»ycie Wolfganga Amadeusza Mozarta
Mozart przyszed│ na £wiat 27 stycznia 1756 r. w Salzburgu. Ju┐ wkr≤tce okaza│ siΩ cudownym dzieckiem. W wieku trzech lat potrafi│ wystukaµ na klawikordzie prost╣ melodiΩ, rok p≤╝niej opanowa│ grΩ na skrzypcach, a w│a£ne kompozycje zacz╣│ tworzyµ jeszcze przed pierwszym publicznym wystΩpem w wieku piΩciu lat. Muzyka niepodzielnie panowa│a w ┐yciu m│odego Wolfganga Amadeusza. Nawet kiedy roznosi│ po domu ulubione zabawki, robi│ to w rytm ┐ywego marsza. Zanim sko±czy│ 12 lat, skomponowa│ trzy opery, sze£µ symfonii i setki innych utwor≤w.
Podr≤┐e po Europie
Jego ojciec Leopold, znakomity skrzypek, by│ kapelmistrzem na dworze arcybiskupa Salzburga. Wcze£nie doceni│ niezwyk│e zdolno£ci syna i postanowi│ pokazaµ £wiatu ≤w niepowtarzalny talent, wierz╣c, ┐e dziΩki temu zapewni mu w przysz│o£ci niezale┐no£µ finansow╣ i artystyczn╣. Mozart wyruszy│ w swoj╣ pierwsz╣ podr≤┐ po Europie w sz≤stym roku ┐ycia i spΩdzi│ w niej 11 lat. Towarzyszy│a mu o cztery lata starsza siostra, Anna Maria, utalentowana klawikordzistka. Wsp≤lnie wystΩpowali w najwiΩkszych miastach i najlepszych domach zachodniego £wiata. Mozart gra│ przed wiΩkszo£ci╣ koronowanych g│≤w ≤wczesnej Europy. W Londynie t│um p│aci│ 2 szylingi i 6 pens≤w (dzisiaj r≤wnowarto£µ 6,80 funta), ┐eby go zobaczyµ, a on zabawia│ gawiedƒ swoimi sztuczkami. Do najpopularniejszych nale┐a│a- wykonana wsp≤lnie z Anna Maria- gra na klawikordzie na cztery rΩcΩ z klawiatura zas│oniΩt╣ kawa│kiem sukna. Ten nienaturalny tryb ┐ycia odbi│ siΩ niekorzystnie na zdrowiu i osobowo£ci Mozarta. Wolfgang by│ mniejszy i szczuplejszy ni┐ inni ch│opcy w jego wieku, i czΩsto nΩka│y go choroby; niekt≤re, jak dur brzuszny, drΩczy│y go ju┐ do ko±ca ┐ycia. Jego pogodne usposobienie przysporzy│o mu popularno£ci i u│atwi│o kontakty z lud╝imi poznanymi w podr≤┐ach. Ale ci╣g│a wΩdr≤wka nie pozwala│a na nawi╣zanie bli┐szych znajomo£ci, dlatego Mozart w tym okresie nie mia│ przyjaci≤│. Do domu powr≤ci│ w 1773 r. i ponownie opu£ci│ go dopiero po czterech latach, wyruszaj╣c w trasΩ koncertow╣ po Niemczech. Na pro£bΩ ojca towarzyszy│a mu matka. To dziΩki niej m│odzieniec nie porzuci│ swych plan≤w koncertowych i nie zrezygnowa│ z kariery dla piΩknych oczu Aloysii Weber, szesnastoletniej sopranistki z Mannheim. Przeprowadzka do Pary┐a okaza│a siΩ z│ym posuniΩciem. Mozart straci│ ju┐ urok cudownego dziecka, a uwaga paryskiej publiczno£ci skupi│a siΩ na rywalizacji dw≤ch innych kompozytor≤w, Glucka i Piccinniego. Kiedy wiΩc w lipcu 1777 r. zmar│a jego matka, Wolfgang przyj╣│ sta│╣ posadΩ organisty na dworze arcybiskupa Salzburga i wr≤ci│ do domu.
