Dzia│ania wojenne w latach 1943-1945. KlΩska pa±stw osi.

I. Dzia│ania aliant≤w zachodnich.

Prze│om w dzia│aniach wojennych przeciwko pa±stwom osi.

ZacznΩ od przypomnienia jakie pa±stwa nale┐a│y do pa±stw osi i kt≤re by│y ich sojusznikami. By│y to: Niemcy, W│ochy, Finlandia, WΩgry, Rumunia, Bu│garia. Tereny wielu pa±stw zajΩtych przez o£ by│y pod jej wp│ywami a by│y to: Hiszpania, Francja, Norwegia, tereny Polski i zachodniej ZSRR. Natomiast pa±stwami sprzymierzonymi by│y Anglia i ZSRR oraz Stany Zjednoczone Na do│╣czonych mapkach mo┐na zobaczyµ jak to wygl╣da│o (Witold Supi±ski str. 111).

Rok 1943 stanowi│ prze│om w dziejach drugiej wojny £wiatowej. Obszary Niemieckie i ich sojusznik≤w osi╣gnΩ│y swoj╣ maksymaln╣ rozci╣g│o£µ. Ca│a niemal Europa, jak r≤wnie┐ wiΩkszo£µ p≤│nocnej Afryki znajdowa│y siΩ pod kontrol╣ niemieck╣. Ju┐ jednak w tym okresie da│y siΩ zauwa┐yµ pewne objawy wskazuj╣ce na to, ┐e mo┐liwo£ci strategiczne mocarstw Osi by│y na wyczerpaniu.

Front wschodni przebiega│ wzd│u┐ linii wytyczonej punktami Murma±sk-Leningrad-Stalingrad-Groƒny na Kaukazie. Na froncie tym Niemcy skupia│y tam przesz│o 80% swoich wojsk l╣dowych mimo to by│o mo┐na siΩ spodziewaµ, ┐e Niemcy nie bΩd╣ d│ugo stron╣ atakuj╣c╣ wobec rosn╣cej w szybkim tempie armii radzieckiej.

R≤wnie┐ na Morzu îr≤dziemnym Niemcom nie uda│o siΩ wykorzystaµ okresu pocz╣tkowej s│abo£ci Anglii. Na Atlantyku szala│a jeszcze w pe│ni wojna podwodna, lecz pewne objawy wskazywa│y na zbli┐aj╣ce siΩ przesilenia Niemcy w znacznym stopniu zaczΩli traciµ wielke ilo£ci okrΩt≤w podwodnych nawet siΩgaj╣ce do 16 okrΩt≤w miesiΩcznie.

Na zachodnioeuropejskim froncie powietrznym nast╣pi│ ca│kowity niemal zanik niemieckiej dzia│alno£ci zaczepnej, podczas gdy naloty angielskie dor≤wnywa│y sw╣ si│╣ bombardowaniom niemieckim dokonanym w czasie bitwy o Wielk╣ BrytaniΩ.

Inwazja Europy przez pa±stwa sprzymierzone stawia│a siΩ realn╣ groƒb╣. Niemcy zostali zmuszeni do obrony na poprzednio zdobytym przez siebie ogromnym terytorium. Linie obrony rozci╣ga│y siΩ na nieprawdopodobne odleg│o£ci, a ich osadzenie stawa│o siΩ trudne ze wzglΩdu na brak odpowiednio wielkich si│. Armia niemiecka choµ jeszcze ilo£ciowo potΩ┐na, gdy┐ na prze│omie 1942/43 sk│ada│a siΩ przesz│o z 9 milion≤w ludzi mimo to pod koniec maja 1943 by│o ju┐ tylko 1 milion 680 tysiΩcy ludzi. Armia ta przechodzi│a r≤wnie┐ kryzys jako£ciowy uzbrojenia.

