FAQ
Tutaj znajdziesz podstawowe pojΩcia z zakresu szaradziarstwa. Dzia│ ten jest przeznaczony dla tych, kt≤rzy dopiero zaczynaj▒ zajmowaµ siΩ t▒ form▒ spΩdzania wolnego czasu (b▒d╝ planuj▒ to uczyniµ). Osoby szczyc▒ce siΩ mianem szaradzisty mog▒ wiΩc "podarowaµ" sobie czytanie tekstu poni┐ej.
Co to jest anagram?
Anagramem w kontek╢cie szaradziarskim okre╢la siΩ kr≤tkie zadanie wierszowane. Ca│a recz polega na odgadniΩciu brakuj▒cych wyraz≤w. W tym celu nale┐y wnioskuj▒c z kontekstu odgadn▒µ jeden z nich a nastΩpnie u│o┐yµ z tego s│owa ( przez przestawianie liter ) jeden lub kilka brakuj▒cych wyraz≤w ( ka┐dej litery mo┐na u┐yµ tylko raz ). W anagramach, homonimach, palindromach z g≤ry wiadomo ile liter ( lub sylab ) maj▒ brakuj▒ce s│owa. Ilo╢µ ich w wyrazie oznacza siΩ najczΩ╢ciej przez poziome kreseczki: _ _ _ _ . Przyk│adem anagramu mo┐e byµ:
_ _ _ _ _ _ go boli, wiΩc nie ta±czy wcale,
_ _ _ _ _ _ to wkr≤tce, jeszcze w karnawale.
Bogus│aw Chmielarczyk
"Rozrywka" nr 23/1992
Jak widaµ brakuj▒ce wyrazy sk│adaj▒ siΩ z 6 liter. Po chwili namys│u mo┐emy odgadn▒µ │atwiejszy do wywnioskowania wyraz. Tak wiΩc pierwsze brakuj▒ce s│owo ju┐ mamy, jest to: BIODRO. Teraz mamy ju┐ zadanie u│atwione. Przestawiaj▒c litery w tym wyrazie bez problemu mo┐emy u│o┐yµ s│owo: ODROBI, kt≤re pasuje nam do kontekstu. Anagram rozwi▒zany!
Co to jest homonim?
Aby zrozumieµ regu│y jakim podlega zadanie potocznie zwane homonimem nale┐y zapoznaµ siΩ najpierw z definicj▒ anagramu. R≤┐nica jedynie polega na tym, i┐ nie przestawia sie liter w odgadywanych wyrazach, lecz rozdzielaj▒c przyk│adowo jedno d│u┐sze s│owo na dwa lub wiΩcej mo┐na uzyskaµ zupe│nie inne s│owa, np.TATARAK ( czyli ro╢lina ) TATA RAK ( ojciec i skorupiak ). Przyk│ad:
Gdy go _ _ _ _ _ _ wok≤│ palca,
zapomni _ / _ _ _ _ _ kobietach i ta±cach.
Barbara Ferensztajn
"Rozrywka" nr 3/1999
Pierszy wyraz nietrudno zgadn▒µ, popularny zwrot "owin▒µ wok≤│ palca" sam siΩ nasuwa na my╢l, wiΩc pierwszy wyraz ju┐ mamy- jest to OWINIE. No luki w drugiej linijce zadania ju┐ nie sprawi▒ nam ┐adnego k│opotu, wystarczy tylko wpisaµ i odczytaµ: O WINIE.
Co to jest palindrom?
Palindromy rz▒dz▒ sie podobnymi regu│ami jak angramy i homonimy. Tutaj jednak chodzi o znalezienie wyraz≤w, kt≤re napisane kolejno po sobie bΩd▒ brzmieµ tak samo czytane od lewej do prawej jak i od prawej do lewej strony. I tak np. palindromem jest zdanie KOBYúA MA MAúY BOK. Tak samo brzmi jakkolwiek by je nie czytaµ! Przyk│ad:
Dla prze╢miewcy ┐aden temat nie jest _ _ _ _ /,
_ _ _ jego satyry smaga zacnych i drab≤w.
Miros│aw R≤┐y││o
"Rozrywka" nr 23/1992
ChwilkΩ siΩ zastanawiaj▒c (metod▒ pr≤b i b│Ωdw) dojdziemy do wniosku, ┐e pierwszy wyraz to: TABU, wpisuj▒c litery tego wyrazu kolejno od ko±ca drugiego diagramu stworzymy wyraz: BAT.
