Technika Alexandra - przebieg zajΩµ

Co to jest Technika Alexandra?

Technika Alexandra jest metod▒ reedukacji psychofizycznej. Pomaga zauwa┐yµ, a z czasem zmieniµ nieprawid│owe nawyki ruchowe i nawyki zachowania, kt≤re automatycznie stosowane od wielu lat, nie zawsze w pe│ni odpowiadaj▒ zmieniaj▒cym siΩ warunkom ┐ycia, a czΩsto niekorzystnie wp│ywaj▒ na funkcjonowanie organizmu.

Analogicznie do jakiegokolwiek urz▒dzenia, organizm funkcjonuje najlepiej, je┐eli pos│ugujemy siΩ nim zgodnie z "zasadami obs│ugi". Naturalny, wrodzony spos≤b korzystania z w│asnego organizmu widoczny jest niestety jedynie u ma│ych dzieci. Powoli dodajemy do tego szereg nawyk≤w i dzia│a± automatycznych, kt≤re pocz▒tkowo maj▒ u│atwiaµ ┐ycie, lecz z czasem staj▒ siΩ uci▒┐liwym baga┐em. Po╢piech, obawy i stresy towarzysz▒ce wiΩkszo╢ci naszych reakcji, powoduj▒, ┐e coraz czΩ╢ciej "pos│ugujemy siΩ swoim urz▒dzeniem" nadwerΩ┐aj▒c go i utrudniaj▒c przez to jego funkcjonowanie.

Technika Alexandra pozwala odkryµ na nowo naturalne odruchy i wewnΩtrzne si│y antygrawitacyjne, sprzyjaj▒ce utrzymywaniu r≤wnowagi, koordynacji ruch≤w i zachowa±. Ucz▒c ╢wiadomego wyboru reakcji najkorzystniejszych w danych warunkach pozwala zwiΩkszyµ zakres dostΩpnych nam mo┐liwo╢ci dotycz▒cych swobody zar≤wno ruchu jak i zachowania.

Technika ta czΩsto uwa┐ana jest za rodzaj pracy z cia│em. Nies│usznie, poniewa┐ obejmuje r≤wnie┐ naukΩ pod▒┐ania za w│asnymi my╢lami oraz u╢wiadamiania sobie ich znaczenia. Efekty Techniki nie ograniczaj▒ siΩ do poprawy stanu zdrowia czy eliminacji b≤lu. U wielu os≤b po serii lekcji Alexandra zauwa┐alne s▒ zmiany o charakterze psychofizycznym i behavioralnym (zmiany zachowania). A poniewa┐ Technika Alexandra nastawiona jest na indywidualne potrzeby ucznia, efekty jej r≤┐ni▒ siΩ w zale┐no╢ci od specyficznych problem≤w danej osoby, jej nastawienia i gotowo╢ci do pracy nad sob▒.

Kolejne zajΩcia indywidualne z pozoru nie r≤┐ni▒ siΩ od siebie. NajczΩ╢ciej w ci▒gu 30-45 minut lekcji ucze± przez jaki╢ czas le┐y na stole w tzw. pozycji "aktywnego odpoczynku" z kilkoma ksi▒┐kami pod g│ow▒, rΩkoma na biodrach i nogami zgiΩtymi w kolanach. Le┐enie takie ma zainicjowaµ przywr≤cenie pe│nej przestrzeni w│asnego cia│a, nadmiernie ╢ciskanego w ci▒gu dnia oraz pokazaµ mo┐liwo╢µ wyd│u┐ania siΩ miΩ╢ni, niepotrzebnie kurczonych na sam▒ my╢l o dzia│aniu.

Druga czΩ╢µ lekcji po╢wiΩcona jest pracy w pozycji siedz▒cej i stoj▒cej oraz czynno╢ci wstawania i siadania (na krzes│o). Na przyk│adzie tych prostych, codziennych aktywno╢ci ucze± poznaje elementarne zasady Techniki Alexandra, a tak┐e uczy siΩ ograniczania niepotrzebnego wysi│ku i eliminacji nadmiernych napiΩµ podczas ruchu. Praca koncentruje siΩ na elementach charakterystycznych dla postawy i ruch≤w ucznia, eliminuj▒c ich niekorzystne przejawy.

Praca w pozycji le┐▒cej

Ma│o kto posiada umiejΩtno╢µ szybkiego powrotu do stanu odprΩ┐enia po momencie stresu. Dlatego kilkana╢cie minut le┐enia na stole, kiedy nauczyciel inicjuje wyd│u┐anie siΩ i rozprzestrzenianie ca│ego cia│a stanowi podstawΩ do dalszej pracy. Rola ucznia przy le┐eniu na stole pozornie ma charakter pasywny, wymaga jednak ╢wiadomego my╢lowego pod▒┐ania za poleceniami nauczyciela.