S│aba by│a tak┐e gospodarka Niemiec. Niemcy mia│y od samego pocz╣tku wojny dotkliwy brak surowc≤w i stan ten nie ulega│ zasadniczej zmianie. Tereny kt≤re zdoby│i nie nadawa│y siΩ do wykorzystania pod wzglΩdem gospodarczym na skutek przeprowadzonej na czas ewakuacji maszyn , taboru kolejowego i celowo przeprowadzonych zniszcze±. Przemys│ odczuwa│ tak┐e dotkliwy brak robotnik≤w. Mimo przeprowadzonej mobilizacji przemys│ niemiecki nie dotrzymywa│ kroku szybkiemu rozwojowi produkcji wojennej Sprzymierzonych.

Wielkie znaczenie do os│abienia armii niemieckiej odegra│y walki partyzant≤w radzieckich.

Podczas gdy sytuacja Niemiec stale siΩ pogarsza│a, mocarstwa sprzymierzone przeprowadza│y sw≤j olbrzymi program uzbrojenia. Jasne siΩ sta│o, ┐e wobec mia┐d┐╣cej przewagi liczebnej i materialnej Sprzymierzonych, pa±stwa osi ostatecznie przegraj╣ wojnΩ.

Zako±czenie dzia│a± wojennych w Afryce P≤│nocnej.

Znaczne dzia│ania przeciwko Niemcom by│y prowadzone tak┐e w Afryce P≤│nocnej. Po rozpoczΩciu przez Niemc≤w w lecie 1942 roku wielkiej ofensywy w Afryce, Anglicy przyst╣pili natychmiast do znacznego wzmocnienia swych si│ na tamtych terenach. Anglikom pomog│y Stany Zjednoczone dostarczaj╣c im drog╣ powietrzn╣ 700 bombardowc≤w i 1000 my£liwc≤w. NajwiΩksze znaczenie mia│o jednak dostarczenie przez AmerykΩ przesz│o 300 czo│g≤w, kt≤re znacznie przewy┐sza│y czo│gi niemieckie.

23 paƒdziernika 1942 Genera│ Montgomery rozpocz╣│ ofensywΩ pod El Alamein. Walki zako±czy│y siΩ klΩsk╣ Niemc≤w. Si│y niemiecko-w│oskie utraci│y w czasie walk potΩ┐n╣ ilo£µ ludzi. KlΩska genera│a Rommala by│a tak kompletna, ┐e nie zdo│a│ ju┐ on zorganizowaµ powa┐niejszego oporu. Przegrany genera│ z resztkami wojsk zacz╣│ siΩ wycofywaµ

Podczas gdy Rommel znajdowa│ siΩ ju┐ w trakcie pospiesznego odwrotu, nast╣pi│o nowe potΩ┐ne uderzenie Aliant≤w, kt≤re zagrozi│o jego ty│om i stanowi│o kompletne zaskoczenie strategiczne.

Dnia 8 listopada 1943 140 ty£. ┐o│nierzy brytyjskich i ameryka±skich rozpoczΩ│o pod os│on╣ floty wojennej i samolot≤w zaokrΩtowanych l╣dowanie w Maroko, zar≤wno od strony Atlantyku jak i Morza îr≤dziemnego oraz w rejonie Algeru.

Niemcy po otrzΩsieniu siΩ z wra┐enia, wywo│anego zaskoczeniem, rozpoczΩli energiczn╣ kontrakcjΩ. Wojska niemieckie wkroczy│y do nie okupowanej po│udniowej Francji i zajΩ│y Tulon, bazΩ francuskiej floty wojennej.

Na pocz╣tku roku 1943 ca│a p≤│nocna Afryka znajdowa│a siΩ w rΩkach alianckich.

Konferencja w Casablance, kt≤ra odby│a siΩ w dniach 14-26 stycznia 1943 roku, przy udziale prezydenta Stan≤w Zjednoczonych Roosevelta, premiera Wielkiej Brytanii Churchilla, oraz wiele innych osobisto£ci politycznych i wojskowych, sformu│owa│a pod adresem pa±stw Osi ┐╣danie bezwarunkowej kapitulacji. »╣danie to, oparte na ostatnich zwyciΩstwach Sprzymierzonych pod Stalingradem, w Afryce i na Pacyfiku by│o wysoce uzasadnione, lecz zosta│o zlekcewa┐one. Niemcy za wszelk╣ cenΩ pragnΩli utrzymaµ Tunis.

