áá Papuga g≤rska pochodzi z Australii ,gdzie wystΩpuje w dw≤ch oddzielonych od siebie populacjach. »ycie papug g≤rskich w naturze obserwowa│ czeski hodowca Stanislaw Chvapil, kt≤ry spisa│ swoje spostrze┐enia w "Chovatelu" ( 1980, nr 8) ...

áá ...w narodowym parku Hattah w p≤│nocno zachodniej Viktori obserwowa│em wielokrotnie przepiΩkne papugi g≤rskie. Zdaje mi siΩ, ┐e do tej pory niepoprawnie je nazywali╢my, gdy┐ wystΩpuj▒ w krainie r≤wnej jak st≤│, a w Australii nigdzie nie wystΩpuj▒ w g≤rach. ... Kraina w kt≤rej te papugi obserwowa│em by│a w wiΩkszo╢ci piaszczysta i sucha ,poro╢niΩta w niekt≤rych miejscach sawannowym buszem, gdzie przewa┐a Eukalyptus camaldulensis. Zauwa┐y│em, ┐e ubarwienie tych papug w wolnej przyrodzie jest intensywniejsze ni┐ ptak≤w chowanych w Europie. Lot tych papug jest nadzwyczajny - bardzo szybki z misternymi obrotami, wzlotami i spadami. W locie przypominaj▒ bardziej jastrzΩbia ni┐ papugΩ. Papuga ta jest najlepszym lotnikiem w╢r≤d papug...

á ... widzia│em jak zjada│y nasiona traw i bylin, p▒czki li╢ci i r≤┐n▒ zieleninΩ. Z przyjemno╢ci▒ chrupa│y owoce eukaliptusa z kt≤rych wybiera│y nasiona, zjada│y te┐ nasiona akacji.

Gniazduj▒ od sierpnia do lutego, ale by│y obserwowane lΩgi ju┐ w kwietniu. Dziuple s▒ przer≤┐ne, w zale┐no╢ci od tego, co siΩ uda papugom znale╝µ. Maksymalnie g│Ωboka dziupla mia│a ok. 5 m.

áá Obserwacje poczynione w naturze przez S. Chvapila s▒ przydatne w hodowli tych papug. Przyk│adowo, budki lΩgowe - w starszej literaturze podawano, ┐e musz▒ byµ bardzo g│Ωbokie 1-2 metry, a u mnie para papug g≤rskich gniazduje w budce o wymiarach wewnΩtrznych 19 cm x 19 cm, wysoko╢µ 30 cm odleg│o╢µ otworu wej╢ciowego od dna budki 11 cm, ╢rednica otworu wej╢ciowego 9 cm. Budka jest tak ma│a, ┐e wysiaduj▒cej samicy czΩsto przez otw≤r wlotowy wystaje ogon.

Papugi te lubi▒ lataµ, a ich wielko╢µ ( ok.40 cm ) wymaga dosyµ d│ugiej woliery, co najmniej 3 metry wolnego lotu. W przypadku braku tej mo┐liwo╢ci, samce mog▒ siΩ ot│u╢ciµ i staµ bezp│odne. WolierΩ mo┐na zbudowaµ z drewna, siatka te┐ nie musi byµ mocna - papugi te nie niszcz▒ wolier i ich wyposa┐enia. Lubi▒ natomiast obgryzaµ korΩ ,dlatego powinni╢my stosowaµ dr▒┐ki nie okorowane i czΩsto je wymieniaµ na ╢wie┐e. Papugi g≤rskie ┐ywimy podobnie jak rozelle. Niekt≤re pary lubi▒ "zieleninΩ" jak li╢cie mniszka, czy gwiazdnicy inne natomiast pobieraj▒ tylko marchew i owoce. Zdarzy│a mi siΩ taka para ,kt≤ra zjada│a "zieleninΩ" tylko w kolorze czerwonym tj. marchew, wi╢nie, czere╢nie ,jarzΩbinΩ i g│≤g ,li╢cie warzywa i owoce o innym kolorze ignorowa│a. Papugi te bardzo lubi▒ je╢µ suchary, szczeg≤lnie je polecam podczas odchowu m│odych.

Amandy g≤rskie s▒ bardzo odporne na niskie temperatury ,dlatego bez problemu przetrzymuj▒ nasz▒ zimΩ w pomieszczeniach nie ogrzewanych, a nawet w wolierach zewnΩtrznych, pamiΩtaµ wtedy nale┐y o zapewnieniu ptakom schronu chroni▒cego przed wiatrem i deszczem.