Dla wielu os≤b w pocz▒tkowym etapie pracy jest to jedyny moment kiedy s▒ w stanie "nie pomagaµ", nie reagowaµ na chΩµ podniesienia rΩki lub opuszczenia nogi, kiedy zauwa┐aj▒, ┐e zamierza zrobiµ to za nich nauczyciel. DziΩki temu nie napinaj▒ miΩ╢ni, kt≤re w ich pojΩciu "normalnie" wykonuj▒ dany ruch. Pozwolenie nauczycielowi, aby przeprowadzi│ nas przez dan▒ czynno╢µ w spos≤b inny od znanego nam dot▒d, umo┐liwia u╢wiadomienie sobie, ile zbΩdnego wysi│ku wprowadzamy zwykle do swoich dzia│a±. Dotyk instruktora ma zainicjowaµ oswobadzanie i rozlu╝nianie odczuwanych napiΩµ. Ucze± pod▒┐aj▒c my╢lowo za instrukcjami nauczyciela odkrywa rolΩ w│asnych my╢li w reakcjach cia│a. Z czasem okazuje siΩ, ┐e same my╢li o chΩci oddania ciΩ┐aru pewnych fragment≤w cia│a do powierzchni sto│u czy o wyd│u┐aniu siΩ niekt≤rych miΩ╢ni, mog▒ spowodowaµ korzystne efekty.

Warto utrwalaµ nowe doznania z lekcji Alexandra poprzez codzienne le┐enie na pod│odze, w pozycji poznanej na stole.

• Oparcie dla g│owy jest tu niezbΩdne, aby odci▒┐yµ krΩgos│up szyjny oraz polu╝niµ i wyd│u┐yµ skurczone tylne miΩ╢nie szyi. Wystarczy do tego kilka ksi▒┐ek w miΩkkiej ok│adce, kt≤re nie poddaj▒ siΩ ciΩ┐arowi g│owy i naciskowi spiΩtych miΩ╢ni szyi (wymuszaj▒c niejako ich wyd│u┐anie).

• D│onie spoczywaj▒ce na kolcach biodrowych i │okcie odsuniΩte jak najdalej od tu│owia maj▒ wspomagaµ "otwieranie siΩ" klatki piersiowej i zapobiegaµ tendencji do kulenia i kurczenia ramion.

• Nogi zgiΩte w kolanach umo┐liwiaj▒ lepszy kontakt krΩgos│upa lΩd╝wiowego z pod│og▒. Stopy przylegaj▒ce do pod│o┐a, rozstawione s▒ siΩ mniej wiΩcej na szeroko╢µ bioder, umo┐liwiaj▒c r≤wnomiern▒ pracΩ miΩ╢ni n≤g.

Le┐enie w tej pozycji ma charakter aktywnego wypoczynku. Nie chodzi tu o oklapniΩcie, czy oddanie siΩ ca│kowitemu relaksowi, lecz o ╢wiadome skierowanie uwagi w stronΩ niepotrzebnych napiΩµ. Ucze± wraca my╢lowo do sugestii instruktora zapamiΩtanych z lekcji. I mimo, ┐e sam, na pocz▒tku, nie jest w stanie doprowadziµ siΩ do takiego stanu, polu╝nienia i rozprzestrzenienia, jaki osi▒ga z pomoc▒ nauczyciela, jednak stopniowo zauwa┐a, ┐e jego w│asne ╢wiadome ukierunkowanie my╢li przynosi r≤wnie┐ daleko id▒ce rezultaty. Ten spos≤b le┐enia na pod│odze ma na celu u╢wiadomienie uczniowi, w jak du┐ym stopniu sam jest tw≤rc▒ swoich niepotrzebnych napiΩµ i jak wiele z nich jest w stanie opanowaµ, a nawet usun▒µ.

Podczas zajΩµ nauczyciel pokazuje r≤wnie┐ mo┐liwo╢µ wykorzystania tej "neutralnej" pozycji do radzenia sobie z r≤┐nego rodzaju problemami, natury zar≤wno fizycznej, jak i psychicznej. NapiΩcia i nerwob≤le mog▒ zostaµ skutecznie wyeliminowane dziΩki umiejΩtno╢ci przywr≤cenia sobie pe│ni przestrzeni i wyd│u┐enia nadmiernie skurczonych miΩ╢ni. ZmΩczenie, brak energii, drobne, a czasem wiΩksze b≤le, je┐eli nie s▒ bezpo╢rednim wynikiem nadmiernego kurczenia siΩ w nawykowej postawie, to w znacznym stopniu bywaj▒ przez nie wzmacniane. Odczuwaj▒c b≤l czy dolegliwo╢µ jakiego╢ organu czy miejsca, kulimy siΩ lub ╢ciskamy ograniczaj▒c jeszcze bardziej jego przestrze±. Chwila spokoju, oparcie, jakie daje krΩgos│upowi pod│oga, umo┐liwiaj▒, poprzez powr≤t do pe│nej przestrzeni, zmniejszenie ucisku na dolegaj▒cy organ i na zako±czenia nerwowe wok≤│ niego. Nawet je┐eli nie usunie to do ko±ca pewnych b≤l≤w, z pewno╢ci▒ odczujemy ulgΩ. WiΩksza przestrze± umo┐liwia przecie┐ swobodniejsze funkcjonowanie organ≤w.