îlub w Wiedniu
D│ugo w nim jednak nie zabawi│. Nie m≤g│ siΩ pogodziµ z ograniczeniami narzuconymi przez dworskie obowi╣zki i zrezygnowa│ z posady. Ura┐ony tym arcybiskup, £wiadom ogromnej straty jak╣ ponosi wraz z odej£ciem takiego muzyka, kaza│ s│u┐╣cym brutalnie wyrzuciµ go z pa│acu. Mozart uda│ siΩ do Wiednia i zamieszka│ z rodzin╣ Aloysii Weber. A poniewa┐ m│oda £piewaczka by│a ju┐ zamΩ┐na, skierowa│ uwagΩ na jej siostrΩ KonstancjΩ. Mimo sprzeciw≤w ojca Wolfganga pobrali siΩ w 1782 r. i ┐yli wzglΩdnie szczΩ£liwie. Ich zwi╣zek nie by│ porywaj╣cy, ale obydwoje potrafili korzystaµ z ┐ycia i dobrze siΩ bawili w swoim towarzystwie. Gdy po Wiedniu zaczΩ│y kr╣┐yµ pog│oski o mi│osnych przygodach Mozarta, Konstancja nie pozosta│a mu d│u┐na, daj╣c solidne podstawy do podejrzen, ┐e ostatnie z sze£ciorga dzieci nie by│o jego. Jednak listy Wolfganga do ┐ony, pisywane w chwilach roz│╣ki, £wiadczy│y o g│Ωbokim uczuciu i szczerej tΩsknocie. Jak na swoje czasy Mozart zarabia│ bardzo dobrze. Otrzymywa│ wynagrodzenie za zamawiane kompozycje, za koncerty i lekcje muzyki. Sami tylko trzej najbogatsi uczniowie przynosili mu roczny doch≤d w wysoko£ci 700 gulden≤w (dzisiaj r≤wnowarto£µ 10000 funt≤w). Ale ani on, ani Konstancja nie mieli pojΩcia jak zarz╣dzaµ finansami i ca│e ┐ycie narzekali na ich brak. Innym problemem Mozarta by│a niespokojna natura. Nie potrafi│ d│ugo usiedzieµ w jednym miejscu i wci╣┐ poszukiwa│ nowego otoczenia i nowych wra┐e±. Kt≤rego£ roku zmienia│ mieszkanie dziewiΩµ razy. Lekarstwem, kt≤rego potrzebowa│, by│a sta│a posada przy dworze, zapewniaj╣ca protekcjΩ i stabilizacjΩ. Okazja nadarzy│a siΩ w 1787 r., gdy cesarz J≤zef II z wielkim entuzjazmem odni≤s│ siΩ do jego tw≤rczo£ci. Okaza│o siΩ jednak, ┐e dw≤r cesarski popiera innego kompozytora, W│ocha Antonio Salieriego. Mozart poczu│ siΩ g│Ωboko rozczarowany, gdy ostatecznie Salieri zosta│ mianowany cesarskim kapelmistrzem, a on sam musia│ zadowoliµ siΩ posad╣ nadwornego muzyka komponuj╣cego lekkie utwory taneczne na zam≤wienie.
NΩdza
Mozart, wobec braku sta│ej posady, skwapliwie przyjmowa│ ka┐de nadarzaj╣ce siΩ zam≤wienie. Ostatnie cztery lata ┐ycia spΩdzi│ w skrajnym ub≤stwie, ton╣c w d│ugach, ale to w│a£nie wtedy powsta│y znakomite dzie│a: "Don Giovanni" i "Czarodziejski flet". Jesieni╣ 1791 r. stan jego zdrowia pogorszy│ siΩ znacznie, a od 20 listopada nie wstawa│ z │≤┐ka. 1 grudnia zosta│ mianowany dyrektorem muzycznym katedry £w. Stefana w Wiedniu, co wreszcie mog│o po│o┐yµ kres jego problemom finansowym. Niestety zmar│ cztery dni p≤ƒniej. Kiedy Mozart by│ dzieckiem, m≤wiono o nim jak o doros│ym; gdy dor≤s│, traktowano go jak dziecko. Nie potrafi│ rozwin╣µ osobowo£ci zdolnej do osi╣gniΩcia szczΩ£cia i pe│ni ┐ycia, a mimo to najpiekniejsza muzyka wyp│ywa│a z niego w spos≤b zupe│nie naturalny. By│ jednym z najbardziej kreatywnych geniuszy wszechczas≤w.
KALENDARIUM
1756:27 stycznia - narodziny w Salzburgu w Austrii
1762:Pocz╣tek pierwszej z wielu podr≤┐y po Europie (Polonez g-moll)
1764:Pierwszy kontakt z muzyk╣ HΣndla: "Mesjasz"; pierwsza publikacja utwor≤w Mozarta w Pary┐u
1770:Zako±czenie pracy nad pierwszym kwartetem smyczkowym w czasie podr≤┐y do W│och
1773:Powr≤t do Salzburga
1780:Pierwsze zam≤wienie na du┐╣ operΩ-"Idomeneo re di Creta"
1782:îlub z Konstancj╣ Weber
1786:1 maja-prawykonanie "Wesela Figara" w Wiedniu.