Decyduj╣ca ofensywa Sprzymierzonych rozpoczΩ│a siΩ 21 marca 1943 roku na odcinku po│udniowym. Montgomery na czele swej 8 armii, zdoby│ kombinowanym atakiem frontowo-skrzyd│owym liniΩ sta│ych fortyfikacji Mareth i ruszy│ szybkim marszem ku p≤│nocy w po£cig za Niemcami, kt≤rzy cofali siΩ naciskani z boku przez Amerykan≤w. Na pocz╣tku kwietnia si│y niemiecko-w│oskie zosta│y st│oczone na ma│ej przestrzeni w rejonie port≤w: Tunis i Bizerta.

Ostatecznie walki zako±czy│y siΩ 12 maja, gdy do niewoli dosta│ siΩ genera│ von Arnim, kt≤ry zosta│ po odwo│aniu Rommla g│≤wnodowodz╣cym si│ Osi w Afryce. Nieprzyjaciel straci│ w bitwie o Tunis 15 dywizji, z czego wziΩto do niewoli 267 ty£. ┐o│nierzy niemieckich i w│oskich.

Wojna we W│oszech i ich kapitulacja.

Sycylia, kt≤ra by│a broniona przez trzy dywizje niemieckie i dziesiΩµ w│oskich sta│a siΩ pierwszym obiektem ofensywy alianckiej. Wielka flota wyruszy│a z port≤w afryka±skich wioz╣c na swoich pok│adach dwie armie: jedn╣ brytyjsk╣ i jedn╣ ameryka±sk╣ kt≤re obejmowa│y │╣cznie 12 dywizji. flota w│oska choµ silna liczebnie nie ukaza│a siΩ na morzu podobnie jak i w czasie poprzednich operacji tego roku. Dziewi╣tego lipca 1943 roku rozpoczΩ│o siΩ l╣dowanie poprzedzone poprzednim bombardowaniem z powietrza i morza. Natarcie nie trafia│o na powa┐niejszy op≤r i z │atwo£ci╣ uchwycono przycz≤│ki desantowe, p≤ƒniej nast╣pi│y silne kontrataki nieprzyjacielskie. Z chwil╣ zajΩcia Rzymu zamierzenia strategiczne i polityczne aliant≤w kt≤re doprowadzi│y do inwazji na W│ochy zosta│y zrealizowane.

Zdobycie Sycylii przez wojska Sprzymierzonych przyspieszy│o za│amanie siΩ rz╣d≤w faszystowskich we W│oszech. 25 lipca 1943 roku Mussolini zosta│ zmuszony przez kr≤la Wiktora Emanuela do ust╣pienia ze stanowiska premiera. Nowy rz╣d w│oski utworzony przez marsza│ka Pietro Badoglio podpisa│ zawieszenie broni ze Sprzymierzonymi. Nowy premier wezwa│ nar≤d w│oski do wyst╣pienia przeciwko Niemcom. Wiele jednostek floty w│oskiej i oddzia│≤w armii przesz│o na stronΩ Sprzymierzonych.

Dow≤dztwo wojsk niemieckich we W│oszech podjΩ│o natychmiastowe przeciwdzia│anie. Niemcy wprowadzili we W│oszech stan wojenny i rozbili oddzia│y w│oskie. Po wysadzeniu most≤w i zaminowaniu dr≤g Niemcy zajΩli przygotowane pozycje obronne w Apeninach na tzw. Linii Gustawa z kluczow╣ pozycj╣ na Monte Cassino.

Nie przynios│y rozstrzygniΩcia dwa uderzenia aliant≤w na tΩ pozycjΩ, blokuj╣c╣ drogΩ na Rzym. Dopiero trzecie natarcie w maju 1944 roku z udzia│em II Korpusu Polskiego doprowadzi│o do zdobycia Monte Cassino i prze│amania linii Gustawa. 4 czerwca 1944 roku wojska Sprzymierzone zajΩ│y Rzym. Po zdobyciu Florencji w sierpniu 1944r. Front we W│oszech zn≤w stan╣│ na kilka miesiΩcy.

