J.R.R. TOLKIEN by BARAHIR _ _ _TEKSTY_ _


Chip the glasses and crack the plates! Blunt the knives and bend the forks! That's what Bilbo Baggins hates - Smash the bottles and burn the corks! Cut the cloth and tread on the fat! Pour the milk on the pantry floor! Leave the bones on the bedroom mat! Splash the wine on every door! Dump the crocks in a boiling bowl; Pound them up with a thumping pole; And when you;ve finished, if aby are whole, Send them down the hall to roll! That's what Bilbo Baggins hates! So, carefully! carefully with the plates!	Tłuczmy szklanki, spodki, miski, Niech gospodarz żyje nasz! A choć Bilbo płaczu bliski, Niechaj drzazgi lecą z flasz! Obrus w strzępy, dzbanek mleka O podłogę! Trzask i huk! Kości wkoło porozwlekać, Butlę wina prask o próg! Buch czerepy w garnek śmiało, Szkło na drobny tłuczmy piach - A co jeszcze pozostało, O podłogę bęc i trach! Baczność! Bilbo płaczu bliski, Zaraz usłyszycie jęk - Więc uwaga tam na miski! Trach i prask, bęc, i brzdęk!

Far over the misty mountains cold To dungeons deep and caverns old We must away ere break of day, To seek the pale enchanted gold. The dwarves of yore made mighty spells, While hammers fell like ringing bells In places deep, where dark things sleep, In hollow halls beneath the fells. For abcient king and elvish lord There many a gleaming golden hoard They shaped and wrought, and light they caught To hide in gems on hilt of sword. On silver necklaces they strung The flowering stars, on crowns they hung The dragon-fire, in twisted wire They meshed the light of moon and sun. Far over the misty mountains cold To dungeons deep and caverns old We must away ere break of day, To claim our long-forgotten gold. Goblets they carved there for themselves And harps of gold; where no man delves There lay they long, and many a song Was sung unheard by men or elves. The pines were roaring on the height, The winds were moaning in the night. The fire was red, it flaming spread; The trees like torches blazed with light. The bells were ringing in the dale And men looked up with faces pale; Then dragon's ire more fierce than fire Laid low their towers and houses frail. The mountains smoked beneath the moon; The dwarves, they heard the tramp of doom. They fled their hall to dying fall Beneath his feet, beneath the moon. Far over the misty mountains grim To dungeons deep and caverns dim We must away ere break of day, To win our harps and gold from him!	Ponad gór omglony szczyt Lećmy, zanim wstanie świt, By jaskiniom, lochom, grotom Czarodziejskie wydrzeć złoto! Już krasnali działa czar; W ciszę młotów dźwięk się wdarł, Tam gdzie mrok pod skałą władnie I gdzie dziwy drzemią na dnie. Dawnych elfów możny ród Złota tu zgromadził w bród I w podziemnych kuźniach młotem Z kruszcu miecze kował złote. Na srebrzystych nitek pas Nizał błyski lśniących gwiazd, W złotych koron zaś obręcze Księżycowe wplatał tęcze. Ponad gór omglony szczyt Lećmy, zanim wstanie świt, By jaskiniom, lochom, grotom Zapomniane wydrzeć złoto! Złote harfy leżą wiek , Gdzie nie kopał żaden człek, A w nich pieśni drzemie mnogo Nie słyszanych przez nikogo. Nagle sosen słychać szum, Wichrów nocą zawył tłum I czerwonym, żywym ogniem Drzewa płoną jak pochodnie. Gdzieś w dolinie bije dzwon, Ludzie patrzą z wszystkich stron, A gniew Smoka ciska gromy Na struchlałe, kruche domy. Dymią góry w blasku gwiazd, Dla krasnali przyszedł czas. Po pagórkach, po urwiskach W księżycowych biegną błyskach. Ponad gór omglony szczyt Lećmy, zanim wstanie świt, Żeby wydrzeć lochom, grotom Nasze harfy, nasze złoto!