1787:Nominacja na stanowisko nadwornego muzyka na dworze cesarza Austrii, Jozefa II
1791:Powstanie ostatniej z oper Mozarta, "Czarodziejskiego fletu"
1791:5 grudnia-£mierµ w Wiedniu; 7 grudnia-pogrzeb; Mozart zostaje pochowany w nieoznakowanej mogile dla ubogich
NajwiΩksze dzie│a
Opery
Don Giovanni, KV527
Wesele Figara, KV492
Czardziejski flet, KV620
Cosi fan tutte, KV588
Dzie│a ch≤ralne
Requiem d-moll , KV588
Symfonie
Nr 35, D-dur, KV385, Haffnerowska
Nr 36, C-dur, KV425, Linzka
Nr 38, D-dur, KV504, Praska
Nr 40, g-moll, KV550
Nr 41, C-dur, KV551, Jowiszowa
Koncerty fortepianowe
Nr 20, d-moll, KV466
Nr 21, C-dur, KV467
Nr 23, A-dur, KV488
Nr 26, D-dur, KV537, Koronacyjny
Koncerty skrzypcowe
Nr 3, G-dur, KV216
Nr 4, D-dur, KV218
Nr 5, A-dur, KV219, Turecki
Koncerty na r≤g
Nr 2, Es-dur, KV417
Nr 3, Es-dur, KV447
Nr 4, Es-dur, KV495
Koncerty na inne instrumenty
Na flet i harfΩ, C-dur, KV299
Na klarnet, A-dur, KV622
Muzyka kameralna
Kwartet smyczkowy nr 17, B-dur, KV458
Kwartet smyczkowy nr 18, A-dur, KV464
Kwartet smyczkowy nr 19,C-dur, KV465
Kwintet na klarnet, A-dur, KV581
Opis wybranych dzie│
Symfonia nr 41 zw. Jowiszow╣ C-dur, KV 551
Latem 1788r., podczas okresu wzglΩdnego dobrobytu, Mozart skomponowa│ w Wiedniu trzy symfonie. Najbardziej znana, zw. Jowiszow╣, zosta│a uko±czona w zadziwiaj╣co kr≤tkim czasie, w ci╣gu zaledwie szesciu tygodni na prze│omie lipca i sierpnia. Jej wyjatkowo£µ polega na zakresie i r≤┐norodno£ci temat≤w melodycznych. Zako±czenie symfonii, przypominaj╣ce w formie fugΩ, interpretowano czΩsto jako przepowiedniΩ w│asnej £mierci kompozytora. Nale┐y jednak w to w╣tpiµ, poniewa┐ muzyka Mozarta, w odr≤┐nieniu od muzyki Czajkowskiego, nie zawiera w╣tk≤w autobiograficznych. I chociarz by│a to ostatnia z jego symfonii, od £mierci dzieli│o go w≤wczas jeszcze trzy i p≤│ roku ┐ycia.
Ma│a nocna muzyka G-dur, KV 525
Eine kleine Nachtmusik-serenada na kwartet smyczkowy i kontrabas zosta│a uko±czona 10 sierpnia 1787 r., tu┐ po objΩciu przez Mozarta stanowiska muzyka na dworze cesarskim. Zgodnie z tytu│em jest to muzyka lekka, przeznaczona do s│uchania w godzinach wieczornych. Pierwotnie sk│ada│a siΩ z piΩciu czΩ£ci, ale jedna z nich usun╣│ prawdopodobnie sam Mozart przed publikacj╣ utworu.
Koncert na r≤g i orkiestrΩ Es-dur, KV 417
Pierwszy koncert na r≤g powsta│ w Wiedniu we wczesnych latach osiemdziesi╣tych XVIII wieku, kiedy Mozart - nie zwi╣zany na sta│e z ┐adnym protektorem - w spos≤b niezale┐ny realizowa│ muzyczne zam≤wienia. UmiejΩtnie wykorzysta│ w│a£ciwo£ci instrumentu wyr≤┐niaj╣c go na tle ca│ej orkiestry, przez co utorowa│ drogΩ innym kompozytorom, stosuj╣cym takie samo instrumentarium.