W p≤│nocnych W│oszech Mussolini uwolniony z wiΩzienia przez niemieckich spadochroniarzy, na kr≤tko przed wydaniem go w rΩce aliant≤w, powo│a│ do ┐ycia W│osk╣ RepublikΩ Spo│eczn╣ w Salo. Jego rz╣dy, oparte na niemieckich oddzia│ach okupacyjnych, nie zdoby│y ┐adnego uznania i poparcia w spo│ecze±stwie w│oskim.

L╣dowanie aliant≤w we Francji. Mapka do tego tematu (Witold Supi±ski str. 177)

Na pocz╣tku 1944 roku nasili│y siΩ naloty lotnictwa Sprzymierzonych na Niemcy. W pierwszej kolejno£ci atakowano fabryki produkuj╣ce paliwa syntetyczne. Dokonano tak┐e szeregu nalot≤w na wielkie miasta niemieckie, licz╣c na os│abienie woli walki ┐o│nierzy niemieckich. Lotnictwo Sprzymierzonych uzyska│o w tym czasie pe│ne panowanie w powietrzu.

6 czerwca 1944 roku nadszed│ d│ugo oczekiwany dzie±. RozpoczΩ│a siΩ operacja "Overlord" û l╣dowanie wojsk alianckich we Francji. Tego dnia o £wicie na pla┐y Normandii l╣dowa│y oddzia│y 1 Armii USA i 2 Armii brytyjskiej. DezorganizacjΩ komunikacji potΩgowa│y masowe akcje sabota┐owe i dywersyjne francuskiego ruchu oporu.

Sprzymierzeni powoli rozszerzali przycz≤│ki we Francji. Pod koniec lipca wojska Sprzymierzonych przerwa│y front niemiecki we Francji. W krwawej bitwie pod Falaise (czyt. :falez) zniszczono wiele otoczonych niemieckich jednostek pancernych. W bitwie tej odznaczy│y siΩ jednostki polskie i kanadyjskie.

14 sierpnia 1944 roku w stolicy Francji, Pary┐u wybuch│o antyniemieckie powstanie. Po kilku dniach miasto wyzwolili sami Francuzi. 24 sierpnia 1944 roku do Pary┐a dotar│y oddzia│y francuskiej dywizji pancernej. Gen de Gaulle m≤g│ odbyµ triumfalny przemarsz ulicami wolnej od okupacji stolicy Francji. Dalsze dzia│ania wojsk Sprzymierzonych doprowadzi│y w po│owie wrze£nia 1944 roku do wyzwolenia niemal ca│ej Francji. Niemcy bronili siΩ jeszcze w Alzacji i Lotaryngii oraz w kilku blokowanych portach wybrze┐a atlantyckiego.

Zamach na Hitlera. (ZdjΩcie z ksi╣┐ki "Historia Niemiec" str. 702)

Latem 1944 roku by│o ju┐ wiadomo, ┐e rz╣dy Hitlera w Niemczech zbli┐aj╣ siΩ do ko±ca. Na po│udniu Europy Sprzymierzeni zajΩli Rzym, pomy£lnie rozwija│a siΩ ofensywa we Francji, na froncie wschodnim zbli┐ali siΩ do Bugu Rosjanie.

Pod wra┐eniem klΩski na froncie wschodnim i sukcesu operacji inwazji we Francji czΩ£µ niemieckich oficer≤w postanowi│a obaliµ totalitarne rz╣dy nazist≤w, aby ocaliµ Niemcy. Uznano, ┐e nale┐y zg│adziµ Hitlera i przej╣µ w│adzΩ w Niemczech.

