Is the scene dead?

Is the scene dead? Ile razy zdarzy│o siΩ nam czytaµ tak zatyty│owany tekst? Nigdy? W takim razie chyba niewiele czytali╢my. Poniewa┐ ka┐dy chyba textwriter zd▒┐y│ zaj▒µ siΩ ju┐ tym problemem, nadesz│a i moja kolej. ZajmΩ siΩ tym - bardzo swego czasu popularnym - tematem, ale trochΩ od drugiej strony. Zastawia mnie bowiem, dlaczego artyku│y o tej tematyce sta│y siΩ tak popularne. Aha - any resemblance is purely coincidential :).

W czasach kiedy scena komputerowa by│a ╢rodowiskiem zamkniΩtym niczym obecnie elitarne "kluby biznesmen≤w" (dawniej potocznie zwane domami publicznymi) opr≤cz typowych produkcji, takich jak intra oraz dema, grupy scenowe wydawa│y te┐ gazetki, nosz▒ce nazwΩ zin≤w.

Mo┐na by dorobiµ tutaj ca│▒ hipotezΩ dotycz▒c▒ genezy tego typu dzie│ sztuki. Nie ulega bowiem w▒tpliwo╢ci, ┐e ka┐de dzie│o scenowe jest dzie│em sztuki tego specyficznego jej gatunku. Jak to w ┐yciu - bywaj▒ i lepsze i gorsze, mniej i bardziej udane, jednak jest to bez wyj▒tku sztuka.

Byµ mo┐e niekt≤rzy pamiΩtaj▒, ┐e pierwsze dema tworzone by│y wed│ug bardzo podobnego schematu. G│≤wnym elementem by│ scroll, czyli przesuwaj▒cy siΩ tekst. Do tego muzyczka umilaj▒ca czytanie i parΩ element≤w graficznych, stanowi▒cych z pocz▒tku ca│y design dema. Tego typu produkcje mo┐naby nazwaµ po prostu scrollmo. Wraz ze zwiΩkszaniem umiejΩtno╢ci koder≤w oraz, co te┐ nie jest bez znaczenia, mo┐liwo╢ci komputer≤w, "scrollma" zaczΩ│y byµ coraz bardziej skomplikowane. Najpierw stawa│y siΩ wieloczΩ╢ciowe, z ca│kowicie odmiennym designem ka┐dej czΩ╢ci. Przybywa│o wodotrysk≤w, sprite'≤w (ruchomych obiekt≤w na ekranie), efekt≤w. Tak narodzi│o siΩ trackmo, czyli demo kt≤re sk│ada siΩ ca│kowicie z efekt≤w, synchronizowanych z muzyk▒. Scroll w takim demie - je╢li w og≤le siΩ pojawia - jest zjawiskiem marginalnym. Trackmo to multimedialny pokaz, gdzie g│≤wn▒ rolΩ odgrywa animacja obiekt≤w, a pojΩcie designu obejmuje ju┐ nie tylko dob≤r i jako╢µ grafiki, ale r≤wnie┐ sekwencjΩ czΩ╢ci i ich logiczne nastΩpstwo.

O ile trackmo mo┐na uznaµ za nastΩpstwo ewolucji dem w stronΩ efekt≤w, to zin m≤g│by stanowiµ ich rozw≤j w stronΩ scrolla. Tyle, ┐e tekst staje siΩ na tyle d│ugi, ┐e zamiast scrollowaµ go przez kilkana╢cie minut, umieszcza siΩ go w formie artyku│u i pozwala czytaµ niczym gazetΩ. Pocz▒tkowo artyku│y pisane by│y przez tw≤rc≤w zina. Koderzy pisali o kodowaniu, muzycy o trackowaniu, swapperzy o swapowaniu. Zalet▒ tego rozwi▒zania by│a wysoka jako╢µ merytoryczna tekst≤w. Ka┐dy pisa│ o tym, na czym siΩ zna│. Okras▒ zina by│y teksty og≤lnofilozoficzne, pisane przez ka┐dego, kto wykazywa│ takie zaciΩcie. Z czasem wykszta│ci│a siΩ osobna funkcja textwritera, kt≤ry zasila│ zin odpowiedni▒ ilo╢ci▒ tekst≤w. Poniewa┐ ilo╢µ nieczΩsto idzie w parze z jako╢ci▒, dobry zin korzysta│ z pracy wielu textwriter≤w.

Wr≤µmy jednak do tematu rozwa┐a±. Ot≤┐ bardzo ciekawym zjawiskiem by│o to, ┐e w wiΩkszo╢ci zin≤w z mniejsz▒ lub wiΩksz▒ regularno╢ci▒ pojawia│y siΩ artyku│y pod has│em "Is the scene dead". Przez wiele wiele lat istnienia sceny wypisano dziesi▒tki kilobajt≤w tekstu na ten w│a╢nie temat.

Scena charakteryzuje siΩ podatno╢ci▒ na zjawisko kultowo╢ci. Immanentnym elementem sceny jest istnienie idoli, wzroc≤w do na╢ladowania. Je╢li demka maj▒ za zadanie zaprezentowaµ umiejΩtno╢ci grup, to si│▒ rzeczy ci najlepsi s▒ powszechnie podziwiani.

SnowMan z Horneta opowiada│ kiedy╢, ┐e w czasie ogl▒dania Dope / Complex na kt≤rym╢ z wczesnych NAID (North American International Demoparty) p│aka│ ze wzruszenia. Tak, atmosfera kilkuset os≤b wpatruj▒cych siΩ w ciszy w bigscreen'a mo┐e poruszyµ do g│Ωbi. Zw│aszcza je╢li na ekranie dzieje siΩ co╢, czego do tej pory nikomu wcze╢niej nie uda│o siΩ dokonaµ. Scena ┐yje w atmosferze prze│amywania kolejnych barier. World's first. Pierwszy pe│noekranowy raster (ZX Spectrum), pierwsze sprite'y na borderze (C64), pierwsze demo w 640x480 (PC)... i tak dalej. Dlatego scena jest nostalgiczna. Wspomina siΩ prze│omowe momenty, nierozwi▒zywalne niegdy╢ problemy, kt≤re zosta│y dawno rozwi▒zane, najwiΩksze dokonania.

Dlaczego wiΩc "is the scene dead"? To proste - ludzie, kt≤rzy dokonali rzeczy wielkich, przechodz▒ do historii. Technologia idzie do przodu, czyni▒c banalnym to co wcze╢niej by│o bardzo trudne. Te zmiany sprawiaj▒ czasem ┐e to, co by│o kultowe, przestaje nagle mieµ jakiekolwiek znaczenie. Towarzyszy temu uczucie straty czego╢ wa┐nego. Dlatego scena ci▒gle umiera i ci▒gle rodzi siΩ na nowo. Dla kogo╢, kto jest z ni▒ silnie zwi▒zany emocjonalnie, jest to do╢µ trudne. Ale to te┐ stanowi o jej piΩknie.

W nastepnej czΩ╢ci artyku│u zajmΩ siΩ ostatnimi latami w dziejach sceny, tym co sta│o siΩ dla niej ostatnio charakterystyczne. Spr≤bujΩ tak┐e odpowiedzieµ na postawione w tytule pytanie.

Rados│aw [radxcell] Naremski