Chyba ka┐dy zna nazwisko Luca Bessona i potrafi wymieniµ choµby jeden z jego film≤w. Kt≤┐ nie zna Nikity czy Leona Zawodowca? Kt≤┐ nie widzia│ Wielkiego b│Ωkitu lub Pi╣tego elementu? Luc Besson jest dla wielu re┐yserem kultowym. Jest tw≤rc╣ wobec kt≤rego nie mo┐na zostaµ obojΩtnym. Jego filmy albo siΩ uwielbia, albo siΩ ich nie znosi. Ostatnio napisano o nim i o jego stylu bardzo wiele, zaszufladkowano go jako postbarokowca. Nie bΩdΩ tu pr≤bowaµ go szufladkowaµ, ani nawet zg│Ωbiaµ jego tw≤rczo£ci. PrzyjrzΩ siΩ raczej jego darowi wybierania aktor≤w i ich dalszym losom po zagraniu u äWielkiego Bessonaö. Zanim jeszcze powsta│ pierwszy g│o£ny film tego re┐ysera û kultowy dla wielu m│odych ludzi na ca│ym £wiecie Wielki b│Ωkit û Luc Besson nakrΩci│ Ostatni╣ bitwΩ. W tym filmie po raz pierwszy pojawi│ siΩ aktor, kt≤rego widzimy prawie we wszystkich jego filmach. Chodzi oczywi£cie o Jeana Reno, kt≤ry nie wyst╣pi│ tylko w ostatnim filmie Luca, Pi╣tym elemencie, choµ z pewno£ci╣ zagra│by Korbeena Dallasa nie gorzej ni┐ Bruce Willis. Ostatnia bitwa to jedyny film tego re┐ysera, kt≤rego nie uda│o mi siΩ obejrzeµ. Je┐eli kto£ go widzia│ lub ma do niego dostΩp û proszΩ o kontakt :) Pierwszym znanym filmem Luca Bessona by│o Subway, czyli Metro. By│a to opowie£µ o wyrzutkach, kt≤rzy stworzyli sw≤j w│asny £wiat w korytarzach paryskiego metra. G│≤wne role zagrali w nim znany z Nie£miertelnego Christopher Lambert i Isabelle Adjani, kt≤ra wyst╣pi│a miΩdzy innymi w Toxic Affair, Kr≤lowej Margot, a ostatnio w ameryka±skiej wersji francuskiego filmu Diabolique z Sharon Stone. Isabelle Adjani by│a ju┐ wtedy uznan╣ aktorka teatraln╣ i filmow╣, a Lambert rozpocz╣│ swoj╣ nieudan╣ karierΩ w Hollywood, w czasie kt≤rej ewoluowa│ od nie£miertelnego, poprzez r≤┐nych szlachetnych osobnik≤w z kiepskich film≤w sensacyjnych, a┐ zosta│ bogiem w pierwszej czΩ£ci Mortal Kombat. Warto te┐ zwr≤ciµ uwagΩ na wrotkarza granego przez Jean-Hugues AnglandeÆa, kt≤ry zagra p≤ƒniej jedn╣ z g│≤wnych r≤l w Nikicie. Oczywi£cie Besson znalaz│ tam te┐ r≤lkΩ dla swojego przyjaciela Jeana Reno, kt≤rego mo┐emy podziwiaµ jako perkusistΩ zespo│u wystΩpuj╣cego na stacji metra. P≤ƒniej powsta│ film, kt≤ry wstrz╣sn╣│ Francj╣ û Wielki b│Ωkit. Po tym filmie w tym kraju wzros│a liczba samob≤jstw. By│ manifestem pokolenia m│odych Francuz≤w, kt≤rzy nie widzieli sensu w swoim wygodnym i pouk│adanym ┐yciu. Jean Reno zagra│ w nim w│oskiego p│etwonurka przez ca│e ┐ycie wsp≤│zawodnicz╣cego ze swoim francuskim koleg╣, kt≤ry w oceanie czuje siΩ jak ryba w wodzie. Wspaniale zagra│ go Jean-Marc Barr, kt≤ry p≤ƒniej znikn╣│ niestety na d│ugo z naszych ekran≤w. By│a to najlepsza rola w jakiej go widzia│am. Na drugim Festiwalu Film≤w Francuskich w 1995 roku mia│am okazjΩ obejrzeµ dwa filmy z jego udzia│em: Ulubionego syna i Fa│szerzy, jednak w ┐adnej z tych r≤l Barr nie zab│ysn╣│ ju┐ takim £wiat│em jak u Bessona. W pierwszym filmie przyµmi│ go GΘrard Lanvin, kt≤ry dosta│ za rolΩ w nim Cezara w 1995 roku. Ulubiony syn to opowie£µ o wiΩzach │╣cz╣cych trzech braci. Tylko najstarszy z nich Jean-Paul (grany przez GΘrarda Lanvina), odwiedza chorego ojca w klinice. Dwaj pozostali: poszukuj╣cy z│ota Francis (Bernard Giraudeau) i homoseksualista Phillipe (Jean-Marc Barr) zerwali