W dniu 20 lipca 1944 roku p│k. Klaus Schenk von Stauffenberg (czyt. :sztaufenberg), szef sztabu armii rezerwowej, dokona│ zamachu na Hitlera z u┐yciem bomby zegarowej, w g│≤wnej kwaterze Hitlera ko│o KΩtrzyna, kt≤ra by│a zespo│em potΩ┐nych bunkr≤w zbudowanych na pocz╣tku wojny w£r≤d mazurskich jezior i las≤w. Stauffenberg bombΩ pod│o┐y│ w imieniu spisku w kt≤rym brali udzia│ inni wy┐si dow≤dcy wojskowi.

Zamach na Hitlera nie powi≤d│ siΩ, gdy┐ narada odby│a siΩ nie jak zwykle w bunkrze nazwanym Wilczym Sza±cem, ale w lekkim baraku w kt≤rym skutki bomby by│y znacznie mniejsze i Hitler wyszed│ z niego niemal bez szwanku. Na skutek niezdecydowanego dzia│ania nie uda│a siΩ tak┐e akcja przejΩcia przez zamachowc≤w w│adzy w Berlinie. Aresztowanego p│k. Stauffenberga rozstrzelano. Na rozkaz Hitlera gestapo zorganizowa│o istne polowanie na pozosta│ych uczestnik≤w zamachu i dzia│aczy opozycji. Choµ liczba wtajemniczonych siΩga│a kilkuset os≤b, aresztowano tysi╣ce ludzi w ca│ych Niemczech, kt≤rych po okrutnych przes│uchaniach w katowniach gestapo przekaza│o tzn. s╣dowi ludowemu. Tam w "imieniu narodu niemieckiego" skazano na karΩ £mierci trudn╣ dzi£ do oszacowania liczbΩ os≤b oskar┐onych o udzia│ w spisku.

Dzia│ania na froncie zachodnim.

W drugiej po│owie lipca 1944 r. stany liczebne dywizji niemieckich by│y znacznie ni┐sze, Alianci dysponowali znaczn╣ przewag╣. W zachodniej Europie znajdowa│y siΩ jeszcze dalsze 33 dywizje, lecz Niemcy z jednej strony oczekiwali desant≤w na innych odcinkach, z drugiej û napotykali na trudno£ci przy przesuwaniu swych wojsk.

Sytuacja dojrza│a i dnia 25 lipca Amerykanie rozpoczΩli wielkie natarcie pod Saint Lo, poprzedzone pozorowan╣ ofensyw╣ angielsk╣ pod Caen. Po trzech dniach walki nieprzyjaciel znalaz│ siΩ w pe│nym odwrocie. Wykorzystuj╣c dokonany prze│om, utworzona 3 armia ameryka±ska uderzy│a zupe│nie nieoczekiwanie dla Niemc≤w przez Avranche w kierunku zachodnim i w b│yskawicznej kampanii opanowa│a do 10 sierpnia ca│╣ BretaniΩ a┐ po LoarΩ ,z wyj╣tkiem kilku twierdz nadmorskich. Dnia 3 sierpnia Niemcy przez atak wydzielonymi z si│ w Normandii czterema dywizjami pancernymi usi│owali odci╣µ 3 armiΩ w kierunku Avranche. Kontrofensywa niemiecka za│ama│a siΩ po dziesiΩciu dniach zaciΩtych walk na skutek zdecydowanego oporu 1 armii ameryka±skiej. R≤wnocze£nie g│≤wne si│y 3 armii ameryka±skiej, uderzaj╣c z Bretanii w kierunku wschodnim ,wysz│y na dalekie ty│y g│≤wnych si│ niemieckich w Normandii, kt≤re znalaz│y siΩ w ten spos≤b w kleszczach. Z po│udnia nacierali Amerykanie, a z p≤│nocy 2 armia kanadyjska, w sk│ad kt≤rej wchodzi│a tak┐e polska 1 dywizja pancerna.

Dywizja ta, sformowana w Wielkiej Brytanii pod dow≤dztwem genera│a Maczka, posiada│a znaczn╣ si│Ω bojow╣. WziΩ│a ona wybitny udzia│ w ca│ej kampanii zachodniej a┐ do samego jej ko±ca.