Co to s▒ anagramy klasyczne od sylabowych?
R≤┐nica jest nastΩpuj▒ca: rozwi▒zuj▒c anagram/homonim/palindrom klasyczny wiemy ile liter bΩdzie zawiera│ poszczeg≤lny wyraz. Natomiast w w/w zadaniach sylabowych wiemy ile bΩdzie sylab w wyrazie ( ka┐da kreska oznacza tutaj sylabΩ ), natomiast nieznamy d│ugo╢ci wyraz≤w. Utrudnia to zadanie, lacz staje siΩ jednocze╢nie ciekawsze.
Co to jest kalambur?
Kalambur stanowi nieco odmienn▒ formΩ zada± wierszowanych ni┐ np. anagramy. R≤┐nica polega na tym, i┐ tutaj nie znamy ilo╢ci liter ( ani sylab ) w wyrazie. Zadaniem rozwi▒zuj▒cego jest wymy╢lenie s│owa opisanego w zadaniu. Ka┐dy kalambur sk│ada siΩ z 2 czΩ╢ci. W jednej z nich znajduje siΩ opis ( wyrazy bliskoznaczne ) kilku s│≤w, kt≤re napisane ci▒giem bΩd▒ tworzyµ jeden wyraz- opisany tym razem w drugiej czΩ╢ci kalamburu. Taki kalambur nazywa siΩ klasycznym. Przyk│ad:
Kolor z imieniem
gasi pragnienie
Czes│aw Tryba
nr 23/1992
Przeanalizujmy ten kalambur klasyczny. W pierwszej czΩ╢ci ( wierszu ) znajduje siΩ: "kolor z imieniem" jest to dla nas informacja, ┐e aby otrzymaµ wyraz-rozwi▒zanie trzeba po│▒czyµ jeden z kolor≤w i imiΩ. Szukaj▒c i dopasowuj▒c przez chwilΩ wpadniemy na kolor: ORAN» i imiΩ: ADA, po po│▒czeniu otrzymamy: ORAN»ADA, o kt≤rej mowa jest w drugim wersie. Mo┐na oczywi╢cie kalambury rozwi▒zywaµ "od ty│u". Jak komu wygodniej.
Drugim rodzajem kalambur≤w s▒ kalambury ko│owe. Zasady rozwi▒zywania s▒ podobne jak przy kalamburach klasycznych. R≤┐nica polega na tym, i┐ w odgadniΩtych wyrazach z pierwszej czΩ╢ci kalamburu nale┐y znale╝µ literΩ- punkt zaczepienia, od kt≤rego zaczniemy odczytywanie wyrazu z drugiej czΩ╢ci zadania. Po znalezieniu tej litery ( metod▒ pr≤b i b│Ωd≤w ) zaczynamy odczytywanie has│a. Czytamy kolejno litery, a gdy dojdziemy do ko±ca wyrazu, przechodzimy na pocz▒tek tego wyrazu i czytamy a┐ do miejsca w kt≤rym zaczΩli╢my ( st▒d nazwa: kalambur ko│owy- odczytuje siΩ "w k≤│ko"). Mo┐e moje mΩtne wyja╢nienia zilustruje przyk│ad:
Przy bierwionach
szumi ona.
Wac│aw Wo╝niak
nr 23/1992
Pierwszy wers: "Przy bierwionach". Analiza: "bierwiona" mo┐na zast▒piµ wyrazem "szczapy", a zwrot "przy bierwionach" - " u szczap". Do tej pory robilismy wszystko jak w kalamburze klasycznym. Teraz zaczynamy zgadywanie drugiego s│owa ( z drugiej czΩ╢ci kalamburu ). Pr≤bujemy znale╝µ wiΩc wspomnian▒ ju┐ literΩ-punkt zaczepienia. Mo┐e to bΩdzie "c"? Nie, odczytuj▒c "w k≤│ko" wyraz wysza by bzdura: "czapusz" niepasuj▒ca zupe│nie do drugiej czΩ╢ci: "szumi ona". A mo┐e "p"? Tak, teraz wszystko siΩ zgadza: zaczynamy czytanie od "p", przechodzimy na pocz▒tek zlepki s│≤w: "uszczap" i wychodzi nam: "puszcza", a puszcza przecie┐ szumi. Zgadza siΩ!