kontakt z rodzin╣. Jean-Paul nabywa polisΩ ubezpieczeniow╣ dla ojca i zwraca siΩ do braci o pomoc finansow╣. Wtedy spotykaj╣ siΩ po raz pierwszy od wielu lat i dochodzi miΩdzy nimi do konflikt≤w. Fa│szerze natomiast to p│ytka komedyjka o Amerykaninie, kt≤ry przyje┐d┐a na Tahiti, by napisaµ biografie Paula Gauguina i spotyka tam oszusta fabrykuj╣cego äpami╣tkiö po tym wielkim malarzu. Jean-Marc Barr zagra│ Amerykanina-frankofila (wbrew pozorom to nie ┐adno zboczenie, ale okre£lenie dotycz╣ce obcokrajowc≤w zafascynowanych jΩzykiem i kultur╣ francusk╣ - przyp. red. :) zafascynowanego nowo spotkanym znajomym. Film nie wyr≤┐nia siΩ niczym szczeg≤lnym spo£r≤d innych francuskich komedyjek. Co roku produkuje siΩ we Francji kilka takich tytu│≤w, kt≤re s╣ nawet zabawne, ale o kt≤rych zapomina siΩ zaraz po wyj£ciu z kina. Ostatnim przyk│adem takich produkcji mo┐e byµ Obiad g│upc≤w (Le diner de coins) oraz Paparazzi z Patrickiem Timsitem i Vincentem Lindonem, wystΩpuj╣cym zreszt╣ w obu tych filmach. Dopiero jego rola w filmie D┐uma przypomnia│a o mo┐liwo£ciach tego aktora. D┐uma by│a bardzo dobr╣ ekranizacj╣ ksi╣┐ki Alberta Camus pod tym samym tytu│em. Jest to raport z oblΩ┐onego miasta, w kt≤rym wybuch│a epidemia tej £miertelnej choroby. Bohaterowie musz╣ siΩ zmierzyµ nie tylko z sam╣ chorob╣, ale r≤wnie┐ z besti╣, kt≤ra wychodzi z cz│owieka w momentach zagro┐enia. Jean-Marc Barr zagra│ tam Tarrou, lekkoducha, kt≤rego warunki zmuszaj╣ do tego, by wreszcie dojrza│ emocjonalnie. Ostatnio Jean-Marc Barra mo┐na by│o zobaczyµ w filmie Prze│amuj╣c fale i choµ ponownie znikn╣│ z horyzontu, miejmy nadziejΩ, ┐e wkr≤tce zn≤w zobaczymy go w formie w jakim£ dobrym filmie. P≤ƒniej powsta│a Nikita, kt≤ra skrad│a serca wielu widz≤w na ca│ym £wiecie. Jest to historia m│odej kobiety zmuszonej przez organizacje rz╣dow╣ do zabijania na zlecenie. Nikita uczy siΩ zabijania, ale nie traci przy tym swojej naiwno£ci i spontaniczno£ci. Po jakim£ czasie zaczyna j╣ mΩczyµ konieczno£µ prowadzenia podw≤jnego ┐ycia. Postanawia odej£µ, w czym pomaga jej ukochany mΩ┐czyzna, kt≤remu w ko±cu wyjawia prawdΩ. Zako±czenie filmu jest do£µ zagadkowe. PamiΩtam, ┐e moi znajomi k│≤cili siΩ zawsze, czy wybranek Nikity (grany przez Jean-Hugues AnglandeÆa, na kt≤rego zwraca│am ju┐ uwagΩ przy filmie Subway) r≤wnie┐ nale┐a│ do tej organizacji. Czy przypadkiem nie by│ od pocz╣tku podstawiony? Czy postanowi│ pom≤c Nikicie ukryµ siΩ, gdy┐ naprawdΩ siΩ w niej zakocha│? Czy te┐ by│ niczego nie£wiadomy i dowiedzia│ siΩ wszystkiego od Nikity w noc przed jej znikniΩciem? A mo┐e tej nocy to nie ona jemu, ale on jej wyjawi│ ca│╣ prawdΩ? Chyba ka┐dy musi sam zdecydowaµ jak╣ wersjΩ woli po obejrzeniu filmu. Graj╣ca g│≤wn╣ rolΩ Anne Parillaud, ≤wczesna ┐ona re┐ysera, grywa│a p≤ƒniej we francuskich filmach telewizyjnych. Ostatnio mo┐na j╣ by│o podziwiaµ w roli kr≤lowej w ameryka±skiej wersji francuskiego filmu Cz│owiek w ┐elaznej masce i przekonaµ siΩ, ┐e nadal wygl╣da wspaniale. Policjanta, kt≤ry szkoli NikitΩ zagra│ TchΘky Karyo û aktor, kt≤rego mo┐na by│o potem zobaczyµ w ameryka±skiej komedii Mi│o£µ jak narkotyk oraz w bardzo ciekawym, wspomnianym przeze mnie w poprzednim odcinku Dobermanie. TchΘky Karyo zagra│ tam ponownie policjanta, tylko o ile w