Dywizja polska odciΩ│a wprawdzie zdecydowanym natarciem odwr≤t Niemcom, lecz sama zosta│a potem otoczona i znalaz│a siΩ przej£ciowo w bardzo trudnej sytuacji. Akcja polska przyczyni│a siΩ jednak w wysokim stopniu do tego, ┐e znaczna czΩ£µ si│ niemieckich nie mog│a siΩ wydostaµ z worka.

Bitwa pod Falaise, trwaj╣ca 11 dni, sko±czy│a siΩ 23 sierpnia. Od pocz╣tku inwazji do tego dnia Niemcy stracili 200 000 zabitych i rannych, drugie tyle je±c≤w, a wojska ich cofa│y siΩ na wsch≤d, atakowane przez lotnictwo i £cigane przez bro± pancern╣. Dnia 12 wrze£nia po│╣czy│y siΩ si│y nacieraj╣ce z po│udnia i p≤│nocy. Do dnia 20 wrze£nia oswobodzono ca│╣ FrancjΩ, z wyj╣tkiem kilku twierdz nadmorskich oraz Alzacji i Lotaryngii, posiadaj╣cych potΩ┐ne fortyfikacje. R≤wnie┐ Belgia zosta│a uwolniona i Alianci stanΩli naprzecie Wa│u Zachodniego.

Niemcy pobici na wschodzie, zagro┐eni ze wszystkich mo┐liwych kierunk≤w , nie mogli ju┐ skoncentrowaµ odpowiednich si│ na nowym froncie. RozpoczΩ│a siΩ teraz bitwa o Niemcy, do kt≤rej przygotowywali siΩ sojusznicy, stoj╣cy zar≤wno od zachodu jak i wschodu do granicy Rzeszy.

W marcu 1945 roku Sprzymierzeni po obsadzeniu lewego brzegu Renu przeszli przez rzekΩ i rozbili kilkadziesi╣t dywizji niemieckich otoczonych w Zag│Ωbiu Ruhry. Na froncie zachodnim usta│ zorganizowany op≤r si│ niemieckich.

26 kwietnia 1945 roku czo│owe oddzia│y ameryka±skie spotka│y siΩ z Armi╣ Radzieck╣ w Torgau nad úab╣.

II Dzia│ania Zwi╣zku Radzieckiego.

Bitwa na │uku kurskim. (pokazaµ gdzie le┐y na mapie)

Niemcy, mimo poniesionych kolosalnych strat, dysponowali ci╣gle jeszcze na froncie wschodnim wielkimi si│ami, dziΩki przeprowadzonej totalitarnej mobilizacji. W tym stanie rzeczy Hitler pokusi│ siΩ raz jeszcze na przechylenie szali zwyciΩstwa na swoj╣ stronΩ.

Do wykonania decyduj╣cego uderzenia latem 1943 roku, kt≤re mia│o wyj£µ na ty│y Armii Czerwonej nad Donem, dow≤dztwo niemieckie wybra│o odcinek frontu w rejonie Kurska. Do lata 1943 roku Niemcy skoncentrowali na tym odcinku frontu potΩ┐ne si│y pancerne.

Wielka ofensywa niemiecka na │uku kurskim rozpoczΩ│a siΩ 5 lipca 1943 roku. Po kilku dniach natarcie niemieckie zosta│o powstrzymane, a nastΩpnie Armia Czerwona przesz│a do kontruderzenia. W rejonie Kurska, pod Prochowsk╣, dosz│o do najwiΩkszej bitwy pancernej drugiej wojny £wiatowej. Niemcy ponie£li tam dotkliwe straty, zw│aszcza w sprzΩcie. ZaciΩte walki kosztowa│y ich 2600 czo│g≤w i 1000 samolot≤w. Po niepowodzeniu na │uku kurskim Niemcy utracili r≤wnie┐ inicjatywΩ strategiczn╣ na froncie wschodnim, mimo to aby dosz│o do ostatecznego zwyciΩstwa nad Niemcami by│ jednak potrzebny jeszcze ogromny wysi│ek.

Ofensywa zimowa 1944.

