Przez padaczkΩ(epilepsjΩ) rozumiemy zesp≤│ chorobowy ,kt≤rego istot╣ s╣ napady padaczkowe z towarzysz╣cymi im zmianami czynno£ci bioelektrycznymi m≤zgu**

Napadem padaczkowym jest napadem pochodzenia m≤zgowego i objawia siΩ nag│ymi i przej£ciowymi nieprawid│owymi zjawiskami natury ruchowej, czuciowej, wegetatywnej lub psychicznej. Napad jest wyrazem przej£ciowego zaburzenia pracy czΩ£ci lub ca│o£ci m≤zgu. Je£li zaburzenie takie jest nastΩpstwem nag│ego niedotlenienia m≤zgu, zatrucia albo nieprawid│owo£ci przemiany ustrojowej, nie jest podstaw╣ do rozpoznania padaczki.

NajczΩstszym pod│o┐em napadu jest nadmierne , gwa│towne wy│adowanie grupy kom≤rek nerwowych ,aktywuj╣cych okre£lone uk│ady strukturalno-czynno£ciowe m≤zgu,co objawia siΩ zaburzeniem ich czynno£ci.NajczΩ£ciej mamy do czynienia z pobudzeniem ,rzadziej z zahamowaniem czynno£ci.

Padaczka jest zespo│em chorobowym kt≤rego podstawowym objawem s╣ nawracaj╣ce napady padaczkowe. Tak wiΩc napad izolowany lub przygodny, a nawet kilka napad≤w padaczkowych, wystΩpuj╣cych np. w czasie trwania zapalenia opon m≤zgowych, nie jest r≤wnoznaczny z padaczk╣.

Napady padaczkowe s╣ jednym z najczΩstszych objaw≤w chorobowych, jakie spotyka siΩ u ludzi. Z bada± wynika, ┐e od 5 do 8% ludzi w ci╣gu ┐ycia ma pojedynczy lub przygodny napad padaczkowy. W£r≤d 1000 os≤b ù co najmniej 6 ù 9 ma lub mia│o nawracaj╣ce napady padaczkowe, a wiΩc padaczkΩ. Przyjmuje siΩ, ┐e w£r≤d og≤│u chorych na padaczkΩ u 20% napady pojawiaj╣ siΩ w wieku przedszkolnym (w tym u 17% w pierwszych 2 latach ┐ycia), u 34% w wieku 7ù15 lat, u 13% w okresie szko│y £redniej i 16% w okresie wczesnej dojrza│o£ci; │╣cznie w ok. 70% przypadk≤w napady pojawiaj╣ siΩ przed 18 r. ┐., a tylko w 10% ù w wieku £rednim i dojrza│ym. Padaczka jest wiΩc zespo│em rozpoczynaj╣cym siΩ najczΩ£ciej w dzieci±stwie lub wczesnej m│odo£ci, r≤wnie czΩstym w obu grupach p│ci. Oblicza siΩ, ┐e w Polsce rocznie przybywa 12ù15 tys. chorych na padaczkΩ. Liczba os≤b, kt≤re wymagaj╣ systematycznego leczenia z powodu padaczki wynosi nie mniej ni┐ 160000ù180000. Przyjmuj╣c, ┐e ka┐dy z tych chorych ma rodzic≤w, rodze±stwo lub ma│┐onka czy dzieci, to og≤lna liczba os≤b bezpo£rednio zainteresowanych zagadnieniami siΩga miliona, a po do│╣czeniu koleg≤w w szkole i pracy, nauczycieli i kierownik≤w znacznie przekracza ten milion.Liczby te ilustruj╣ zakres i znaczenie znaczenie spo│ecznego problemu padaczki.

Udzielenie odpowiedzi na to pytanie z wielu wzglΩd≤w nie jest │atwe. Wiemy na przyk│ad, ze napad padaczkowy powstaje w nastΩpstwie nieprawid│owego, silnego wy│adowania bioelektrycznego kom≤rek m≤zgowych, ale nie wiemy jeszcze, dlaczego dochodzi do takiego wy│adowania w│a£nie w tym m≤zgu oraz w│a£nie w tym, a nie innym czasie.