ParΩ minut "le┐enia na pod│odze" pozwala odzyskaµ wewnΩtrzn▒ r≤wnowagΩ i spok≤j umys│u. Twarda pod│oga nie poddaje siΩ przyjΩtym przez nas, w chwilach ujawniania silnych emocji, napiΩciom i skurczom miΩ╢ni, nie podtrzymuje ich wiΩc, a tym bardziej nie wzmacnia, co zdarza siΩ czΩsto kiedy poddamy siΩ uczuciom, jakie nas opanowa│y.

Pozycja "aktywnego wypoczynku" daje mo┐liwo╢µ wytworzenia psychofizycznego dystansu do siebie i swoich problem≤w. Smutek czy z│o╢µ okazuj▒ siΩ tylko jednym z uczuµ, niekoniecznie ogarniaj▒cym i obezw│adniaj▒cym do ko±ca nasze JA. Neutralno╢µ tej pozycji z jednej strony pozwala na odczucie problemu, z drugiej za╢, chroni przed ca│kowitym identyfikowaniem siΩ z nim, - " fakt, ┐e mam problem nie oznacza, ┐e ca│y jestem tym problemem". Podobnie nie poddawanie siΩ panice z powodu nΩkaj▒cego nas b≤lu, daje poczucie "panowania nad nim" i przez to umo┐liwia jego os│abienie, a nawet wyeliminowanie.

Z czasem praktyka w samodzielnym stawianiu czo│a niekt≤rym problemom (bez nadmiernego spinania siΩ i usztywniania przy tym), nawet je┐eli s▒ to pocz▒tkowo tylko drobne dolegliwo╢ci, wzmacnia bezpo╢redni kontakt z samym sob▒ i swoimi mo┐liwo╢ciami. DziΩki Technice Alexandra zdobywamy siΩ na wiΩksz▒ odwagΩ w spojrzeniu na siebie i swoje problemy. W coraz wiΩkszym stopniu zauwa┐amy wyra╝n▒ korelacjΩ pomiΩdzy fizyczn▒ niewygod▒ i b≤lem, a uczuciami i emocjami za nimi siΩ kryj▒cymi.

Le┐enie na pod│odze odgrywa w Technice Alexandra podw≤jn▒ rolΩ. Efekty bezpo╢rednie w postaci szybkiego pokonania zmΩczenia i chwilowych dolegliwo╢ci czy te┐ przywr≤cenia sobie energii i dobrego samopoczucia nie tylko korzystnie wp│ywaj▒ na bie┐▒cy stan zdrowia. Powoduj▒ one r≤wnie┐, ┐e napiΩcia wprowadzane.

W trudnych chwilach nie s▒ przenoszone na p≤╝niejsze sytuacje w ci▒gu dnia. WiΩksza jest wiΩc szansa, ┐e po momencie "╢wiadomego odpoczynku " na pod│odze, dana osoba w spos≤b otwarty i bez baga┐u dotychczasowych napiΩµ zareaguje w nowych warunkach.

CzΩsty powr≤t do neutralno╢ci i swobody oraz pe│nej przestrzeni w│asnego cia│a daje r≤wnie┐ i d│ugotrwa│e efekty. Organizm zapamiΩtuje jak przyjemny i wygodny jest stan, kiedy miΩ╢nie pozostaj▒ w swej optymalnej d│ugo╢ci, a wiΩc pod╢wiadomie usi│uje to przenie╢µ z pozycji biernej - le┐▒cej, r≤wnie┐ do stanu dzia│ania - w ruchu.

Przyk│adem na to jest przypadek kilkunastoletniej skrzypaczki skierowanej na lekcje Alexandra z powodu wzmacniaj▒cych siΩ b≤l≤w krΩgos│upa, nadmiernych napiΩµ w ramionach i barkach oraz chwilowego niekontrolowanego drΩtwienia palc≤w. Dziewczynka, ze wzglΩdu na intensywno╢µ pracy w szkole nie mog│a przychodziµ na lekcje Alexandra, tak czΩsto, jak wymaga│ tego jej niekorzystny stan. Jedynym rozwi▒zaniem by│o po│o┐enie nacisku na jej pracΩ samodzieln▒.

