Paulina Braiter

Zabawa z dawna oczekiwana

W tym roku trzeciego stycznia przypad│a setna rocznica urodzin JRR Tolkiena. Ju┐ od sze╢ciu lat wiadomo by│o, ┐e angielskie Tolkien Society co╢ z tej okazji szykuje. "Zabawa z dawna oczekiwana" (oficjalny kryptonim imprezy) ostatecznie odby│a siΩ 17-24 sierpnia w oksfordzkim Keble College i okolicach.

By│o to po│▒czenie trzech wydarze±: corocznych angielskich i ameryka±skich konwent≤w, czyli Oxonmootu (Tolkien Society) i Mythconu (Mythopoetic Society), oraz samych obchod≤w rocznicowych. Program od wtorku do soboty zawiera│ 86 wyk│ad≤w i referat≤w przygotowanych przez zaproszonych go╢ci i uczestnik≤w (w tym polskie Tadeusza Olsza±skiego i Huberta Sawy). Tematy? Od wspomnie± o Tolkienie przez analizy krytycznoliterackie, filologiczne rozwa┐ania na temat jΩzyk≤w elf≤w a┐ po fizykΩ i geologiΩ ªr≤dziemia, rozw≤j kr≤lestw krasnoludzkich, analizΩ Z│a (r≤wnie┐ po litycznego) w teologii Tolkiena i mechanikΩ lotu smok≤w. Autorzy nie ograniczali siΩ do samego Tolkiena, odwo│ywano siΩ tak┐e do C.S. Lewisa, Charlesa Williamsa, Kennetha Grahame'a, a nawet Dorothy L. Sayers. Wieczorami rozpoczyna│y siΩ spotkania towarzyskie, seminaria oraz tradycyjne dla ╢wiatowego fandomu wieczory ╢piewu i recytacji. W ramach oficjalnego programu odby│ siΩ natomiast koncert w zabytkowym Sheldonian Theatre po╢wiΩcony pie╢niom Donalda Swanna do s│≤w J.R.R. Tolkiena oraz czytaniom z pism Tolkiena przez jego syna Christophera. Rodzina Tolkien≤w niemal w komplecie zaszczyci│a nie tylko koncert, ale i wiele innych punkt≤w programu. Same pie╢ni, choµ piΩkne i pono przez Tolkiena zaakceptowane, wywo│a│y konsternacjΩ. Hobbici wykonuj▒cy operowe utwory (z za│o┐enia lekkie przecie┐ i weso│e) nie pasowali do Tolkiena. Lament Galadrieli w wersji chora│u gregoria±skiego podoba│ siΩ, ale nie przekonywa│.

W sobotΩ i niedzielΩ pokazano dwa monogramy Roba Inglisa: "W│adcΩ Pier╢cieni" i "Hobbita". Pierwszy choµ brawurowo wykonany, ucierpia│ z powodu skr≤t≤w (trwa│ p≤│torej godziny), drugi natomiast, zaadresowany do dzieciΩcej publiczno╢ci i wykorzystuj▒cy maski i kuk│y, wywo│a│ rado╢µ zgromadzonych. Podczas obu spektakli na widowni grasowa│a niwidzialna rΩka, podczepiaj▒ca do toreb, guzik≤w i parasoli (jak przysta│o na AngliΩ, co chwila pada│o) karteczki z napisami: "Dla Adelarda Tuka, ┐eby mia│ wreszcie w│asny parasol", "Dla Mila Burrows, w nadziei, ┐e mu siΩ przyda ten prezent" - wszystko jak na zabawΩ z dawna oczekiwan▒ przysta│o.

W programie oficjalnym znalaz│ siΩ te┐ bankiet, na kt≤ry polska delegacja nie dotar│a z przyczyn finansowych. W sobotΩ odby│ siΩ lunch, zafundowany wszystkim uczestnikom konferencji przez PriscillΩ Tolkien, najm│odsz▒ c≤rkΩ Tolkiena, urocz▒ starsz▒ pani▒. Na niedzielΩ zaprosi│a ona do swego domu wszystkich "nowych" oxonmootczyk≤w, czyli wedle ostro┐nych szacunk≤w jakie╢ osiemdziesi▒t do stu os≤b. Podczas lunchu wrΩczono Prescilli oficjalne prezenty, przestrzegaj▒c protoko│u godnego koronowanych g│≤w. Za╢ cz│onkowie konferencji otrzymali podarki, ufundowane przez zarz▒d spadku po J.R.R. Tolkienie - kasety z nagranym g│osem zar≤wno ojca, jak i syna. Organizatorzy zapewnili te┐ uczestnikom dwie wycieczki autokarowe - do Birmingham, gdzie Tolkien przez jaki╢ czas mieszka│ i pracowa│, oraz ╢ladami Rudego D┐ila. Ta druga po│▒czona by│a z wizyt▒ na katolickim cmentarzu Wolvercote, gdzie w otoczeniu licznych Polak≤w i Irlandczyk≤w spoczywa Tolkien wraz z ma│┐onk▒ Edith - Beren i Luthien. Specjalnie z okazji stulecia gr≤b ozdobiono p│ytami, przedstawiaj▒cymi znaki heraldyczne s│ynnej pary, a wykonanymi... z kwiatowych p│atk≤w. (Warto tu wspomnieµ, ┐e jeszcze przed konferencj▒ w Oxfordzie zasadzono dwa Drzewa Valinoru, r≤wnie┐ po╢wiΩcone pamiΩci Tolkiena). A na zako±czenie odby│a siΩ tradycyjna barwna maskarada.

By│y te┐ trzy wystawy - ilustracji, rysunk≤w, obraz≤w, rze╝b i modeli, po│▒czone z aukcj▒ tych┐e. R≤┐nych wyda± Tolkiena i niezwyk│ych ok│adek, produkowanych przez Philipa Smitha. I wreszcie w s│ynnej Bodleian Library pokazano rΩkopisy, zdjΩcia, dokumenty oraz z ciekawostek... loczek Tolkiena, kiedy mia│ kilka lat.

Do obchod≤w stulecia przy│▒czy│o siΩ miasto. Najwa┐niejsze ksiΩgarnie i antykwariaty przygotowa│y wystawy wyda± Tolkiena, angielskich i zagranicznych; ulubiony pub Inkling≤w, "Eagle and the Child", zwany pieszczotliwie "Bird and the Baby", zmieni│ godziny otwarcia (rzecz w Anglii niespotykana), w sklepach pojawi│y siΩ tolkienowskie pami▒tki. Przez tydzie± na ulicach co krok spotyka│o siΩ ludzi z charakterystycznymi niebieskimi znaczkami.

Uczestnik≤w by│o niemal trzystu piΩµdziesiΩciu. Przede wszystkim z Wielkiej Brytanii i Stan≤w, ale pojawili siΩ tak┐e przedstawiciele Kanady, Norwegii, Finladii, Szwecji, Austrii, Niemiec, Holandii, Czecho-S│owacji (jeszcze!), Rosji, Australii, Nowej Zelandii, Belgii i oczywi╢cie Polski (dziewiΩµ os≤b). Wiadomo╢µ z programu: w╢r≤d wielbicieli Tolkiena znale╝µ mo┐na kr≤low▒ du±sk▒ Ma│gorzatΩ, kt≤ra go ilustrowa│a, i obecnego prezydenta WΩgier, Arpada Goncza, t│umacza "W│adcy Pier╢cieni", o czym z du┐▒ satysfakcj▒ donosi...

Paulina Braiter

Zabawa z dawna oczekiwana. "Nowa Fantastyka" 1992, nr 12; Paulina Braiter