O! What are you doing, And where are you going ? Your ponies need shoeing! The river is flowing! O! tra-la-la-lally here down in the valley! O! What are you seeking, And where are you making ? The faggots are reeking, The bannocks are baking! O! tril-lil-lil-lolly the valley is jolly, ha! ha! O! Where are you going With bears all a-wagging ? No knowing, no knowing What brings Mister Baggins, And Balin and Dwalin down into the valley in June ha! ha! O! Will you be staying, Or will you be flying ? Your ponies are straying? The daylight is dying! To fly would be folly, To stay would be jolly And listen and hark Till the end of the dark to our tune ha! ha!	O! co tu robicie I dokąd spieszycie? Koń zgubił podkowę, Rzeka rwie parowem! Tra-la-li tra-lo-le Doliną w dole. O! czego szukacie I dokąd zdążacie? W piecu niedaleko Już się placki pieką! Tra-la-la tra-le-le W dolinie wesele ha, ha! O! czemu milczycie I brody stroszycie? Dlaczego pan Baggins, Tak słynny z powagi, Z balinem, Dwalinem Kłusuje w dolinę W tę noc hoc, hoc! O! czy zostaniecie, Czy też uciekniecie? Już światło dnia gaśnie, Jeździec w siodle zaśnie, Konik się potyka, A u nas muzyka ha, ha!

Clap! Snap! the black crack! Grip, grab! Pinch, nab! And down down to Goblin-town You go, my lad! Clash, crash! Crush, smush! Hammer and tongs! Knocker and gongs! Pound, pound, far underground! Ho, ho! my lad! Swish, smack! Whip crack! Batter and beat! Yammer and bleat Work, work! Nor dare to shirk, While Goblins quaff, and Goblins laugh, Round and round far underground Below, my lad	Ciap! Klap! Mrucz, sap! Pcha cię sto łap W dół, w dół, w nasz gród, W głąb, na sam spód - Jazda, mój chłopcze! Ach! Cóż za łup! Młot w łeb aż chrup! Trzask, prask, w pył, w proch, W dół, w głąb, w spód, w loch - Hopla-hop, chłopcze! Szach, mach. Tnie bicz, Męcz, jęcz, tnij, ćwicz! Z grot grzmi sto ech - Nasz wrzask, nasz śmiech - Hej ho, w krąg, w krąg, I z rąk do rąk - W kółeczko, chłopcze!

Fifteen birds in five firtrees, their feathers were fanned in a fiery breeze! But, funny little birds, they had no wings! O what shall we do with the funny little things? Roast 'em alive, or stew them in a pot; fry them, boil them and eat them hot? Burn, burn tree and fern! Shrivel and scorch! A fizzling torch To light the night for our delight, Ya hey! Bake and toast 'em, fry and roast 'em! till beards blaze, and eyes glaze; till hair smells and skins crack, fat melts, and bones black in cinders lie beneath the sky! So dwarves shall die, and light the night for our delight, Ya hey! Ya-harri-hey! Ya hoy!	Piętnastu ptaszkom na pięciu drzewach Ognisty podmuch piórka rozwiewa. Ale że ptaszki nie mają skrzydeł, Jaki pożytek z małych straszydeł? Czy lepiej upiec żywcem w pożarze, Czy też udusić w ogromnym garze? Płonie chrust i płoną liście, Oświetlimy noc rzęsiście. Płonie paproć i jedlina Na uciechę dla goblina Ja hej! Upieczemy, uwarzywy, Udusimy, usmażymy, Piórka już skwierczą, Oczka już szkliste, Będą ptaszki na pieczyste. Tłuszczyk się topi, chrupią kości, Goblin tańczy już z radości, Krasnoludów banda ginie, Goblin hula po dolinie Ja hej! Ja harri hej! Ja hoj!

