, ni┐ wywo┐ono. Z Europy odp│ywa│o wiele kruszc≤w, tym samym zaczyna│o brakowaµ pieniΩdzy, a to hamowa│o rozw≤j gospodarczy. Na prze│omie XV/XVI w. Dosz│o do powa┐nych zmian na mapie politycznej £wiata. By│o to wynikiem ekspansji Turk≤w Osma±skich, kt≤rzy zajΩli Cesarstwo Bizantyjskie oraz szereg pa±stw arabskich. Turcy wypieraj╣c wp│ywy Arab≤w, nie przejmowali ich roli. Na terenach zdobytych nadal toczy│y siΩ wojny. Karawany kupieckie by│y zagro┐one. Pr≤bowano znaleƒµ now╣, bezpieczniejsz╣ drogΩ do Indii.

Pod koniec XV w. Hiszpania i Portugalia prze┐ywa│y powa┐ny kryzys, by│ on wynikiem wojen z Maurami - kalifatem kordoba±skim. Koniec wojny symbolizuje zdobycie Grenady (1442). Szerokie rzesze rycerstwa zosta│y pozbawione ƒr≤de│ utrzymania.

Pojawia siΩ ideologia humanistyczna, kt≤ra prowadzi do pog│Ωbienia zainteresowania £wiatem. Kr╣┐y│y legendy o bogactwach Dalekiego Wschodu. Odnotowano znaczny postΩp w technice ┐eglarskiej (busola, dok│adniejsze mapy, doskonalsze statki).

Henryk »eglarz poprowadzi│ jedn╣ z wa┐niejszych wypraw. P│yn╣│ wzd│u┐ wschodnich wybrze┐y Afryki, odkrywaj╣c Azory, Wyspy Kanaryjskie, ZatokΩ Gwinejsk╣, Zielony Przyl╣dek W 1471 przep│yn╣│ R≤wnik.

W 1487 r. W £lady Henryka »eglarza udaje siΩ Bartolomeo Dioz. Dotar│ on do po│udniowej Afryki do Przyl╣dka Bush, Przyl╣dka Dobrej Nadziei.

Ostatecznie drogΩ morsk╣ do Indii odkry│ Vasco da Gama. Jego wyprawa odbywa│a siΩ w latach 1497 - 1499. Op│yn╣│ AfrykΩ, przeci╣│ Ocean Indyjski, dotar│ do Kalifatu Pierwszy nawi╣za│ kontakt z miejscowym w│adc╣, zakupi│ szereg towar≤w, za│o┐y│ faktorie (o£rodki handlowe). Jeszcze kilkakrotnie zawija│ do Indii.

Krzysztof Kolumb by│ inicjatorem pomys│u p│yniΩcia na Zach≤d do Indii. Kolumb zapewni│ sobie poparcie kr≤lowej Hiszpa±skiej i w 1492 r. Wyruszy│ z Polos, kieruj╣c siΩ na Zach≤d. Po 70 dniach 14 X 1492 r. Dotar│ do wyspy San Salwador (Zbawiciela). By│ przekonany, ┐e dotar│ do Indii. Dotar│ r≤wnie┐ do Haiti i Kuby. Z b│Ωdu wyprowadzi│ EuropΩ Amerigo Vespucci, kt≤ry dotar│ £ladami Kolumba do Ameryki. Scharakteryzowa│ on ludno£µ, £rodowisko.

Ferdynand Magellan wyruszy│ z Hiszpanii w kierunku Ameryki Po│udniowej. Na po│udniowych kra±cach Ameryki odkry│ cie£ninΩ, nazwan╣ potem jego imieniem. NastΩpnie wyp│yn╣│ na Ocean Spokojny, dop│yn╣│ do Archipelagu Wysp Maria±skich i Filipin. W czasie walk z tubylcami ginie. Za│oga kontynuuje wyprawΩ przez Ocean Indyjski, wzd│u┐ zachodnich wybrze┐y Afryki do Hiszpanii. Podr≤┐ trwa│a prawie 3 lata. Z 265 os≤b za│ogi wr≤ci│o 18.

Kontynuatorzy wypraw odkrywczych do konkwistadorzy (zdobywcy, awanturnicy). Jednym z pierwszych by│ Vasco Balboa, kt≤ry w 1513 r. Uda│ siΩ do Panamy i tam znad Zatoki San Miguel jako pierwszy Europejczyk ujrza│ Ocean Spokojny. W 1519 r. Ferdynand Cortez, dysponuj╣c za│og╣ sk│adaj╣c╣ siΩ z 500 ┐o│nierzy, kilkunastu jeƒdƒc≤w i kilku dzia│, wyl╣dowa│ na Jukatanie, zacz╣│ podbijaµ pa±stwo Aztek≤w. Wykorzystywa│ wa£nie, wierzenia ludno£ci tubylczej, obawΩ tubylc≤w przed broni╣ paln╣ i jeƒdƒcami. Dotar│ do stolicy Tenochtitlan, aresztowa│ w│adcΩ MontezunΩ, opanowa│ pa±stwo, niszcz╣c i grabi╣c. W 1531 r. konkwistador Franciszek Pizarro z oddzia│em 180 os≤b, kilkunastu jeƒdƒc≤w rozpocz╣│ podb≤j pa±stwa Ink≤w. W 1531 r. dotar│ do Cuzco. W latach 1532-34 pa±stwo zosta│o opanowane. Pa±stwo upad│o, ograbione. Upad│y wysokie cywilizacje Aztek≤w i Maj≤w.