POWSTANIE STAN╙W ZJEDNOCZONYCH
1. Po│o┐enie kolonii i sytuacja kolonist≤w
2. Motywacje i cele niepodleg│o£ci
3. Przebieg konfliktu miedzy koron╣ a zbuntowanymi koloniami
4. Rezultat
"Ka┐da rewolucja winna siΩ sko±czyµ konstytucj╣"
1. Kolonie angielskie w Ameryce powstawa│y od pocz╣tku XVII w. Pierwsz╣ tak╣ koloni╣ by│a Virginia. W wieku XVIII w Ameryce P≤│nocnej by│o ju┐ 13 kolonii angielskich, a po wojnie 7-letniej we w│adzy Anglii znajdowa│y siΩ r≤wnie┐ francuskie posiad│o£ci w Kanadzie. Kolonie mia│y r≤┐ny porz╣dek prawny, w zale┐no£ci od tego, kto je zak│ada│. Wszystkich jednak kolonist≤w │╣czy│o silne poczucie samorz╣dno£ci, oraz d╣┐enie do zabezpieczenia prawa w│asno£ci. Biali osadnicy byli to ludzie osobi£cie wolni, w£r≤d kolonist≤w istnia│o silne poczucie r≤wno£ci (brak tytu│≤w szlacheckich). Do kolonii ameryka±skich emigrowa│y najbardziej przedsiΩbiorcze jednostki, tzn. ludzie, kt≤rzy wierzyli w siebie i chcieli poprawiµ sw≤j byt materialny. Emigrowali tam r≤wnie┐ ludzie z przyczyn politycznych, czy £wiatopogl╣dowych, tzn. tacy, kt≤rzy w nowych warunkach chcieli mieµ mo┐liwo£ci ┐ycia wed│ug w│asnych zasad (r≤┐nego rodzaju sekty puryta±skie emigrowa│y do Ameryki).
Na po│udniu rozwija│a siΩ gospodarka latyfundialna, oparta na uprawie bawe│ny; si│╣ robocz╣ byli murzy±scy niewolnicy.
Na p≤│nocy mamy do czynienia z gospodark╣ typu farmerskiego. Rozwija│a siΩ r≤wnie┐ nieƒle wszelka przedsiΩbiorczo£µ: handlowa, przemys│owa, rzemie£lnicza, powstawa│y na kontynencie ameryka±skim miasta.
Jednocze£nie koloni£ci rozwijali ekspansjΩ na zach≤d, kosztem plemion india±skich. Pocz╣tkowo koloni£ci uwa┐ali siΩ za lojalnych poddanych korony brytyjskiej. W ka┐dym stanie posiadali w│asn╣ reprezentacjΩ, na szczeblach lokalnych posiadali w│asny samorz╣d i mieli wp│yw na politykΩ w│adz. Ale kiedy Kanada w 1763 r. sta│a siΩ r≤wnie┐ posiad│o£ci╣ brytyjsk╣, rz╣d brytyjski zabroni│ dalszej kolonizacji na zach≤d, o£wiadczaj╣c, ┐e bΩdzie broniµ praw Indian oraz, ┐e bΩdzie pilnowaµ by biali i czerwonosk≤rzy Amerykanie trzymali siΩ osobno i wtedy dosz│o do konfliktu. Na domiar z│ego parlament brytyjski ob│o┐y│ kolonist≤w kosztem utrzymania brytyjskich garnizon≤w, stacjonuj╣cych w Ameryce. Pieni╣dze na ten cel mia│y pochodziµ z podatk≤w po£rednich, tzw. op│at stemplowych, c│a od herbaty. Wtedy dosz│o do buntu.Koloni£ci uwa┐ali, ┐e podatki i op│aty stemplowe s╣ nielegalne. Wyra┐a│o siΩ to w ha£le : "Nie ma opodatkowania, bez reprezentacji."Koloni£ci twierdzili , ┐e korona │amie prawo, i jest ƒr≤d│em ucisku, celem buntu jest op≤r przeciw uciskowi i uzyskanie wolno£ci (niepodleg│o£ci ).