Wykorzystuj╣c zwyciΩstwo na │uku kurskim, wojska radzieckie rozpoczΩ│y na pocz╣tku 1944 roku ofensywΩ na froncie o szeroko£ci 1400km.

Armia Radziecka liczy│a w tym czasie 6 milion≤w 740 ty£ ┐o│nierzy, dysponowa│a prawie 100 ty£. dzia│, ponad 5600 czo│g≤w i prawie 9 tysiΩcy samolot≤w. Niemcy w owym czasie utrzymywali na froncie wschodnim prawie 5 milion≤w ┐o│nierzy wyposa┐onych w 55 ty£. dzia│, 5500 czo│g≤w i ponad 3 ty£. samolot≤w.

W wyniku ofensywy Armia Radziecka zada│a nieprzyjacielowi straty w ludziach kt≤re siΩga│y przesz│o 90 ty£. ludzi. Armia Radziecka oswobodzi│a ostatecznie Leningrad, mog╣cy spe│niaµ swoje pe│ne zadania jako wielkie centrum przemys│u zbrojeniowego. Po paru miesi╣cach front przesun╣ siΩ z g≤r kaukaskich i znad Wo│gi nad Dniestr. ZniknΩ│o bez £ladu d│ugotrwa│e zagro┐enie obu g│≤wnych miast Zwiazku Radzieckiego, a ca│a niemal Rosja i Ukraina by│y oswobodzone od nieprzyjaciela. Og≤│em od pocz╣tku wojny do maja 1944 roku Niemcy stracili 3 miliony 285 ty£. ludzi z czego olbrzymi╣ wiΩkszo£µ na froncie wschodnim.

Operacja bia│oruska-ofensywa letnia w 1944 roku.

Operacja bia│oruska Armii Radzieckiej rozpoczΩ│a siΩ 23 czerwca 1944 roku i trwa│a prawie 2 miesi╣ce. Ju┐ pierwsze uderzenie 250 dywizji rosyjskich, wspartych czo│gami w ilo£ci 4600 i 44 ty£. dzia│ i moƒdzierzy oraz samolotami kt≤rych by│o przesz│o 6300 prze│ama│o obronΩ niemieck╣ na szerokim froncie. Rozmach by│ tak potΩ┐ny, ┐e w ci╣gu 10 dni pad│o wiele miast strze┐onych i umocnionych przez 50 dywizji niemieckich. Dnia 3 lipca armia radziecka zdoby│a Mi±sk, stolicΩ Bia│orusi. Operuj╣ce dalej wojska marsza│ka Rokossowskiego zdoby│y 23 lipca Lublin, DΩblin i Siedlce. Armia ta posuwaj╣c siΩ na prz≤d wziΩ│a do niewoli przesz│o 158 ty£. je±c≤w w tym 22 genera│≤w. Wojska front≤w radzieckich zbli┐a│y siΩ do granicy Prus Wschodnich. Drugie uderzenie wykona│ 1 Front Bia│oruski, kt≤rego wojska 20 lipca 1944 roku przekroczy│y Bug, wkraczaj╣c na LubelszczyznΩ, a 24 lipca dosz│y ju┐ do Wis│y. Na p≤│nocy r≤wnocze£nie naciera│y wojska 2 Frontu Bia│oruskiego kt≤re przeprowadzi│y operacjΩ wile±sko -kowie±sk╣ oraz bia│orusk╣. Do Wis│y dotar│ r≤wnie┐ 1 Front Ukrai±ski, kt≤ry toczy│ walki przesz│o ca│y sierpie± ale w ostateczno£ci zdoby│ przycz≤│ek w okolicach Sandomierza.

Gdy 1 sierpnia 1944 roku wybuch│o Powstanie Warszawskie wojska 1 Frontu Bia│oruskiego zdoby│y czΩ£µ Warszawy - Pragi i przerwa│ dalsze natarcie.

Dzia│ania wojsk radzieckich na ziemiach polskich.