Kolejnym typem kalambur≤w s▒ kalambury wi▒zane. Rozpatrzymy je na kalamburze podw≤jnie wi▒zanym:
Warzywo, umys│, maj▒tek
koniec wa╢ni- zgody pocz▒tek
Ireneusz Palian
nr 24/1992
A wiΩc zgodnie z regu│▒ kalamburow▒ szukamy zamiennik≤w dla: warzywa, umys│u i maj▒tku. Podpowiem: warzywem jest POR, umys│ to inaczej ROZUM a maj▒tek to inaczej MIENIE. Co wychodzi? PORROZUMMIENIE. Teraz wystarczy znale╝µ "wi▒zania", a w│a╢ciwie powi▒zania tych wyraz≤w, czyli ich wsp≤lne czΩ╢ci. Ale to ju┐ banalnie proste: skre╢lamy dubluj▒ce siΩ wyrazy i otrzymujemy: POROZUMIENIE, czyli: "koniec wa╢ni- zgody pocz▒tek"! Naj│atwiej oczywi╢cie rozwi▒zywaµ takie kalambury zgaduj▒c najpierw jeden wyraz a potem szukaµ wyrazu zgodnego z tre╢ci▒ kalamburu i zaczynaj▒cego/ko±cz▒cego siΩ ( niew│a╢ciwe skre╢liµ ) na dan▒ literΩ (litery).
I ostatni ze znanych mi typ≤w kalambur≤w (je╢li kto╢ jeszcze zna jakie╢ proszΩ mi to wypomnieµ; pernej@interia.pl), a mianowicie: szufladkowe, oto przyk│ad:
Szablon w m≤wcy schowany,
wprowadza r≤┐ne zmiany.
Aleksander Szarecki
nr 3/2001
My╢lΩ, ┐e zrozumienie zasady na jakiej opieraj▒ siΩ kalambury szufladkowe nie nastrΩczy Wam trudno╢ci. Panuje tutaj bardzo prosta regu│a: jeden wyraz wsuwamy ( niczym szufladΩ ) w drugi, tym samym rozdzielaj▒c ten drugi i tworz▒c jeden d│u┐szy wyraz bΩd▒cy opisany jak zwykle w drugiej czΩ╢ci zadania. Przeanalizujmy powy┐szy przyk│ad. Szablon to inaczej "forma", m≤wca- "retor", │▒cznik "w" sugeruje nam kt≤ry wyraz trzeba wsun▒µ w inny: "szablon w m≤wcy schowany", czyli s│owo "retor" trzeba rozdzieliµ na 2 czΩ╢ci i pomiΩdzy nie wsun▒µ wyraz "forma". Teraz ju┐ tylko kilka pr≤b, bo przecie┐ mo┐na r≤┐nie podzieliµ "retora". Ale najw│a╢ciwsze bΩdzie podzielenie: RE - TOR. I postaµ ostateczna: REFORMATOR, czyli ten, kt≤ry "wprowadza r≤┐ne zmiany". Proste, prawda?
Co to jest szarada?
Szarady to zgo│a inne zadania wierszowane ni┐ wy┐ej wynienione. Przede wszystkim s▒ to d│u┐sze formy. Mo┐e na pocz▒tek przyjrzyjmy siΩ jak wygl▒da szarada:
"Veni, vidi"- to owszem,
ale "vici"- bro± Bo┐e.
Obecno╢µ licznych go╢ci
losowi nie pomo┐e.
Skutecznie redakcyjny
WSPAK SZEª╞- WSPAK PIíTY ╢ledzi,
jak siΩ nad kopertami
Fortuny rΩka biedzi.
Na strome WSPAK PIíTE- SI╙DME
wspinaczka jest r≤wnie trudna,
jak RAZ- DRUGIEGO przychylno╢µ
i jak ona- u│udna.
RAZ-SI╙DME ju┐ stopnia│y,
czas godziny wydzwania,
a zwyciΩzc≤w wci▒┐ nie ma,
bo b│Ωdne rozwi▒zania.
Mo┐e zbyt trudne has│a?
SZEª╞- CZWARTE sypi▒ siΩ na nie.
Do rana siΩ zanosi
dzisiejsze losowanie.
TR╙J- CZTERY, co msmy z sob▒,
bo emocje g│≤d niec▒
nie tylko na wygran▒,
ale i na "co nieco".
