Vivaldi
Kap│an Baroku
»ycie Antonia Vivaldiego
Antonio Vivaldi wi≤d│ - m≤wi╣c najoglΩdniej - nietuzinkowy ┐ywot. Zwany dla swych jaskrawo rudych w│os≤w czerwonym ksiΩdzem, zawsze bardziej interesowa│ siΩ muzyk╣ i romansami ni┐ ko£cio│em. Przyszed│ na £wiat w Wenecki w 1678 r. jako syn cyrulika i zarazem skrzypka w orkiestrze przy ko£ciele £w. Marka. Nie cieszy│ siΩ dobrym zdrowiem. Od najm│odszych lat trapi│y go chroniczne dolegliwo£ci przypisywane b│Ωdnie s│abo£ci serca, astmie. Talent muzyczny Vivaldiego objawi│ siΩ bardzo wcze£nie. Ju┐ jako dziecko Antonio czΩsto zastΩpowa│ ojca w orkiestrze katedralnej. To tutaj przesi╣kn╣│ duchem muzyki weneckiej, kt≤ra p≤ƒniej wywar│a znacz╣cy wp│yw na jego w│asn╣ tw≤rczo£µ.
Kap│a±stwo
Maj╣c 14 lat, z woli ojca zacz╣│ siΩ przygotowywaµ do s│u┐by kap│a±skiej. Zosta│ wy£wiΩcony w 1703 r. w wieku 25 lat. Do g│≤wnych zajΩµ m│odego kap│ana nale┐a│o odprawianie mszy £wiΩtej, co oznacza│o g│o£ne £piewanie lub intonowanie psalm≤w niemal przez godzinΩ bez przerwy. Wkr≤tce okaza│o siΩ, ┐e z powodu s│abych p│uc Vivaldi nie jest w stanie temu podo│aµ i po niespe│na roku zosta│ z tego obowi╣zku zwolniony. Bez przeszk≤d po£wiΩca│ siΩ natomiast swojemu drugiemu zajΩciu - nauczaniu muzyki w Ospedale della Pieta w Wenecji. By│a to instytucja zajmuj╣ca siΩ kszta│ceniem osieroconych dziewcz╣t i m│odocianych prostytutek, w kt≤rej Vivaldi zajmowa│ stanowisko nauczyciela gry na skrzypcach i dba│ o instrumenty. Ponadto komponowa│ dla swych podopiecznych utwory przeznaczone na cotygodniowe recitale orkiestry szkolnej, z kt≤rych dochody zasila│y kasΩ sieroci±ca. Vivaldi spΩdzi│ w Ospedale 12 szczΩ£liwych lat. DziewczΩta uwielbia│y go za szarmanckie maniery, a on z w│a£ciwym sobie wdziΩkiem odwzajemnia│ ich sympatie. By│ urodzonym ekstrawertykiem i chΩtnie zwraca│ na siebie uwagΩ otoczenia. Wydaje siΩ, ┐e przezwisko "czerwony ksi╣dz" charakteryzowa│o nie tylko jego ognist╣ fryzurΩ, ale r≤wnie┐ gor╣cy temperament.
Rosn╣ca s│awa
Cotygodniowe koncerty publiczne Vivaldiego prowadzone przez niego osobi£cie i wype│nione jego repertuarem stanowi│y najwa┐niejszy element muzycznego ┐ycia Wenecji oraz wielk╣ atrakcjΩ dla turyst≤w. Vivaldi z czasem zacz╣│ sobie zdawaµ sprawΩ z rosn╣cej popularno£ci i s│awy kompozytorskiej. Natychmiast postanowi│ to wykorzystaµ. Po pierwsze, uda│ siΩ do znajomego wydawcy z Amsterdamu, stosuj╣cego bardziej zaawansowane ni┐ we W│oszech techniki druku materia│≤w muzycznych. Sprawniejszy druk oznacza│ wiΩkszy nak│ad, a to z kolei dawa│o nadziejΩ na wiΩksz╣ sprzeda┐ i wy┐szy zysk. Po drugie zaj╣│ siΩ wy│╣cznie oper╣. Pierwsza z nich, "Ottone in Villa", zosta│a uko±czona w 1713 r. Wkr≤tce potem wystawia│ swoje kompozycje w teatrach ca│ych p≤│nocno-wschodnich W│oszech. Niestety, d│ugie podr≤┐e nie mog│y siΩ spodobaµ jego pracodawcom w Ospedale. Aby rozwi╣zaµ ten problem, w 1723 r. zosta│o zawarte porozumienie: Vivaldi uzyska│ zgodΩ prze│o┐onych na opuszczenie sieroci±ca i swobodne rozwijanie kariery muzycznej pod warunkiem, ┐e co miesi╣c dostarczy dwa koncerty i zajmie siΩ osobi£cie ich wystawieniem, o ile akurat bΩdzie w Wenecji. Vivaldi pracowa│ szybko: koncert powstawa│ w dzie±, opera-w tydzie±. W tym okresie kompozytor zarobi│ - i wyda│ - mn≤stwo pieniΩdzy, ale nadal nie ustawa│ w staraniach, aby jeszcze bardziej pomno┐yµ swoje dochody. Uzna│ na przyka│ad ,┐e bardziej op│aci mu siΩ sprzeda┐ partytur bezpo£rednio do klienta z pominiΩciem wydawcy. Za koncert ┐╣da│ jednej gwinei (dzisiaj warto£µ 315 z│.) Nieoczekiwanie w│adze ko£cielne zaczΩ│y g│o£no protestowaµ wobec zbyt swobodnego stylu ┐ycia kompozytora. Vivaldiemu stawiano g│≤wnie zarzuty natury moralnej. Jako kap│an powinien stanowiµ wz≤r