Naukowcy prowadz╣ obecnie bardzo intensywne badania zmierzaj╣ce do wyja£nienia istniej╣cych ci╣gle niejasno£ci i znalezienia odpowiedzi na liczne pytania. M≤zg ludzki i tkanka nerwowa, o kt≤rych wiemy ju┐ du┐o, broni╣ nadal dostΩpu do wielu tajemnic ich dzia│ania. Poznanie tych tajemnic ù zapewne niezbyt ju┐ odleg│e ù pozwoli nie tylko na skuteczne leczenie choroby, ale przede wszystkim na zapobie┐enie jej pojawianiu siΩ.

Wbrew przekonaniu wyra┐onemu przez ponad 40% respondent≤w padaczka nie jest chorob╣ dziedziczn╣. Cech╣, kt≤ra mo┐e byµ przekazana, jest jedynie niski pr≤g pobudliwo£ci kom≤rek m≤zgowych, ich du┐a sk│onno£µ do reagowania wy│adowaniem padaczkowym na dzia│anie r≤┐nych dodatkowych czynnik≤w. Osoby o takiej sk│onno£ci mo┐na wiΩc uwa┐aµ za obci╣┐one szczeg≤ln╣ predyspozycj╣ do padaczki. Wyja£nia to, dlaczego np. spo£r≤d dwu os≤b, kt≤re dozna│y r≤wnie ciΩ┐kiego urazu m≤zgu, u jednej pojawiaj╣ siΩ p≤ƒniej napady, a u drugiej nie. W tym £wietle padaczka jest niejako äwypadkow╣" dzia│ania co najmniej 2 czynnik≤w: szkodliwo£ci nabytej oraz wrodzonej predyspozycji. Nie wydaje siΩ jednak, aby genetyczne przekazywanie tej predyspozycji by│o czΩste.*

Napad padaczkowy powstaje wskutek nieprawid│owych, nadmiernych wy│adowa± bioelektrycznych w kom≤rkach nerwowych m≤zgu Mo┐e pojawiµ siΩ w ka┐dej grupie kom≤rek nerwowych . Je£li mechanizmy hamuj╣ce s╣ niedostatecznie sprawne, szybko przechodzi na inne kom≤rki, prowadz╣c do gwa│townego zaburzenia pracy ca│ego m≤zgu. Napad jest wtedy uog≤lniony i przebiega z regu│y z utrat╣ £wiadomo£ci.

Zdarza siΩ, ┐e gwa│towne pobudzenie powstaj╣ce w okre£lonej grupie kom≤rek zostaje ograniczone i obejmuje tylko niekt≤re struktury m≤zgowia. Mamy w≤wczas do czynienia z napadami äogniskowymi", czΩ£ciowymi. Je£li jednak si│a tego wy│adowania jest du┐a, b╣dƒ te┐ procesy hamowania zbyt s│abe, wy│adowanie mo┐e obj╣µ ca│e m≤zgowie. Napad czΩ£ciowy przekszta│ca siΩ w≤wczas w napad wt≤rnie uogolniony.***

Napad padaczkowy mo┐na wywo│aµ praktycznie u ka┐dego cz│owieka: zale┐y to jedynie od si│y stosowanego bodƒca. Je£li struktury neuronalne m≤zgu s╣ zdrowe i maj╣ w pe│ni wydolne uk│ady hamowania, si│a tego bodƒca musi byµ du┐o wiΩksza ni┐ w przypadkach z obni┐onym progiem pobudliwo£ci. Niski pr≤g pobudliwo£ci drgawkowej nie zawsze jest zjawiskiem patologicznym i nie jest sta│╣ cech╣ np. niedojrza│y m≤zg ma│ych dzieci znacznie │atwiej reaguje nadmiernymi wy│adowaniami bioelektrycznymi na rozmaite bodƒce ni┐ m≤zg cz│owieka doros│ego.Dlatego te┐ atak mo┐e pojawiµ siΩ raz w ┐yciu,ale mo┐e r≤wnie┐ pojawiaµ siΩ cyklicznie , mieµ charakter przewlek│y.

