Francja

   ProblematykΩ narkotyk≤w i narkomanii reguluje we Francji kompleksowo kodeks zdrowia publicznego (Code de la sante publique). Zasadnicze przepisy tej ustawy dotycz▒ce ╢rodk≤w odurzaj▒cych i psychotropowych pochodz▒ z roku 1970. Ustawa by│a nowelizowana w roku 1986 i 1987.
   Ustawa zabrania uzyskiwania, posiadania, oferowania, rozdawania, wwo┐enia i wywo┐enia, a tak┐e wszelkiego wykorzystywania ╢rodk≤w odurzaj▒cych i psychotropowych lub ich preparat≤w w celach rolniczych, przemys│owych lub komercyjnych bez specjalnego zezwolenia. Przewiduje siΩ karΩ wiΩzienia od lat 2 do 10 lub karΩ grzywny w wysoko╢ci od 50 tys. do 50 mln frank≤w, a w przypadku wytwarzania, importu lub eksportu zagro┐enie ustawowe wynosi od 2 do 20 lat wiΩzienia. Samo wiΩc posiadanie ╢rodk≤w odurzaj▒cych lub psychotropowych, nawet w najmniejszych ilo╢ciach, stanowi typ podstawowy przestΩpstwa zagro┐ony bardzo surowymi karami.
   Prawo francuskie nie zna przepisu, kt≤ry przewidywa│by │agodniejsze traktowanie posiadania lub nabywania ╢rodk≤w odurzaj▒cych lub psychotropowych w celu ich za┐ywania. Zawiera ono jednak przepisy wskazuj▒ce na jednoznaczn▒ intencjΩ z│agodzenia represji wobec os≤b uzale┐nionych. Szczeg≤lne znaczenie z punktu widzenia karalno╢ci za posiadanie ╢rodk≤w odurzaj▒cych lub psychotropowych ma przepis ustawy, kt≤ry przewiduje karΩ od 2 miesiΩcy do 1 roku wiΩzienia lub grzywny od 500 do 8 000 frank≤w za sam▒ konsumpcjΩ tych ╢rodk≤w.
   Przepis ten nie m≤wi wprawdzie o posiadaniu, w praktyce jednak do niego siΩ odnosi. Ka┐de u┐ycie narkotyku oznacza bowiem wcze╢niejsze jego posiadanie. Tak wiΩc posiadanie, a tak┐e ww≤z i wyw≤z niewielkich ilo╢ci ╢rodk≤w odurzaj▒cych lub psychotropowych przeznaczonych do w│asnego u┐ytku, powinny byµ kwalifikowane jako przypadki konsumpcji, a nie jako posiadanie. Stosowanie przepisu o posiadaniu ogranicza siΩ przy takiej wyk│adni do przypadk≤w posiadania celem wprowadzenia do obrotu du┐ych ilo╢ci ╢rodk≤w odurzaj▒cych.
   Ustawa zawiera te┐ przepis odnosz▒cy siΩ bezpo╢rednio do konsumenta, kt≤ry dla zaspokojenia w│asnych potrzeb sprzedaje lub udziela w oczekiwaniu wzajemno╢ci niewielkie ilo╢ci ╢rodk≤w. Wprowadza on karΩ wiΩzienia od 1 roku do 5 lat lub grzywny w wysoko╢ci 5 tys. do 500 tys. frank≤w, co oznacza do╢µ istotne z│agodzenie represji (w por≤wnaniu z sankcjami przewidzianymi za te czyny, je╢li pope│nione s▒ przez osoby nie uzale┐nione).
   Przepis wprowadzony w roku 1986 celem │agodniejszego traktowania os≤b uzale┐nionych zosta│ ponownie znowelizowany w roku 1987 w kierunku zaostrzenia represji poprzez wy│▒czenie z jego zakresu przypadk≤w sprzeda┐y nieletnim oraz na terenie plac≤wek o╢wiatowych lub instytucji administracji publicznej. W tych przypadkach przewidywana jest kara od 2 do 10 lat wiΩzienia.
   Istotn▒ cech▒ prawodawstwa francuskiego s▒ tak┐e szerokie mo┐liwo╢ci orzekania, w stosunku do os≤b uzale┐nionych, zamiast kary, obowi▒zku poddania siΩ leczeniu odwykowemu. W trakcie dochodzenia policyjno-prokuratorskiego prokurator ma mo┐liwo╢µ za po╢rednictwem w│adz sanitarnych, poddania podejrzanego leczeniu odwykowemu.
   W przypadku pomy╢lnego zako±czenia leczenia prokurator nie mo┐e wnie╢µ aktu oskar┐enia. Takie same konsekwencje ma dobrowolne poddanie siΩ przez podejrzanego leczeniu odwykowemu, nawet, je╢li nast▒pi│o ono ju┐ po wszczΩciu przeciwko niemu postΩpowania (oczywi╢cie tak┐e pod warunkiem pomy╢lnego zako±czenia leczenia). Przepis ten stosuje siΩ tak┐e wobec sprawc≤w - recydywist≤w, z t▒ jednak r≤┐nic▒, ┐e o ewentualnym wniesieniu aktu oskar┐enia do s▒du prokurator decyduje w ramach swobodnego uznania, jakie przyznaje mu obowi▒zuj▒ca we francuskiej procedurze karnej zasada oportunizmu.
   Podobne uprawnienia do orzekania obowi▒zku poddania siΩ leczeniu posiada sΩdzia ╢ledczy w trakcie ╢ledztwa, z tym, ┐e jego decyzja nie wy│▒cza mo┐liwo╢ci p≤╝niejszego wniesienia przez prokuratora aktu oskar┐enia do s▒du i to nawet w przypadku pomy╢lnego zako±czenia leczenia. Obowi▒zek poddania siΩ leczeniu mo┐e byµ tak┐e na│o┐ony przez s▒d w trakcie postΩpowania s▒dowego, je╢li takie orzeczenie nie zosta│o wydane wcze╢niej przez sΩdziego ╢ledczego. W wypadku, gdy s▒d sam podejmuje tak▒ decyzjΩ, traktowana jest ona jako orzeczenie ╢rodka zabezpieczaj▒cego i wyklucza przysz│e orzeczenie kary. Obowi▒zek poddania siΩ leczeniu mo┐e byµ tak┐e na│o┐ony przez s▒d, jako jeden z obowi▒zk≤w zwi▒zany z dobrodziejstwem instytucji warunkowego zawieszenia kary.
   Prawo francuskie nie przewiduje wiΩc ┐adnego obszaru formalnej czy faktycznej dekryminalizacji posiadania ╢rodk≤w odurzaj▒cych lub psychotropowych. Nie przewiduje ono tak┐e ┐adnego zr≤┐nicowania traktowania narkotyk≤w "twardych" i "miΩkkich". Zawiera natomiast elementy │agodniejszego traktowania os≤b uzale┐nionych, posiadaj▒cych niewielkie ilo╢ci ╢rodk≤w do w│asnego u┐ytku. Ustawodawstwo francuskie przewiduje r≤wnie┐ do╢µ szerokie mo┐liwo╢ci oddzia│ywania leczniczego na osoby uzale┐nione i to takie, kt≤re wykluczaj▒ b▒d╝ ograniczaj▒ mo┐liwo╢ci pos│u┐enia siΩ represj▒ karn▒. Daj▒ one szanse zast▒pienia kary leczeniem, opieraj▒ siΩ jednak w du┐ej mierze na leczeniu przymusowym, w ramach kt≤rego postawa i wola podjΩcia leczenia u samego uzale┐nionego odgrywaj▒ zdecydowanie drugorzΩdn▒ rolΩ.