Najwa┐niejszym "zadaniem domowym" przez pierwsze tygodnie pracy by│o le┐enie na pod│odze zawsze przed i po grze na skrzypcach. Przy czym obowi▒zkowe kilkana╢cie minut le┐enia by│o konieczne bez wzglΩdu na to, czy gra trwa│a 5 minut czy parΩ godzin. Wynika│o to z faktu, ┐e w│a╢nie gra na skrzypcach by│a czynno╢ci▒ niekorzystnie wp│ywaj▒c▒ na stan organizmu dziecka, powoduj▒c▒ szereg nadmiernych napiΩµ zwi▒zanych ze specyfik▒ gry oraz szczeg≤lnym zaanga┐owaniem w pracΩ. Nieuniknione napiΩcia powstaj▒ce podczas gry nale┐a│o oddzieliµ od swobody m│odego organizmu w pozosta│ych momentach dnia.

Le┐enie na plecach po grze umo┐liwia│o odreagowanie i zneutralizowanie powsta│ych podczas µwicze± na skrzypcach niepotrzebnych napiΩµ i skurcz≤w. Dziewczynka wchodzi│a wiΩc w nastΩpny etap dnia bez przyjΩtych na siebie dotychczasowych napiΩµ. Natomiast pozycja le┐▒ca zastosowana przed rozpoczΩciem gry dawa│a organizmowi prawid│owy "punkt odniesienia". Znaczy to, ┐e rozpoczynanie gry z poczuciem i ╢wiadomo╢ci▒ swobody cia│a bΩd▒cego w stanie pe│ni swojej przestrzeni, pomaga│o odczuµ nawet najdrobniejsze napiΩcia wprowadzane z chwil▒ rozpoczynania gry. W takiej sytuacji, organizm sam zaczyna│ d▒┐yµ do zachowania przyjemnego stanu pe│nej d│ugo╢ci wielu miΩ╢ni, nawet je┐eli specyfika gry wymaga│a ich dodatkowej pracy. Oczywi╢cie trudno oczekiwaµ, ┐e daleko id▒ce zmiany i eliminacja nadmiernych napiΩµ nast▒pi▒ dziΩki samemu tylko le┐eniu w odpowiedniej pozycji na pod│odze, nawet je┐eli towarzyszy temu ╢wiadoma praca my╢lowa. Lekcje Alexandra z nauczycielem, przeszkolonym na specjalnym trzyletnim kursie, stanowi▒ podstawΩ rozpoczΩcia procesu korzystnych zmian. Praca z nauczycielem jest niezbΩdna w│a╢nie w celu bezpo╢redniego poznania nowych odczuµ, kt≤re tak dalece odbiegaj▒ od naszych nawyk≤w, ┐e w codziennym ┐yciu odrzuciliby╢my je jako nienaturalne. Jest to wynikiem g│Ωboko zakorzenionych nawyk≤w nieprawid│owego pos│ugiwania siΩ w│asnym organizmem, kt≤re po kilkunastu latach odczuwane s▒ przez ka┐dego jako normalne i prawid│owe. Obiektywne spojrzenie i dotyk nauczyciela, wyczuwaj▒cego wszelk▒ nier≤wnowagΩ w pracy poszczeg≤lnych miΩ╢ni i ich nadmierne napiΩcia, pozwalaj▒ zauwa┐yµ w│asne nieprawid│owo╢ci, kt≤re potem mo┐emy spr≤bowaµ poprawiµ.

Zrezygnowanie z niekt≤rych napiΩµ, w pojΩciu ucznia utrzymuj▒cych go w stanie r≤wnowagi, wymaga specyficznej odwagi i zaufania nauczycielowi. Zauwa┐my, ┐e u ma│ego dziecka utrzymanie r≤wnowagi mo┐liwe jest poprzez sta│e d▒┐enie do zachowania pionu. Je┐eli w toku zabawy i ruchu pion w jakikolwiek spos≤b zostanie zaburzony, dziecko upada. U doros│ych d▒┐enie do pe│nego zachowania w│asnego pionu jest znacznie ograniczone. Wynika to ze zdobywanego z czasem do╢wiadczenia cia│a, i┐ r≤wnowagΩ mo┐na utrzymaµ poprzez zwiΩkszenie napiΩµ miΩ╢niowych. Ta bardzo korzystna umiejΩtno╢µ jest wykorzystywana przez nas coraz czΩ╢ciej, prowadz▒c do tego, ┐e w pod╢wiadomej obawie przed upadkiem, kompensujemy zauwa┐one przechylenie cia│a dodatkowymi napiΩciami miΩ╢ni, zamiast powrotem do w│asnego pionu. Rezygnacja z nadmiernych i czΩsto niepotrzebnych napiΩµ na korzy╢µ ╢wiadomego przywracania pionu │▒czy siΩ wiΩc z pod╢wiadom▒ obaw▒, ┐e upadniemy. Obawa jest tym wiΩksza, ┐e podczas lekcji Alexandra wszelkie zmiany osi▒gamy nie przez ruch, a poprzez odpowiednie ukierunkowanie my╢li. Alexander zauwa┐y│ bowiem, ┐e natychmiastowe poprawianie tego, co okre╢lili╢my, jako niekorzystne, polega na dodaniu dodatkowych napiΩµ do tych ju┐ niepotrzebnie istniej▒cych, nie eliminuje wiΩc wcze╢niej pope│nionych b│Ωd≤w, jedynie "otacza je dodatkowym usztywnieniem". Jedynym sposobem na osi▒gniΩcie zamierzonego rezultatu, jest wiΩc powstrzymanie chΩci do natychmiastowej poprawy, a w zamian odpowiednie ukierunkowanie my╢li. Niestety w przekonaniu wiΩkszo╢ci z nas tylko bezpo╢rednie, wyra╝ne dzia│anie skierowane przeciwko pope│nianym b│Ωdom, mo┐e daµ zamierzony efekt.