2. Has│a, motywacje i cele buntu
Has│em kolonist≤w ameryka±skich by│o "nie ma opodatkowania bez reprezentacji", to znaczy│o, ┐e parlament brytyjski nie mo┐e nak│adaµ na kolonist≤w ┐adnych podatk≤w, skoro koloni£ci nie s╣ reprezentowani w angielskim parlamencie. W Filadelfii w 1774 r. zebra│ siΩ kongres wszystkich przedstawicieli kolonii ameryka±skich. Uchwalono wtedy deklaracje praw narodu ameryka±skiego. W nastΩpnym roku wojska angielskie rozpoczynaj╣ dzia│ania wojenne. Kongres og│asza siΩ rz╣dem i uchwala zbrojenia wojenne. Na czele armii kontynentalnej stan╣│ Jerzy Waszyngton. Wreszcie 4 lipca 1776 r. Kongres uchwali│ DeklaracjΩ Niepodleg│o£ci Stan≤w Zjednoczonych Ameryki P≤│nocnej, gdzie jasno okre£lono dlaczego koloni£ci wypowiadaj╣ pos│usze±stwo Koronie. DeklaracjΩ oparto o za│o┐enia wynikaj╣ce z filozofii O£wiecenia. MiΩdzy innymi uznano tam, ┐e ludzie maj╣ prawa naturalne, podstawowym prawem naturalnym cz│owieka jest prawo do wolno£ci i do szczΩ£cia. Je£li jaki£ rz╣d sprzeciwia siΩ takiemu prawu, to ludzie maj╣ prawo zmieniµ taki rz╣d lub obaliµ i zast╣piµ go nowym. Deklaracja Niepodleg│o£ci odegra│a olbrzymia rolΩ w tworzeniu siΩ £wiadomo£ci patriotycznej Amerykan≤w.
3. Wojna o niepodleg│o£µ trwa│a 7 lat. Prowadzona by│a ze zmiennym szczΩ£ciem. Mimo pocz╣tkowych sukces≤w Anglikom nie powi≤d│ siΩ atak na stany p≤│nocne i pod Saratog╣ musieli kapitulowaµ (1777 r.) W wojnie uczestniczyli ochotnicy z innych kraj≤w (m.in. Ko£ciuszko i Pu│aski z Polski; z Francji La Fayett). Sprawa ameryka±ska cieszy│a siΩ powszechn╣ popularno£ci╣. W ko±cowym etapie wojny po stronie kolonist≤w opowiedzia│a siΩ Francja. W 1783 r.w Pary┐u podpisano pok≤j, a w 1787 r. przyjΩto Konstytucje ameryka±sk╣.Po zako±czeniu dzia│a± wojennych nowe pa±stwo prze┐ywa│o wielkie problemy gospodarcze i polityczne. Ka┐dy stan posiada│ osobn╣ konstytucjΩ, prowadzi│ niezale┐n╣ politykΩ finansow╣ i celn╣. W 1787 r. uchwalono konstytucjΩ, w kt≤rej mowa by│a min. o tr≤jpodziale w│adz na:ustawodawcz╣ - dwuizbowy kongres(Senat i Izba Reprezentant≤w ), wykonawcz╣ i s╣downicz╣- S╣d Najwy┐szy sk│adaj╣cy siΩ z sΩdzi≤w wybieranych do┐ywotnio. Roztrzyga│ spory miΩdzy organami w│adzy, orzeka│ o zgodno£ci prawa z konstytucj╣. W 1789 r. rozpisano wybory prezydenckie, jednog│o£nie zwyciΩ┐y│ Jerzy Waszyngton, w│adzΩ sprawowa│ dwie kadencje. W 1791 r. wprowadzono poprawki do konstytucji:bezpiecze±stwo osobiste, wolno£µ religii, s│owa, druku. Podstaw╣ kompromisu miΩdzy stanem p≤│nocnym a po│udniowym okre£la│ podzia│ w│adzy stanowej i federalnej. Stany zachowyw. swoje konstytucje, ordynacje wyborcze, skarb, administracjΩ, policjΩ. W ca│ym kraju by│ taki sam system celny i walutowy. Decyzje w tych dziedzinach jak i w sprawach podatkowych, armii, s╣downictwa by│y pod kontrol╣ w│adz federalnych.
4. By│ to pewien prze│om, poniewa┐ dotychczas uwa┐ano, ┐e republika mo┐e istnieµ tylko na ma│ym terytorium. Teraz okaza│o siΩ, ┐e system republika±ski jest sprawdzalny na wiΩkszych obszarach.
Konstytucja zaczyna│a siΩ od s│≤w: "My lud ameryka±ski..."
Ustr≤j republika±ski pojmowano w spos≤b klasyczny. Republika jest po to:
1)aby ka┐dy zachowa│ swoje i ka┐dy korzysta│ z w│asnego;
2)nar≤d jest suwerenny wtedy, gdy sam stanowi prawa i wybiera swoich urzΩdnik≤w.