The wind was on the withered heath, but in the forest stirred no leaf: there shadows lay by night and day, and dark things silent crept beneath. The wind came down from mountains cold, and like a tide it roared and rolled; the branches groaned, the forest moaned, and leaves were laid upon the mould. The wind went on from West to East; all movement in the forest ceased, but shrill and harsh across the marsh its whistling voices were released. The grasses hissed, their tassles bent, the reeds were rattling -- on it went o'er shaken pool under the heavens cool where racing clouds were torn and rent. It passed the lonely Mountain bare and swept above the dragon's lair: there black and dark lay boulders stark and flying smoke was in the air. It left the world and took its flight over the wide seas of the night, The moon set sail upon the gale, and stars were fanned to leaping light.	W zeschłych wrzosach hulał wichr, W lesie już i powiew cichł, W lesie cienie dniem i nocą, Ciemne dziwy z traw migocą. Wiatr się stoczył z zimnych gór, Grzmiał jak gromów groźny chór, Jąkły drzewa w leśnej głuszy, Liść w gałęzich stulił uszy. Wiatr znów zaczął dąć na wschód - W lesie cicho jak i wprzód. Za to poza lasem, blisko, Śpiewa wiatrem trzęsawisko. Trawy syczą, szuszczą źdźbła, W ziołach chrzęści nuta zła - A w jeziorze pęd wichury Drze odbite w fali chmury. Przez samotne góry w bok Wionął wiatr, gdzie czuwa smok; Pośród głazów tam olbrzymich Z lasu czarne idą dymy. Wreszcie z dolin i ze wzgórz Spłynął w noc jak w otchłań mórz - Potem w żagiel dmąc miesiąca W wodę srebrne gwiazdy strącał.

Old fat spider spinning in a tree! Old fat spider can't see me! Attercop! Attercop! Won't you stop, Stop your spinning and look at me! Old Tomnoddy, all big body, Old Tomnoddy can't spy me! Attercop! Attercop! Down you drop! You'll never catch me up your tree!	Stare pajęczysko Sieć obrzydłą tka. Chciałby mnie wypatrzyć - Przed oczyma mgła. Obrzydluchu - ktoś jest zacz, Chociaż ciemno - dobrze patrz, Kto to tutaj człapie! Stary łachmaniarzu, Choćbyś z gniewu pękł, Nic tu nie wypatrzysz Pośród skalnychwnęk. Obrzydluchu - ktoś jest zacz, Zejdź z gałęzi - dobrze patrz - I tak mnie nie złapiesz!

Lazy Lob and crazy Cob are weaving webs to wind me. I am far more sweet than other meat, but still they cannot find me! Here am I, naughty little fly; you are fat and lazy. You cannot trap me, though you try, in your cobwebs crazy.	Wstrętny Gniocie, podła Klucho, Coś z tą waszą siecią krucho! Chociaż smaczny ze mnie kąsek - Szukaj wiatru wśród gałązek! Tutaj jestem - tu się chowam, Na nic wasza wstrętna zmowa! Nie wystarczy bowiem chcieć, Nie złapiecie mnie w swą sieć!

Roll -- roll -- roll -- roll, roll-roll-rolling down the hole! Heave ho! Splash plump! Down they go, down they bump!	Tocz się, tocz się, tocz się, tocz, Prędko, zgrabnie w dziurę wskocz, Leć do wody, stara beczko, Kręć się, wiruj, tańcz w kółeczko!

Down the swift dark stream you go Back to lands you once did know! Leave the halls and caverns deep, Leave the northern mountains steep, Where the forest wide and dim Stoops in shadow grey and grim! Float beyond the world of trees Out into the whispering breeze, Past the rushes, past the reeds, Past the marsh's waving weeds, Through the mist that riseth white Up from mere and pool at night! Follow, follow stars that leap Up the heavens cold and steep; Turn when dawn comes over land, Over rapid, over sand, South away! and South away! Seek the sunlight and the day, Back to pasture, back to mead, Where the king and oxen feed! Back to gardens on the hills Where the berry swells and fills Under sunlight, under day! South away! and South away! Down the swift dark stream you go Back to lands you once did know!	Niech was niosą bystre wody W kraj znajomy, w kraj lat młodych. Pożegnajcie loch ponury I północy zimne góry, Płyńcie z gęstwin czrnych lasów W kraj znajomy z dawnych czasów. Tu milczące stoją drzewa, A tam wiatr w szuwarach śpiewa, Trzcina rośnie na moczarach I zieleni się tatarak. Gwiazdy świecą, mgła się ściele, Nad stawami pachnie ziele, A gdy słońce wzejdzie cudnie, Płyńcie, płyńcie na południe. Tam gdzie jasny dzień rozbłyska, Krowy błądzą po pastwiskach, A po zboczach nad doliną Już dojrzewa w gronach wino. Tam gdzie słońce świeci cudnie, Na południe, na południe! Niech was niosą bystre wody W kraj znajomy, w kraj lat młodych.