Zdarza siΩ, ┐e my╢l o uwolnieniu siΩ od nadmiernych napiΩµ (przyjmowanych w konkretnych sytuacjach), mo┐e wywo│ywaµ pod╢wiadomy wewnΩtrzny op≤r ucznia, wynikaj▒cy z psychologicznej roli, jak▒ te napiΩcia spe│niaj▒ w jego ┐yciu. Przyk│adem mo┐e byµ przychodz▒ca na moje lekcje czterdziestoletnia kobieta, od ponad dziesiΩciu lat samodzielnie wychowuj▒ca tr≤jkΩ dzieci, jednocze╢nie czynna zawodowo i odnosz▒ca w swej pracy sukcesy. ZajΩcia z Techniki Alexandra podoba│y jej siΩ od pocz▒tku, zauwa┐a│a jak wiele ma w sobie gotowo╢ci do dzia│ania, kt≤ra zamiast pomagaµ, utrudnia jej osi▒ganie zamierzonych cel≤w. Jednak zachΩcana do tego, aby nie wci▒gaµ brzucha w pozycji stoj▒cej czy lepiej oddaµ ciΩ┐ar miednicy przy le┐eniu na stole twierdzi│a, ┐e powoduje to nieprzyjemne uczucie bezsilno╢ci i ods│oniΩcia siΩ na ciosy z zewn▒trz. I mimo, ┐e puszczanie tych nadmiernych napiΩµ i przykurczy eliminowa│o jej chroniczne zaparcia i b≤le jelit, to jednak ostateczne zrezygnowanie z nich pozbawia│o j▒ dotychczasowej "si│y" i "bojowo╢ci". Proces nastΩpuj▒cych zmian musia│ byµ wiΩc zwi▒zany ze ╢wiadom▒ decyzj▒ zrezygnowania z takiego rodzaju "trzymania siΩ w gar╢ci" i by│ wynikiem stopniowego przekonywania siΩ, ┐e nowy spos≤b stania i siedzenia, poznawany podczas lekcji dawa│ jej wystarczaj▒co du┐o psychologicznego wsparcia i pewno╢ci siebie.

Praca w pozycji pionowej

Praca w pozycji stoj▒cej i siedz▒cej, a konkretnie µwiczenie z siadaniem i wstawaniem z krzes│a, ma na celu do╢wiadczenie takich nowych sposob≤w poruszania siΩ, kiedy utrzymywana swoboda i lekko╢µ daj▒ jednocze╢nie poczucie niezbΩdnego ugruntowania i pewno╢ci swojej postawy.

Podczas zajΩµ zwraca siΩ uwagΩ na charakterystyczn▒ tendencjΩ wystΩpuj▒c▒ przy prawie ka┐dym ruchu - kurczenie tylnych miΩ╢ni szyi lub ich naprΩ┐anie i usztywnianie. Wyra╝nie widaµ to przy siadaniu i wstawaniu z krzes│a. Najpierw nastΩpuje charakterystyczny ruch g│owy (u niekt≤rych jest to wysuwanie brody do przodu, u innych kulenie g│owy w ramiona), a w nastΩpnej kolejno╢ci poci▒gany jest do g≤ry tu│≤w, czΩsto przy tym dodatkowo naprΩ┐any lub kurczony. Tendencja ta jest tak powszechna, ┐e przyjmujemy j▒ jako co╢ poprawnego i normalnego. Alexander zauwa┐y│ jednak, ┐e jest to pierwszy krok w stronΩ dalszych niekorzystnych reakcji cia│a, jak skracanie ca│ej sylwetki czy nadmierne napinanie wielu miΩ╢ni.

