REWOLUCJA 1905 - 1906 W ROSJI.

Na pocz╣tku XX wieku istnia│a w Rosji sytuacja rewolucyjna - ch│opi ┐╣dali ziemi , robotnicy ustawodawstwa pracy, w£r≤d wielu warstw spo│ecze±stwa system samodzier┐awia, kompletnie ju┐ anachroniczny, budzi│ op≤r. Ferment wewnΩtrzny zaostrza│ wielonarodowo£ciowy charakter pa±stwa: zar≤wno w£r≤d Polak≤w jak i Fin≤w silne by│y d╣┐enia do niepodleg│o£ci czy przynajmniej rozszerzenia autonomii. D╣┐enia tych narodowo£ci u│atwi│y p≤ƒniej caratowi, paradoksalnie st│umienie ruchu rewolucyjnego, ale w pierwszym okresie pog│Ωbia│y kryzys przedrewolucyjny.

OpozycjΩ przeciw dotychczasowemu systemowi rz╣d≤w zaostrzy│y wie£ci o klΩskach poniesionych przez RosjΩ w wojnie z Japoni╣ .

( Ekspansja Japonii zaczΩ│a groziµ Rosji. Rz╣d carski budowa│ w│a£nie najd│u┐sz╣ na £wiecie liniΩ kolejow╣ i interesowa│ siΩ sprawami Dalekiego Wschodu. Sp≤│ki rosyjskie inwestowa│y kapita│y w koleje, kopalnie i lasy Mand┐urii oraz Korei. Japonia ze swej strony zapewni│a sobie poparcie Anglii, uwik│anej w konflikt z Rosj╣, po czym zaczΩ│a ┐╣daµ od Rosji opuszczenia Mand┐urii i przyznania Korei. Gdy ┐╣danie to pozosta│o bez odpowiedzi, Japo±czycy zaatakowali flotΩ rosyjsk╣ stacjonuj╣c╣ w twierdzy morskiej Port Artur. W styczniu 1905 r. pad│ Port Artur , w lutym tego┐ roku Japo±czycy rozbili armiΩ rosyjsk╣ pod Mukdenem, a £piesz╣ca na odsiecz rosyjska flota ba│tycka , po prawie o£miomiesiΩcznej ┐egludze wzd│u┐ wybrze┐y Afryki i Azji, zosta│a zaraz po przybyciu ca│kowicie rozgromiona pod Cuszim╣.)

W naprΩ┐onej sytuacji wystarczy│a iskra, by nast╣pi│ wybuch, i tak╣ iskr╣ sta│ siΩ strajk w Zak│adach Puti│owskich w Petersburgu w styczniu 1905 r. W£r≤d robotnik≤w tych zak│ad≤w dzia│a│ ju┐ od paru lat duchowny prawos│awny Gieorgij Gapon. Z jego inicjatywy zosta│a opracowana petycja zawieraj╣ca ┐╣dania swob≤d politycznych, ustawodawstwa socjalnego oraz zako±czenia wojny. Z t╣ petycj╣ ruszy│ poch≤d robotniczy z ikonami i chor╣gwiami cerkiewnymi , by przedstawiµ swe pro£by batiuszce carowi. CzΩ£µ ludu rosyjskiego g│Ωboko wierzy│a, ┐e sam car jest dobry, kocha sw≤j lud, a tylko urzΩdnicy i otoczenie monarchy nie dopuszczaj╣ by ten dowiedzia│ siΩ o niedoli ludu.

Pokojowy poch≤d przywitano salwami, pad│o ponad tysi╣c zabitych, a jeszcze wiΩcej by│o rannych. Ta "krwawa niedziela", w styczniu 1905 r. sta│a siΩ pocz╣tkiem ruchu rewolucyjnego w ca│ej Rosji. Sam Gapon uratowa│ siΩ z masakry i opu£ci│ RosjΩ , a po powrocie w 1906 r. zosta│ zastrzelony z polecenia partii eserowc≤w, gdy┐ pr≤bowa│ nawi╣zaµ kontakty z policj╣.

Ruch rewolucyjny obj╣│ wszystkie warstwy spo│ecze±stwa rosyjskiego, przejawia│ siΩ w strajkach i demonstracjach organizowanych w miastach, wyst╣pieniach ch│op≤w, akcjach terrorystycznych, organizowanych przez eserowc≤w. W czerwcu dosz│o do buntu marynarzy na pancerniku "Potiomkin" . Na czele ruchu pr≤bowali stan╣µ socjaldemokraci i eserowcy. Z inicjatywy tych pierwszych zaczΩ│y powstawaµ rady delegat≤w robotniczych, kt≤re mia│y kierowaµ wyst╣pieniami i prowadziµ ewentualne pertraktacje z w│a£cicielami lub administracj╣ pa±stwow╣.