Dla powstania napadu padaczkowego konieczne jest r≤wnoczesne zadzia│anie kilku czynnik≤w. Najwa┐niejsze wydaj╣ siΩ: obecno£µ zmian powoduj╣cych nadmiern╣ pobudliwo£µ mniej lub bardziej licznych grup neuron≤w m≤zgu, og≤lnie podwy┐szone pogotowie drgawkowe oraz pojawienie siΩ dodatkowego elementu sprzyjaj╣cego wyzwoleniu napadu.

Grupy zmienionych, nadmiernie pobudliwych neuron≤w nazywa siΩ ogniskiem padaczkowym. **** Nierzadko wystΩpuje ono w bezpo£rednim s╣siedztwie takich zmian w m≤zgu, jak blizna lub inny nieprawid│owy tw≤r, niekiedy nawet o bardzo ma│ych rozmiarach. Epilepsja mo┐e pojawiµ siΩ w ka┐dym wieku .Badania dowodz╣ ,┐e w 80% przypadk≤w choroba ta rozpoczyna siΩ przed 20 rokiem ┐ycia.Coraz czΩ£ciej padaczkΩ ujawnia siΩ u ludzi w podesz│ym wieku,co ma zwi╣zek w zdecydowanym stopniu z postΩpem medycyny.

Do niedawna wiΩkszo£µ uraz≤w,udar≤w,nowotwor≤w m≤zgu ko±czy│y siΩ £mierci╣ pacjent≤w.Teraz czΩsto ratuje siΩ tych ludzi kosztem ich choroby wynikaj╣cej z urazu m≤zgu.*****

Zasadniczo przy pierwszym napadzie padaczki nie mo┐emy okre£liµ i z g≤ry za│o┐yµ,┐e mamy do czynienia z chorob╣.Lekarze uwa┐aj╣,┐e o padaczce mo┐emy m≤wiµ dopiero po drugim napadzie.W 40-50% przypadk≤w po pierwszym ataku kolejny nie pojawia siΩ ,co oznacza,┐e nie mamy do czynienia z przewlek│╣ chorob╣.Po│owa chorych jest w stanie samodzielnie rozpoznaµ chorobΩ.Pozostali nie potrafi╣ jej uto┐samiµ z padaczk╣,gdy┐ posiadaj╣ najczΩ£ciej nietypowe do powszechnie znanych spo│ecznie objaw≤w.

Zaniepokojenie pacjenta powinien wywo│aµ drugi i nastΩpny napad .Wtedy nale┐y udaµ siΩ do lekarza i rozpocz╣µ rozpoznawanie choroby.W fazie wstΩpnej lekarz na podstawie wywiadu z pacjentem pr≤buje ustaliµ przyczynΩ napadu,a tak┐e j╣ przypisaµ do konkretnych , znanych mu objaw≤w chorobowych.Podstawow╣ diagnostyk╣ jest badanie neurologiczne , badanie krwi, EEG, tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny.Zadaniem tych bada± jest przede wszystkim ujawnienie ƒr≤d│a powstania napadu,kt≤rym najczΩ£ciej jest nieprawid│owo£µ w pracy m≤zgowych o£rodk≤w nerwowych.

Typowy napad padaczki wi╣┐e siΩ najczΩ£ciej z naprΩ┐eniem cia│a ,drgawkami i £linotokiem , a tak┐e utrat╣ przytomno£ci.Trwa zazwyczaj oko│o 3 minut.Zdarzaj╣ siΩ jednak odstΩpstwa od tej zasady i mo┐na spotkaµ napady nosz╣ce znamiona nietypowe dla choroby.Chory nieruchomieje,traci £wiadomo£µ , be│koce,rozbiera siΩ.Mo┐e zdarzyµ siΩ , ┐e choremu tΩ┐eje twarz , drgaj╣ powieki i rΩce,ale nie traci przytomno£ci.Czasami mo┐e wyst╣piµ utrata kontaktu z otoczeniem ,z rzeczywisto£ci╣ ,wpatrywanie siΩ bezmy£lne w jeden punkt.******

Chory poddawany jest leczeniu ambulatoryjnemu.Okresowo wykonywane sa u nich badania kontrolne polegaj╣ce na badaniu neurologicznemu, badaniu krwi i EEG. Jedyn╣ skuteczn╣ metod╣ walki z napadami padaczkowymi jest powodowanie u pacjenta os│ony farmakologicznej.U ponad 70% chorych pod wp│ywem lek≤w napady ustΩpuj╣.