Nawyk kurczenia i usztywniania tylnych miΩ╢ni szyi na my╢l o dzia│aniu stanowi rodzaj reakcji w odruchu strachu. Badany i opisywany w latach trzydziestych dwudziestego wieku odruch ten wskazuje na sta│e wystΩpowanie w sytuacjach stresowych pewnych charakterystycznych element≤w postawy. S▒ to:

1. napinanie miΩ╢ni szyi, czΩsto po│▒czone z kurczeniem tylnych miΩ╢ni szyi i odchylaniem g│owy do ty│u

2. unoszenie bark≤w i chowanie w nie g│owy

3. usztywnianie tu│owia, kt≤remu czΩsto towarzyszy wstrzymywanie oddechu

4. sztywnienie ramion i uginanie n≤g.

Nie wszystkie te elementy pojawiaj▒ siΩ jednocze╢nie. Reakcja rozpoczyna siΩ zawsze od napinania szyi i ruchu g│owy, stopniowo przechodz▒c w d≤│ i w ci▒gu oko│o p≤│ minuty obejmuj▒c ca│e cia│o. Oczywi╢cie intensywno╢µ reakcji zale┐y od intensywno╢ci bod╝ca i czΩsto, gdy impuls jest stosunkowo ma│y, ogranicza siΩ do samego tylko napiΩcia szyi i odchylenia g│owy.

TendencjΩ do kurczenia i usztywniania tylnych miΩ╢ni szyi mo┐na czΩ╢ciowo t│umaczyµ budow▒ anatomiczn▒ czaszki. Jej czΩ╢µ twarzowa jest znacznie wiΩksza i ciΩ┐sza, ni┐ czΩ╢µ tylna. W tej sytuacji, aby utrzymaµ g│owΩ w pozycji pionowej musimy szczeg≤lnie intensywnie anga┐owaµ tylne miΩ╢nie szyi. (Zwr≤µmy uwagΩ, ┐e osobie, kt≤ra zasypia w pozycji pionowej g│owa opada do przodu.) Stres, zmΩczenie, praca lub emocje mobilizuj▒ce do dzia│ania budz▒ pod╢wiadom▒ potrzebΩ dodatkowego podtrzymania szyi w obawie przed opadniΩciem g│owy w d≤│.

Opisana reakcja strachu mog│a byµ zrozumia│a w sytuacji naszych praprzodk≤w. W obliczu fizycznego zagro┐enia korzystnie by│o znale╝µ siΩ jak najbli┐ej pod│o┐a, aby │atwiej uciekaµ, schowaµ siΩ lub walczyµ. Dzi╢ jednak stres ma charakter raczej psychiczny, a bezpo╢rednie fizyczne zagro┐enie wystΩpuje stosunkowo rzadko.

A mimo to reakcja zwi▒zana z odruchem strachu jest niemal wszechobecna w momencie stresu, podniecenia, gotowo╢ci do dzia│ania, zmΩczenia czy cierpienia. Wystarczy popatrzeµ na tak codzienne czynno╢ci jak otwieranie drzwi, odbieranie telefonu, przygotowywanie posi│ku, pisanie, m≤wienie. Nie zauwa┐amy przy tym, ┐e poddawanie siΩ odruchowi strachu mo┐e niekorzystnie wp│ywaµ na organizm i jego mo┐liwo╢ci.

Nadmierne napiΩcie w szyi powoduje utratΩ swobodnego balansu g│owy na krΩgos│upie szyjnym. W zwi▒zku z tym g│owa podtrzymywana jest kosztem zwiΩkszonego i czΩsto nier≤wnomiernego napiΩcia miΩ╢ni szyi, kt≤re z kolei przenoszone jest dalej na miΩ╢nie grzbietu. Nieprawid│owo roz│o┐ona praca miΩ╢ni utrzymuj▒cych krΩgos│up utrudnia ich przeciwstawianie siΩ sile grawitacji. W procesie utrzymywania r≤wnowagi nastΩpuje pog│Ωbienie naturalnych krzywizn krΩgos│upa, co prowadzi do nadmiernego ucisku na krΩgi i stawy. Nier≤wnomiernie roz│o┐ony ciΩ┐ar cia│a zwiΩksza, obci▒┐enie ko±czyn, a czΩsto r≤wnie┐ wywo│uje nieodpowiednie ich ustawienie w stosunku do tu│owia... │a±cuch niekorzystnych rezultat≤w zdaje siΩ nie mieµ ko±ca.

Im czΩ╢ciej poddajemy siΩ wiΩc reakcji strachu, tym czΩ╢ciej nasz organizm nara┐ony jest na zaburzenie wewnΩtrznej r≤wnowagi i ograniczenie swobody funkcjonowania. Oczywi╢cie proces nastΩpuj▒cych w zwi▒zku z tym niekorzystnych zmian jest bardzo powolny, a nawyk kurczenia szyi nie musi prowadziµ od razu do dramatycznych skutk≤w. Warto jednak zauwa┐yµ istotny problem - ╝le rozdysponowana praca miΩ╢ni podtrzymuj▒cych sylwetkΩ, powoduj▒c jej kurczenie siΩ, szkodliwie wp│ywa na funkcjonowanie wszystkich organ≤w. Pozbawia ich bowiem przestrzeni niezbΩdnej do prawid│owej pracy. Podstawowe czynno╢ci ┐yciowe, jak oddychanie, trawienie, kr▒┐enie krwi, itd. przebiegaj▒ wtedy mniej efektywnie i pod wp│ywem ustawicznego stresu.