The King beneath the mountains, The king of carven stone, The lord of silver fountains Shall come into his own! His crown shall be upholden, His harp shall be restrung, His halls shall echo golden To songs of yore re-sung. The woods shall wave on mountains. And grass beneath the sun; His wealth shall flow in fountains And the rivers golden run. The Streams shall run in gladness. The lakes shall shine and burn, And sorrow fail and sadness At the Mountain-king's return!	Podziemny król nad króle, Pan wydrążonych skał I władca srebrnych źródeł Odbierze to, co miał. Korona błyśnie złotem, W stu harfach zabrzmi dzwon - A w górskich grotach echo Powtórzy dawny ton. W pas się pokłonią lasy I źdźbła zielonych traw, A złoto i diamenty Popłyną rzeką wpław. Zaszemrzą pieśń strumienie, Zaszumi las i bór - I radość zapanuje, Gdy zjawi się Król Gór.

Under the Mountain dark and tall The King has come unto his hall! His foe is dead, the Worm of Dread, And ever so his foes shall fall. The sword is sharp, the spear is long, The arrow swift, the Gate is strong; The heart is bold that looks on gold; The dwarves no more shall suffer wrong. The dwarves of yore made mightly spells, While hammers fell like ringing bells In places deep, where dark things sleep, In hollow halls beneath the fells. On silver necklaces they strung The light of stars, on crowns they hung The dragon-fire, from twisted wire The melody of harps they wrung. The mountain throne once more is freed! O! wandering folk, the summons heed! Come haste! Come haste! across the waste! The king of friend and kin has need. Now call we over mountains cold, 'Come back unto the caverns old'! Here at the Gates the king awaits, His hands are rich with gems and gold. The king is come unto his hall Under the Mountain dark and tall. The Worm of Dread is slain and dead, And ever so our foes shall fall!	Przyszedł wreszcie, przyszedł dzień - Król wstępuje w groty cień. Gad ubroczył krwią jej progi, Tak wyginą wszystkie wrogi. Długa lanca, ostry miecz, Brama twarda, choć w nią siecz! Złota śmiałe szuka serce, Kres krasnali poniewierce. Działa krasnoludów czar. W ciszę mroków dźwięk się wdarł, Tam gdzie mrok pod skałą władnie I gdzie dziwy drzemią na dnie. Już krasnale niżą wraz Na drut srebrny błyski gwiazd, A ze złotych drutów zgodnie Dobywaj harf melodię. Górski tron już wolny znów! Ludu, słuchaj naszych słów! Rzucaj góry i doliny, Bo królowi trza drużyny. Zew nasz dudni niby młot, Wróćcie do swych starych grot. Król u bram już czeka oto - W rękach skarby ma i złoto. Bowiem przyszedł wreszcie dzień, Że król wstąpił w groty zień. Straszny Gad krwią zbroczył progi - I tak zginą wszystkie wrogi.