pow£ci╣gliwo£ci i obracaµ siΩ g│≤wnie w mΩskim towarzystwie. Tymczasem w zwi╣zku ze z│ym stanem zdrowia, pod pretekstem potrzeby ci╣g│ej opieki Vivaldi zamieszka│ wsp≤lnie ze znan╣ £piewaczk╣ sopranow╣ Anna Giraud, oraz jej siostr╣ Padlin╣. O ile w opinii og≤│u po│╣czenie kap│a±stwa z zawodem kompozytora i muzyka dawa│o siΩ wyja£niµ i zaakceptowaµ o tyle nietypowy jak na duchownego zwi╣zek z dwiema kobietami wzbudza│ podejrzenia i wywo│ywa│ plotki. W 1737 r. w kraju nasili│y siΩ g│osy oburzenia przeciw moralnemu rozluƒnieniu w£r≤d kleru. Na fali tych nastroj≤w arcybiskup Ferrary zabroni│ Vivaldiemu wstΩpu do miasta, w kt≤rym kompozytor stara│ siΩ o posadΩ dyrektora opery na ca│y sezon. Jako przyczynΩ podano jego zwi╣zek z Anna Giraud oraz niemo┐liwo£µi╣ odprawiania mszy. PieµdziesiΩciodziewiΩcioletni Vivaldi na pr≤┐no zaprzecza│ zarzutom, usprawiedliwiaj╣c swe postΩpowanie wzglΩdami zdrowotnymi. Wkr≤tce jego popularno£µ zaczΩ│a gwa│townie maleµ. Oko│o 1740 r. gust publiczno£ci weneckiej znacznie siΩ zmieni│, a muzyka Vivaldiego znalaz│a siΩ poza g│≤wnym nurtem wydarze± muzycznych. Kompozytor uda│ siΩ do Wiednia w nadziei, ┐e uda mu siΩ zainteresowaµ swoimi nowatorskimi pomys│ami cesarza. Na dworze spotka│ siΩ jednak z bardzo ch│odnym przyjΩciem. Stary i schorowany, uleg│ "wewnΩtrznemu zapaleniu" i zmar│ w Wiedniu 28 lipca 1741 r. w biedzie i zapomnieniu. Urz╣dzono mu prosty poch≤wek w nieoznakowanej mogile na przyszpitalnym cmentarzu. Pogrzebowy dzwon uderzy│ kilka razy, w kondukcie znaleƒli siΩ tylko zatrudnieni przy pogrzebie karawaniarze, a sze£ciu ma│ych ch≤rzyst≤w od£piewa│o "Requiem". Taki sam pogrzeb mia│ Mozart 50 lat p≤ƒniej. Dorobek tw≤rczy Vivaldiego (m.in. ponad 450 koncert≤w i 45 oper) okaza│ siΩ prawdziwie imponuj╣cy. Mimo entuzjazmu i osobistego zaanga┐owania kompozytora w sprzeda┐ partytur, tylko czΩ£µ kompozycji zosta│a opublikowana za jego ┐ycia. ResztΩ prac odkryto dopiero po £mierci Vivaldiego. Wtedy te┐ ostatecznie ustali│a siΩ jego pozycja w panteonie najwiΩkszych kompozytor≤w. Radosny, ┐ywio│owy styl Vivaldiego w po│╣czeniu z nowatorskim podej£ciem do muzyki okresu baroku, zaowocowa│ oryginaln╣ tw≤rczo£ci╣, kt≤ra przenosi nas w przesz│o£µ i odkrywa przed nami urok bogatego i barwnego £wiata osiemnastowiecznej Wenecji.
KALENDARIUM
1678: 4 marca - narodziny Antonio Vivaldiego w Wenecji
1692: RozpoczΩcie edukacji przygotowuj╣cej do s│u┐by duszpasterskiej
1703: £wiΩcenia kap│a±skie, objΩcie posady nauczyciela muzyki w Ospedale della PiΩta
1705: Pierwsze publikacje-Trio Sonatas, op. 1
1713: Powstanie pierwszej opery "Otone in Villa"
1725: Publikacja zbioru koncert≤w op. 8 zawieraj╣cych "Cztery pory roku"
1737: Zakaz wstΩpu do Ferrary, zmierzch popularno£ci we W│oszech
1741:Wyjazd do Austrii w poszukiwaniu nowych zam≤wie±, £mierµ 28 lipca w Wiedniu
NajwiΩksze dzie│a
Opery
Bajzet ("Tamerlano")
Catone in Utica
Dorilla in Tempe
La Fida ninfa
II Giustino
Griselda
Incoronazione di Dario
OlimpiadΩ
Orlando finto pazzo
Orlando furioso
Ottone in villa
Tito Manlio
La Verita in cimento
Utwory instrumentalne
12 koncert≤w L'Estro armonico (uniesienie harmonii) op. 3
12 koncert≤w skrzypcowych La Stravaganza , op.4
12 koncert≤w skrzypcowych op. 8 (w tym Cztery pory roku)
11 koncert≤w skrzypcowych w tym jeden-Lira-na dwoje skrzypiec, op.9
6 koncert≤w fletowych op. 10
5 koncert≤w skrzypcowych oraz 1 na ob≤j op. 11
5 koncert≤w skrzypcowych op. 12
Publikacje po£miertne
nr 8 c-moll "Patetyczna", op.13
10 sonat na wiolonczelΩ
28 sonat na skrzypce
4 sonaty na flet
60 koncert≤w na instrumenty smyczkowe
170 koncert≤w-sinfonii
7 koncert≤w na alt≤wkΩ mi│osn╣
7 koncert≤w na wiolonczelΩ
9 koncert≤w na flet
14 koncert≤w na ob≤j
40 koncert≤w na fago