Przyk│adem poddawania siΩ odruchowi strachu jest trema przed wystΩpem lub przem≤wieniem. Jej najczΩstsze symptomy, takie jak chrypka, trudno╢ci z wydobywaniem g│osu, brak powietrza, duszno╢ci, dr┐enie ko±czyn lub ca│ego cia│a, bior▒ sw≤j pocz▒tek w│a╢nie z kurczenia szyi, kt≤re powoduje ucisk na krta± i usztywnianie klatki piersiowej, a to z kolei prowadzi do zaburze± oddychania i s│abszego ukrwienia.

Podobnie silne napiΩcia, a czasem i b≤le karku oraz ramion odczuwane po wiΩkszym wysi│ku wynikaj▒ z nadmiernego kurczenia tylnych miΩ╢ni szyi podczas intensywnej pracy. Tu te┐ negatywn▒ rolΩ odgrywa pod╢wiadome poddawanie siΩ odruchowi strachu, a konkretnie obawom w rodzaju "czy zd▒┐Ω?", "czy mi siΩ uda?, "czy zrobiΩ to wystarczaj▒co dobrze?"

Reakcja strachu znacznie utrudnia r≤wnie┐ radzenie sobie z ju┐ zaistnia│ym problemem kulenie siΩ w b≤lu wzmacnia b≤l. Ani skulona postawa strachu, ani te┐ postawa nadmiernie usztywniona nie pomog▒ w trudnej dyskusji lub konfliktowej sytuacji.

WiΩkszo╢µ z nas przyzwyczaja siΩ stanu swojego organizmu, w pewnym stopniu zaburzonego czΩstymi reakcjami stresu. Z czasem uwa┐amy to za normalny i prawid│owy spos≤b funkcjonowania w│asnego cia│a. Powstaj▒ce niedomagania lub dolegliwo╢ci uciskanych organ≤w traktujemy jako problemy miejscowe, zwi▒zane z lokalnymi zmianami w tych w│a╢nie organach, a nie z zaburzonym funkcjonowaniem ca│ego systemu.

Nagromadzone z latami napiΩcia, utrwalane przez nawykowe sposoby poruszania siΩ i wykonywania wielu podstawowych czynno╢ci wp│ywaj▒ niekorzystnie r≤wnie┐ na psychiczne mo┐liwo╢ci organizmu. O wiele trudniej wtedy ujawniaµ i roz│adowywaµ napiΩcia psychiczne, kt≤re sw≤j wyraz znajduj▒ w napiΩciu miΩ╢niowym. Trudniej r≤wnie┐ o swobodn▒ i otwart▒ postawΩ psychofizyczn▒, a wiΩc i ┐yciow▒.

Ju┐ dawno zauwa┐ono, ┐e pochy│a sylwetka starzej▒cych siΩ os≤b przypomina poszczeg≤lne stadia reakcji na stres. Mo┐e wiΩc wraz z up│ywaj▒cymi latami przegrywamy nie tyle ze swoim wiekiem czy ci▒gn▒c▒ nas w d≤│ si│▒ grawitacji, ile z w│asnym strachem i obawami?

Inny spos≤b siadania i wstawania, utrzymanie pe│ni w│asnej przestrzeni.

Alexander doszed│ do wniosku, ┐e odpowiednia wzajemna relacja g│owy w stosunku do szyi i pozosta│ych czΩ╢ci krΩgos│upa (nazwana pierwotn▒ kontrol▒) zachowana zar≤wno w bezruchu, jak i przy wykonywaniu konkretnych czynno╢ci, gwarantuje sprawno╢µ i efektywno╢µ dzia│ania. Przede wszystkim umo┐liwia to utrzymanie pe│nej przestrzeni organizmu i nie ogranicza funkcjonowania poszczeg≤lnych organ≤w. Poza tym sta│e d▒┐enie do pozycji jak najbardziej zbli┐onej do pionu prowadzi do minimalizacji wysi│ku wk│adanego w utrzymanie r≤wnowagi. Rezultatem tego jest nie tylko swoboda ruchu i dzia│a±, ale r≤wnie┐ wzrost energii i si│ ┐yciowych.