The dragon is withered, His bones are now crumbled; His armour is shivered, His splendour is humbled! Though sword shall be rusted, And throne and crown perish With strength that men trusted And wealth that they cheerish, Here grass is still growing, And leaves are yet swinging, The white water flowing, And elves are yet singing Come! Tra-la-la-lally! Come back to the valley! The stars are far brighter Than gems without measure, The moon is far whiter Than silver in treasure: The fire is more shining On hearth in the gloaming Than gold won by mining, So why go a-roaming? O! Tra-la-la-lally Come back to the Valley. O! Where are you going, So late in returning? The river is flowing, The stars are all burning! O! Whither so laden, So sad and so dreary? Here elf and elf-maiden Now welcome the weary With Tra-la-la-lally Come back to the Valley, Tra-la-la-lally Fa-la-la-lally Fa-la!	Smok zginął i przepadł, Rozpadły się kości, Skruszyła się zbroja, Sczezły wspaniałości. Choć miecz zardzewieje, W mrok runą korony Dzieląc z bogactwami Ich los zasłużony - Tu trawka zielona, Soczysta i miękka A w rzecznym poszumie Brzmi elfów piosenka: Tine - line - line Wracajcie w dolinę! Już gwiazdy jaśniejsze Niż błyski kamieni, A księżyc srebrzyściej Niż srebro się mieni. Już ogień lśni złociej, Żar biorąc od słonka, Niż złoto w podziemiach - Więc po cóż się błąkać? Tine - line - line Wracajcie w dolinę! O, dokąd to, dokąd Idziecie z oddali? Tu strumień już pluszcze I gwiazda się pali. Skąd smutni wracacie Z ciężarem w te strony? Tu elfy witają Wędrowców znużonych. Tine - line - line Wracajcie w dolinę! Muzyczka wam gra - Tine - line - la La - la!

Sing all ye joyful, now sing all together! The wind's in the tree-top, the wind's in the heather; The stars are in blossom, the moon is in flower, And bright are the windows of Night in her tower. Dance all ye joyful, now dance all together! Soft is the grass, and let foot be like feather! The river is silver, the shadows are fleeting; Merry is May-time, and merry our meeting. Sing we now softly, and dreams let us weave him! Wind him is slumber and there let us leave him! The wanderer sleepeth. Now soft be his pillow! Lullaby! Lullaby! Alder and Willow! Sigh no more Pine, till the wind of the morn! Fall Moon! Dark be the land! Hush! Hush! Oak, Ash and Thorn! Hushed be all water, till dawn is at hand!	Śpiewajmy wesoło - perlista lśni rosa, Wiatr szumi w gałęziach, wiatr hula po wrzosach I gwiazdy już błyszczą, i księżyc rozkwita, Jasnymi oknami noc srebrna nas wita. Zatańczmy wesoło, otoczmy go chmurką, Szust stopy po trawie leciutkie jak piórko. Już rzeka się srebrzy, cień płochy umyka - O maju grający jak słodka muzyka! Śpiewajmy cichutko, niech sen go jak wróżka Omota, utuli na miękkich poduszkach! Już śpi nasz wędrowiec! Umykaj, drużyno, A ty go ukołysz, szumiąca olszyno! O ucisz się, sosno, do brzasku poranku I księżyc niech zgasi płomyczek kaganka! Cichutko, tarnino, cichutko, dębino, Aż nocne się mroki w mgle świtu rozpłyną!

Roads go ever ever on, Over rock and under tree, By caves where never sun has shone, By streams that never find the sea; Over snow by winter sown, And through the merry flowers of June, Over grass and over stone, And under mountains in the moon. Roads go ever ever on Under cloud and under star, Yet feet that wandering have gone Turn at last to home afar. Eyes that fire and sword have seen And horror in the halls of stone Look at last on meadows green And trees and hills they long have known.	Wiodą, wiodą drogi w świat, Wśród lesistych rór zieleni, W mrocznych grotach znacząc ślad, Wśród zbłąkanych mknąc strumieni. Poprzez zimny biały śnieg, Łąki kwietne i majowe, Omijając skalny brzeg I pagóry księżycowe. Wiodą, wiodą drogi w świat, Pod gwiazdami mkną na niebie - Choć wędrować każdy rad, W końcu wraca w dom, do siebie. Oczy, które ognia dziw Oglądały - i pieczary, Patrzą czule w zieleń niw I kochany domek stary.