Car w obliczu masowego ruchu rewolucyjnego zapowiedzia│ zwo│anie w sierpniu 1905 r. Dumy ( ros. nazwa parlamentu). Nie uspokoi│o to sytuacji, gdy┐ Duma mia│a mieµ charakter doradczy , a nie ustawodawczy. Tymczasem sko±czy│a siΩ wojna z Japoni╣ i Rosja musia│a podpisaµ traktat pokojowy potwierdzaj╣cy straty terytorialne.(We wrze£niu 1905 r. podpisano traktat oddaj╣cy Japonii Port Artur, czΩ£µ Sachalinu, a tak┐e wp│ywy w Korei i Mand┐urii )

W paƒdzierniku rozpocz╣│ siΩ strajk powszechny. Przyst╣pili do niego nie tylko robotnicy w zak│adach pracy, ale i studenci, a nawet czΩ£µ urzΩdnik≤w: stanΩ│a kolej. Rosja zosta│a sparali┐owana.

Miko│aj II zmuszony sytuacj╣ og│osi│ Manifest Paƒdziernikowy, zapowiedzia│ w nim wybory do Dumy Ustawodawczej, wprowadzi│ swobodΩ zgromadze± i stowarzysze±. Rosja mia│a przestaµ byµ monarchi╣ absolutn╣. Du┐a czΩ£µ uczestnik≤w ruchu odebra│a manifest jako zwyciΩstwo rewolucji i zarazem spe│nienie jej g│≤wnych cel≤w. Ale jednocze£nie czΩ£µ z nich uzna│a, ┐e nale┐y walczyµ dalej.

W grudniu wybuch│o w Moskwie z inicjatywy SDPRR zbrojne powstanie robotnicze, ale zosta│o krwawo st│umione. Carat przyst╣pi│ do walki z ruchem rewolucyjnym. Przypomniano trzy podstawy Rosji, sformu│owane jeszcze w czasach panowania Miko│aja I: samodzier┐awie, lud i prawos│awie. Ruch rewolucyjny zaczΩto przedstawiaµ jako dzie│o cudzoziemc≤w wrog≤w Rosji i Cerkwi. " Bij Polak≤w , »yd≤w i student≤w"- wo│ano na wiecach antyrewolucyjnych

W styczniu przeprowadzono wybory do Dumy. Ludno£µ by│a podzielona na kurie, z kt≤rych ka┐da mog│a wybraµ okre£lon╣ liczbΩ elektor≤w, kt≤rzy nastΩpnie wybierali pos│≤w. Wcze£niej car podpisa│ ustawΩ, ┐e ka┐da decyzja Dumy nabierze mocy dopiero po uzyskaniu zgody cara. W wyborach wziΩ│y udzia│ nowo powsta│e partie i ugrupowania, min. Partia Konstytucyjno - Demokratyczna tzw. kadeci, i ch│opska Partia Pracy tzw. trudowicy. Bolszewicy pierwsze wybory zbojkotowali, weszli dopiero do II Dumy. I Duma istnia│a kr≤tko - od ko±ca kwietnia 1906 r. do lipca tego┐ roku, kiedy to zosta│a przez cara rozwi╣zana. Cz│onkowie Dumy pr≤bowali temu zapobiec, ale nastroje rewolucyjne w spo│ecze±stwie ju┐ dogorywa│y. Podobny los spotka│ II DumΩ w 1907 r. Dopiero III Duma wybrana wg. zmienionego prawa wyborczego (min. pozbawiono prawa g│osowania du┐╣ czΩ£µ robotnik≤w), przetrwa│a ca│╣ piΩcioletni╣ kadencjΩ.

Premierem Rosji w 1906 r. zosta│ Piotr Sto│ypin. Funkcje swoje sprawowa│ a┐ do momentu £mierci z r╣k zamachowca w 1911 r. Przeszed│ on do historii jako okrutny pacyfikator ruchu rewolucyjnego. Najwa┐niejsz╣ z jego reform okaza│a siΩ ustawa z 1906 r. pozwalaj╣ca ka┐demu ch│opu, dotychczasowemu cz│onkowi obszcziny, na wyst╣pienie z niej i stanie siΩ indywidualnym w│a£cicielem ziemi. Wojna przerwa│a realizacjΩ tej reformy.

Rewolucja 1905 - 1906 wg. odczucia wielu z jej uczestnik≤w zako±czyla siΩ klΩsk╣, ale Rosja wysz│a z niej jako inny kraj - system samodzier┐awia zosta│ podwa┐ony , powsta│y legalne ruchy polityczne, zaczΩ│a siΩ tworzyµ warstwa ch│op≤w - indywidualnych posiadaczy ziemi.