DWIE- CZWARTE na g│≤wne nagrody
Fortuna d│ugo rozdziela.
Taka impreza jest g│≤wnie chyba dla marzyciela.
Co by│o dalej- nie wiem.
TR╙J- SIEDEM- PIíTA by│am,
kiedy siΩ w pustej sali
nad ranem obudzi│am.
Tamara
nr 23/1992
Zadaniem rozwi▒zuj▒cego jest odgadniΩcie has│a podsumowuj▒cego tre╢µ szarady. Podzielone jest ono na sylaby, ka┐dej sylabie odpowiada inna cyfra, kt≤ra oznacza jej miejsce w ha╢le ko±cowym. Za tajemniczymi pisanymi du┐ymi literami wyrazami w tre╢ci szarady znajduj▒ siΩ w│a╢nie te sylaby. I tak np. zwrot w 3 zwrotce, 3 linijce "RAZ-DRUGIEGO" oznacza, ┐e w tym miejscu powinien staµ wyraz z│o┐ony z 2 sylab. Jakich? To w│a╢ie musisz odgadn▒µ. Zgaduj▒c w│a╢nie ka┐dy z brakuj▒cych wyraz≤w bΩdziemy mieµ wiΩcej danych przy odgadywaniu kolejnych ( z jak widzimy jest ic tu niema│o ). Zastan≤wmy siΩ co to mo┐e byµ za wyraz w 3 zwrotce, 3 linijce. Po chwili zadumy dojdziemy do wniosku, ┐e pasuje "LOSU przychylno╢µ". Wyraz LOSU sk│ada siΩ z 2 sylab, tak wiΩc pasuje do opisu ( "RAZ-DRUGIEGO" ). Zauwa┐my, ┐e przypadek w jakim bΩdzie wystΩpowaµ niewiadomy wyraz jest znany ( bΩdzie on taki jaki jest przypadek oznacze± wprowadzonych za niego, czyli: RAZ-DRUGIEGO- czego? LOSU ). Wiemy dziΩki temu, ┐e pierwsz▒ sylab▒ has│a ko±cowego bΩdzie LO, a drug▒: SU. Dalej pr≤bujemy odgadn▒µ pozosta│e zakodowane wyrazy w tre╢ci szarady. Nale┐y tutaj jeszcze wspomnieµ, i┐ s│owo "WSPAK" przed zakodowan▒ sylab▒ wyrazu oznacza jak zapewne wiecie, ┐e litery tej sylaby trzeba napisaµ od prawej strony do lewej. Po odkodowaniu wszystkich sylab uka┐e siΩ nam has│o: "LO-SU-JE-MY NA-GRO-DY".
CzΩ╢ciej jednak w czasopismach szaradziarskich spotykamy szarady anagramowe ni┐ klasyczne. Oto przyk│ad:
Wykopki
Od redliny do redliny
zgiΩte plecy GONI czas,
pad│o pole w │Ωtach sinych,
fure zje┐d┐a raz po raz.
Babie lato nici mota,
KOS pΩdraka w│a╢nie zjad│,
I bulw PEúNO nios▒ w koszach,
s│o±ce toczy siΩ za las.
A gdy tylko w ciep│ym wiewie
smug▒ z ┐aru umknie dym,
przy gromadnym swojskim ╢piewie
piec ziemniaki bΩd▒ w nim.
P-6, O-7
Miriam
"Rozrywka" nr 20/1992
Tym razem nie ma tutaj zakodowanych wyraz≤w do odgadnicia w tre╢ci szarady. Jest natomiast inne zadanie: z wyraz≤w pisanych du┐ymi literami trzeba poprzez anagramowanie u│o┐yµ has│o ko±cowe zadania. Aby u│atwiµ rozwi▒zywanie na ko±cu szarady znajduj▒ siΩ symbole, tutaj s▒ to: "P-6, O-7". Wyja╢nienie ich jest proste: rozwi▒zanie szarady musi sk│adaµ siΩ z 2 wyraz≤w, pierwszy ma siΩ zachynaµ na literΩ "p" i zawieraµ 6 liter, a drugi analogicznie ma 7 liter i zaczyna siΩ na "o".
Je┐eli nasuwaj▒ Ci siΩ jeszcze jakie╢ pytania, na kt≤re odpowiedzi tutaj nie znalaz│e╢- pisz!