Na rynku krajowym jest wiele lek≤w przeciwpadaczkowych. Z przykro£ci╣ trzeba jednak stwierdziµ ,┐e sa one stosunkowo drogie. R≤┐ni╣ siΩ zakresem dzia│ania, skuteczno£ci╣ oraz niepo┐╣danymi skutakami ubocznymi. Za po£rednictwem badania krwi monitoruje siΩ stΩ┐enie leku we krwi co pozwala na tej podstawie dobraµ optymalna warto£µ leku potrzebnej dla pacjenta. Decyzja o wyborze leku nale┐y jednak do lekarza prowadz╣cego pacjenta cierpi╣cego na epilepsjΩ.

Wyb≤r leku zale┐y od rodzaju choroby.W pierwszym etapie najczΩ£ciej stosuje siΩ mniejsz╣ dawkΩ jednego leku,a nastΩpnie siΩ j╣ zwiΩksza.Zmienia siΩ lek na inny je┐eli napady po pewnym okresie za┐ywania leku nie ustΩpuj╣. Czasami korzysta siΩ z terapii skojarzeniowej polegaj╣cej na stosowaniu dw≤ch lek≤w jednocze£nie .Leki przyjmowane s╣ przez pacjenta przez kilka lub kilkanascie lat.W niekt≤rych przypadkach nawet ca│e ┐ycie. M≤wi siΩ o mniejszej lub wiΩkszej mo┐liwo£ci zaleczenia padaczki.

Zale┐y to od wielu czynnik≤w,z kt≤rych najwa┐niejszymi s╣ rodzaj padaczki, napad≤w,zmiany w zapisie EEG. Niekt≤rzy lekarze po up│ywie okresu 3 letniego leczenia pacjenta i dobrych wynik≤w(brak napad≤w,dobre wyniki bada±) podejmuj╣ ryzyko stopniowego odstawiania leku.Robi siΩ to stopniowo schodz╣c przez kilka do kilkunastu miesiΩcy z dawki leku a┐ do jego ca│kowitego wyeliminowania.W ci╣gu pierwszego roku nawr≤t napad≤w zdarza siΩ u oko│o 30% dzieci i prawie po│owy doros│ych. O zaleczeniu padaczki mo┐emy m≤wiµ je┐eli przez okres 5 lat od odstawienia leku napady nie powt≤rzy│y siΩ .Powiedzmy sobie,┐e zdarza siΩ to w lekkich przypadkach epilepsji.

• nale┐y zachowaµ spok≤j.Napad najczΩ£ciej mija po 2-3 minutach;
• Zapewniµ choremu bezpieczne miejsce i spok≤j;
• U│o┐yµ chorego na boku w tzw.pozycji bezpiecznej;pozwala ona zabezpieczyµ chorego przed zakrztuszeniem lub zad│awieniem siΩ;
• Nale┐y zabezpieczyµ g│owΩ chorego przed urazami; nie nale┐y przyciskaµ go mocno do pod│o┐a;
• Nie nalezy wciskaµ nic twardego miΩdzy zΩby;
• Nale┐y zawiadomic pogotowie ratunkowe gdy napad siΩ przed│u┐a i trwa ponad 7 minut.

* Janusz Zieli±ski , Padaczka Przes╣dy i rzeczywisto£µ,Panstwowy Zak│ad Wdawnictw Lekarskich, ** Ma│a Encyklopedia Zdrowia,PWN.

*** Janusz J.Zieli±ski;Padaczka - Przes╣dy i rzeczywisto£µ

**** tam┐e;

***** îwiat do apteki Nr 4/98 ;Padaczka kontrolowana;Grzegorz Prasek

****** tam┐e,

******* Janusz J.Zieli±ski,Padaczka , Przes╣dy i rzeczywisto£µ,Pa±stwowy Zak│ad Wydawnictw Lekarskich