DziΩki pracy z nauczycielem podczas lekcji Techniki Alexandra poznajemy nowe sposoby reagowania na znane nam bod╝ce i stopniowo oswajamy siΩ z symptomami strachu, zazwyczaj wystΩpuj▒cymi w obliczu jakichkolwiek zmian. Dostrzeganie odruchu strachu, w normalnych warunkach czΩsto przez nas ignorowanego, jest ju┐ samo w sobie wa┐nym elementem pracy. úatwiej bowiem radziµ sobie ze strachem, o kt≤rym wiemy, ┐e wyst▒pi│, ni┐ z niekontrolowanymi jego symptomami, w momencie kiedy obawa jako rzeczywiste uczucie zosta│a ca│kowicie wyparta. +wiadome przywracanie sobie r≤wnowagi psychofizycznej, osi▒gane dziΩki odpowiednim (my╢lowym) kierunkom, pocz▒tkowo wspomaganym dotykiem r▒k instruktora, stanowi korzystne µwiczenie, kt≤rego aspekty z czasem mog▒ zostaµ przeniesione w warunki codziennego ┐ycia.

CzΩsta konfrontacja z w│asnymi obawami i strachem w bezpiecznej sytuacji podczas lekcji, nie tylko uczy radzenia sobie z symptomami strachu, lecz daje r≤wnie┐ okazjΩ do wgl▒du w siebie i do ╢wiadomego podwa┐ania celowo╢ci wyst▒pienia takich reakcji. Oczywi╢cie nie trzeba podkre╢laµ, ┐e utrzymanie pe│ni swobody i przestrzeni podczas wstawania i siadania na krzes│o w warunkach lekcji odczuwane z czasem jako wygodne, │atwe i efektywne, inicjuje d▒┐enie organizmu do utrzymania takiego stanu r≤wnie┐ i przy wykonywaniu innych ruch≤w na co dzie±.

Osobn▒ spraw▒ s▒ korzy╢ci osi▒gane na lekcji Alexandra dziΩki nadawaniu odpowiedniego kierunku my╢lom. Podczas lekcji T.A. umys│ nak│aniany jest do pomy╢lenia pewnych konkretnych zwrot≤w. Praktyka ╢wiadomego ukierunkowywania my╢li, tj. wstawiania odpowiednich formu│ my╢lowych do bie┐▒cego toku rozumowania, sprzyja z czasem lepszemu panowaniu nad w│asnym tokiem my╢lenia. Nauczyciel zachΩca ucznia do u╢wiadamiania sobie konkretnych "kierunk≤w", np. szyja swobodna, g│owa skierowana do przodu i do g≤ry, stopy na ziemi. Potem, w ci▒gu dnia stopniowo sami wprowadzamy te formu│y w sw≤j bie┐▒cy tok my╢lenia.

Chodzi tu o umiejΩtno╢µ poprawiania na bie┐▒co swojego stanu psychofizycznego i sta│e doprowadzanie siΩ do mo┐liwie jak najwygodniejszej i najswobodniejszej postawy, otwartej na odpowiedni▒ do danych warunk≤w reakcjΩ. Przejawia siΩ to w u╢wiadamianiu sobie, czy szyja jest swobodna lub zauwa┐aniu, kiedy w krytycznych momentach, niepotrzebnie przybieramy postawΩ nadmiernej "gotowo╢ci do dzia│ania". DziΩki temu pozwalamy sobie na u│amek sekundy dodatkowej ╢wiadomo╢ci siebie, (og≤lnej uwa┐no╢ci, kt≤rej nie nale┐y myliµ z nadmiern▒ koncentracj▒) w praktyce nie przerywaj▒cy prowadzonej rozmowy czy pracy (tak jak przeb│ysk my╢li o tym, co mam dzisiaj do zrobienia lub ┐e nale┐y zatrzymaµ siΩ na czerwonym ╢wietle). W rezultacie czego dochodzimy do wiΩkszej wprawy w panowaniu nie tylko nad w│asnym cia│em, ale i nad swoimi my╢lami.

To prawda, ┐e efekty tego rodzaju pracy nie s▒ widoczne natychmiast, jednak wyra╝nie sprzyja w tym wypadku szczeg≤lna zdolno╢µ ludzkiego organizmu w przystosowywaniu siΩ do nowych warunk≤w i zmian oraz tendencja do przyjmowania tego, co │atwiejsze i wygodniejsze. Praca z Technik▒ Alexandra jest rodzajem narzΩdzia, dziΩki kt≤remu ka┐dy na sw≤j spos≤b, w swoim tempie i zgodnie ze swoimi potrzebami odkrywa kolejne mo┐liwo╢ci w│asnego organizmu oraz w│asn▒ zdolno╢µ ich wykorzystywania.

Tym, kt≤rzy zdecydowali siΩ ju┐ na przygodΩ z Technik▒ Alexandra ┐yczΩ, aby ich nowym odkryciom i ciekawym rezultatom towarzyszy│o zawsze jak najwiΩcej rado╢ci i zabawy. Bo w│a╢nie humor i zabawa s▒ najlepszym sposobem, aby trudnej pracy w poznawaniu zawi│o╢ci w│asnego JA, dodaµ trochΩ niezbΩdnej lekko╢ci i swobody.

Dorota KΩdzior