Przygotowane przez armiΩ radzieck╣ ostatnie, decyduj╣ce uderzenie na Berlin mog│o byµ zagro┐one od p≤│nocy przez znaczne si│y niemieckie, trzymaj╣ce siΩ w Prusach Wschodnich i na Pomorzu. Prusy Wschodnie, baza zaczepna Niemiec od niepamiΩtnych czas≤w posiada│a doskona│e naturalne warunki obronne dziΩki wielkiej ilo£ci pogranicznych jezior, bagien i las≤w. Ofensywa na Niemcy rozpoczΩ│a siΩ 12 stycznia 1945 roku pierwsze ruszy│y do natarcia wojska 1 Frontu Ukrai±skiego. W ci╣gu pierwszych dni dzia│a± wojska prze│ama│y obronΩ niemieck╣ na d│ugo£ci 60km. I posunΩ│y siΩ na prz≤d 40km. Kolejno ruszy│y dwie grupy armii radzieckiej jedna ruszy│a ze wschodu na Kr≤lewiec a dowodzi│ nimi marsza│ek Czerniakowski. Druga za£ dowodzona przez marsza│ka Rokossowskiego ruszy│a z nad Narwi i naciera│a w kierunku Olsztyna i Ba│tyku. Wojska te prze│ama│y op≤r na jeziorach mazurskich i zdoby│y Malbork. Armie wyzwoli│y w sumie miej wiΩcej 350 miejscowo£ci polskich. !7 stycznia zosta│a zajΩta ca│a Warszawa a 19 ú≤dƒ i Krak≤w. Po mo┐liwo£ciach zdobycia Wroc│awia i Poznania 21 stycznia Armia Radziecka przekroczy│a dawn╣ granicΩ polsko-niemieck╣ a 28 stycznia pierwsze oddzia│y dotar│y do Odry.

Operacja berli±ska i kapitulacja III Rzeszy.

Losy frontu wschodniego i ca│ej Rzeszy zosta│y ju┐ rozstrzygniΩte w│a£ciwie w lutym, gdy armia radziecka osi╣gnΩ│a OdrΩ i utworzy│a za ni╣ przycz≤│ki mostowe w pobli┐u Berlina. Operacja berli±ska mia│a prze│amaµ obronΩ niemieck╣ za pomoc╣ kilku potΩ┐nych uderze±, rozbiµ si│y niemieckie na mniejsze i zdobyµ stolicΩ Niemiec Berlin. Jedynie niepojΩtemu Hitlerowi nale┐y przypisaµ fakt, ┐e w beznadziejnej sytuacji militarnej zdecydowa│ siΩ uczyniµ stolicΩ Rzeszy terenem ostatniej bitwy wojny.

25 kwietnia 1945 roku wojska radzieckie zamknΩ│y pier£cie± okr╣┐enia wok≤│ Berlina. Noc╣ 26-go 45 roku artyleria radziecka zaczΩ│a ostrzeliwaµ KancelariΩ Rzeszy. 30 kwietnia wiΩkszo£µ Berlina zosta│a ju┐ zdobyta przez Rosjan. Broni│o siΩ jeszcze £r≤dmie£cie w kt≤rym znajdowa│o siΩ wiΩkszo£µ urzΩd≤w i gmach≤w III Rzeszy z przyw≤dcami nazistowskimi. Hitler w│a£nie wtedy pope│ni│ samob≤jstwo.

2 maja 1945 roku w nocy niemieckie dow≤dztwo obrony Berlina poprosi│o o zawieszenie broni a wszystkie oddzia│y niemieckie do ko±ca dnia z│o┐y│y bro±. Berlin skapitulowa│.

KapitulacjΩ Niemiec przyjΩli przedstawiciele sojusznik≤w w g│≤wnej kwaterze dow≤dztwa Alianckich Si│ we Francji. Na ┐╣danie Zwi╣zku Radzieckiego akt Bezwarunkowej kapitulacji III Rzeszy powt≤rzono 8 maja 1945 roku w kwaterze dow≤dztwa radzieckiego w Berlinie.

Upadek stolicy Rzeszy zako±czy│ praktycznie dzia│ania militarne na obszarze Niemiec.