á Na koniec pozostawi│em najwa┐niejsze informacje dla ka┐dego hodowcy - rozmna┐anie. Wszystkie papugi lubi▒ sobie same wybraµ partnera. Czasami wpuszczamy do woliery samca i samicΩ i ju┐ mamy parΩ lΩgow▒, ale najczΩ╢ciej musimy kilka razy wymieniaµ ptaki, nawet papu┐ka falista nie zawsze akceptuje pierwszego partnera. Dlatego polecam zakup kilku m│odych ptak≤w, r≤wnie┐ z tego powodu, ┐e je┐eli doros│e ptaki wykazuj▒ dymorfizm p│ciowy to wszystkie m│ode wygl▒daj▒ prawie identycznie jak ich matka. To podobie±stwo jest tak du┐e, ┐e hodowca musi uwa┐aµ, aby nie odsprzedaµ matki, zamiast m│odych. Ja rozwi▒za│em ten problem - nieuwagi - obr▒czkuj▒c wszystkie m│ode, samice doros│e mam bez obr▒czek. U doros│ych ptak≤w dymorfizm p│ciowy jest widoczny, samiec g│owΩ brzuch i wiΩksz▒ czΩ╢µ skrzyde│ ma ┐≤│te, a samica ciemno lub jasno oliwkowo zielone ( nie wiem, czy ta r≤┐nica w odcieniu ubarwienia samic jest wynikiem wystΩpowania dw≤ch odrΩbnych populacji w Australii, czy jest to zmiana mutacyjna powsta│a w niewoli ), samiec spodni▒ stronΩ ogona ma czarn▒, a samica czarn▒ ze ╢rodkow▒ czΩ╢ci▒ r≤┐ow▒, podobn▒ do koloru podogonia u KsiΩ┐niczek Walii. Te r≤┐nice w ubarwieniu zaczynaj▒ siΩ zaznaczaµ w momencie pierwszego pierzenia tj. od ok. 6 miesi▒ca ┐ycia. Roczne ptaki ju┐ mo┐na rozr≤┐niµ bez wiΩkszego problemu. Nie nale┐y sugerowaµ siΩ kolorem pi≤r w ogonie, gdy┐ to mo┐e byµ oznaka myl▒ca. Samica podczas pierzenia mo┐e straciµ pi≤ra z r≤┐owymi brzegami i mieµ ca│y ogon czarny, a m│ody samiec uzyskuje ogon ca│y czarny w wieku ok. 2 lat. R≤┐nice w odcieniu ubarwienia samic mog▒ nas zmyliµ. Nieuczciwy handlarz lub dyletant bΩdzie twierdzi│, ┐e sprzedaje nam pewn▒ m│od▒ parΩ - tak siΩ sta│o w moim przypadku - dopiero po dw≤ch latach zorientowa│em siΩ, ┐e mam dwie samice o r≤┐nym odcieniu ubarwienia.

áá Toki u papug g≤rskich przebiegaj▒ specyficznie, ca│kowicie odmiennie ni┐ np. u rozell. Aktywna jest wy│▒cznie samica. Samiec ca│kowicie lekcewa┐y obecno╢µ samicy, kt≤ra podchodzi do niego, charakterystycznie skrzeczy, przysiada do parzenia. Obserwuj▒c ich zaloty jeste╢my zdumieni sk▒d siΩ bior▒ zap│odnione jaja w budce. Mnie siΩ uda│o raz zaobserwowaµ parzenie siΩ tych papug i to z du┐ej odleg│o╢ci. Samiec zaczyna byµ aktywny dopiero gdy samica wysiaduje jaja. Staje siΩ agresywniejszy, pilnuje budkΩ lΩgow▒ i karmi wysiaduj▒c▒ samicΩ. M│ode lΩgn▒ siΩ po ok. 22 dniach wysiadywania, jednocze╢nie kluje siΩ 2-3 m│ode, a kolejne co 2 dni. LΩg liczy przewa┐nie 3-5 m│odych. Samica ogrzewa je przez 12-14 dni, w tym czasie samiec dalej j▒ karmi. Starsze m│ode przebywaj▒ce w gnie╝dzie karmi▒ oboje rodzice z tym, ┐e samica znacznie czΩ╢ciej. M│ode opuszczaj▒ gniazdo w wieku 39 dni ( przeciΩtnie ). Rodzice karmi▒ je jeszcze przez miesi▒c. Nie nale┐y siΩ spieszyµ z oddzieleniem m│odych od rodzic≤w, mog▒ z nimi przebywaµ, a┐ do nowego sezonu lΩgowego, rodzice nie przejawiaj▒ ┐adnej agresji w stosunku do dorastaj▒cych dzieci.

áá Papugi g≤rskie gniazduj▒ przewa┐nie raz w roku. Roczne ptaki mog▒ ju┐ rozpocz▒µ lΩgi, ale jaja s▒ w tedy przewa┐nie nie zalΩ┐one, a tak m│oda samiczka mo┐e pa╢µ. Najlepiej do pierwszych lΩg≤w dopu╢ciµ pary w kt≤rych samiec ma trzy, a samica co najmniej dwa lata.ááááááááááááááááááááááááááááááááááááááááááááááááááááááááááááááááááá

ááá Jerzy ╞wik

á

* u┐yto tutaj oryginalnej nazwy artyku│u; wed│ug nazewnictwa przyjΩtego przez KomisjΩ Faunistyczn▒ Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego : amanda g≤rska, to ksiΩ┐niczka s│oneczna