Nikicie wykonywa│ tylko swoj╣ pracΩ i na koniec potrafi│ okazaµ wsp≤│czucie i zrozumienie, o tyle w Dobermanie jest demonicznym wcieleniem z│a, kt≤re wydaje siΩ byµ niezniszczalne. Nikita zosta│a nieudolnie przerobiona na ameryka±ski serial û w kt≤rym nie pozosta│o nic z logiki ani uroku pierwowzoru û pod tytu│em La femme Nikita, zreszt╣ niepoprawnie wymawianym przez ameryka±skich lektor≤w (czyt. la fam nikita :) W rok po Nikicie Besson zrobi│ ponad godzinny film ukazuj╣cy ┐ycie w oceanie. Atlantis jest jakby kontynuacj╣ Wielkiego b│Ωkitu. Ogl╣damy w nim £wiat, do kt≤rego dobrowolnie odszed│ bohater grany przez Jean-Marc Barra. Ten film mo┐na dzi£ por≤wnaµ do innego paradokumentu o ┐yciu zwierz╣t û Microcosmosu û francuskiej metafory ┐ycia. W obu filmach autorzy poszukiwali podobie±stw miΩdzy zachowaniami zwierz╣t i ludƒmi, czΩsto dochodz╣c do wniosku, ┐e nie r≤┐ni╣ siΩ one tak jak mog│oby siΩ nam wydawaµ. Wydaje siΩ nawet, ┐e jest to nowa filozofia ┐ycia Francuz≤w, czego przyk│adem mo┐e byµ r≤wnie┐ szalenie popularna we Francji ksi╣┐ka Bernarda Webera pt. Mr≤wki, w kt≤rej autor przekonuje nas o tym, ┐e s╣ one lepiej od nas rozwiniΩte i mog╣ wkr≤tce opanowaµ ZiemiΩ. W ko±cu Luc Besson zrobi│ sw≤j pierwszy film w Stanach. Akcja Leona zawodowca dzieje siΩ w Nowym Jorku. Leon jest p│atnym morderc╣, swoistym rozwiniΩciem roli Viktora z Nikity. Tym razem mamy jednak mo┐liwo£µ bli┐szego przyjrzenia siΩ ┐yciu zawodowego mordercy, a przynajmniej wyobra┐eniom Bessona na ten temat. Leon jest nieszkodliwym poczciwcem, kt≤ry zatrzyma│ siΩ w rozwoju na etapie nastolatka, a mo┐e nawet wcze£niej. Do momentu pojawienia siΩ 12-letniej Matyldy Leon opiekuje siΩ tylko ro£link╣ doniczkow╣. Zwi╣zek z Matyld╣, kt≤ra chce by pom≤g│ jej pom£ciµ jej rodzinΩ, zmienia Leona, kt≤ry teraz got≤w jest po£wiΩciµ dla niej w│asne ┐ycie. W roli Matyldy zadebiutowa│a Nathalie Portman, kt≤ra p≤ƒniej zagra│a w filmie Gor╣czka z Alem Pacino i Robertem De Niro, a ju┐ wkr≤tce bΩdziemy j╣ mogli zobaczyµ w krΩconym w│a£nie prequelu Gwiezdnych wojen jako matkΩ przysz│ych bohater≤w LukeÆa Skywalkera i ksiΩ┐niczki Leii. By│ to ostatni, jak do tej pory, wsp≤lny film Luca Bessona i Jeana Reno, kt≤ry zacz╣│ ostatnio grywaµ w ameryka±skich produkcjach. Ale zanim zobaczyli£my go w komedii Francuski poca│unek, czy ostatnio w Godzilli, zagra│ w ostatnim filmie Michelangela Antionioniego Po tamtej stronie chmur. Teraz zapowiada siΩ jednak na to, ┐e bΩdziemy go ogl╣daµ g│≤wnie w hollywoodzkich superprodukcjach. Chyba, ┐e wszystkich nas jeszcze zaskoczy. W Leonie zawodowcu wspaniale zagra│ r≤wnie┐ brytyjski aktor Gary Oldman, kt≤ry pojawi│ siΩ r≤wnie┐ w kolejnym filmie Bessona, Pi╣tym elemencie. Czy┐by mia│ zaj╣µ miejsce Jeana Reno? Ostatnio Gary Oldman zadebiutowa│ jako re┐yser filmem z w╣tkami autobiograficznymi pt. Nic doustnie. Film ten zrobi│ za bardzo ma│e pieni╣dze jakie zosta│y po krΩceniu Pi╣tego elementu, a Luc Besson by│ producentem tego projektu. Pi╣ty element to spe│nienie marzenia ma│ego ch│opca jakim kiedy£ by│ Luc Besson, choµ niekt≤rzy zarzucaj╣ mu, ┐e nigdy nie wydoro£la│. Jako 17-latek Luc napisa│ opowiadanie, kt≤re teraz po latach, poprawione i ulepszone, m≤g│ wreszcie sfilmowaµ. Jest to malownicza historia science- fiction pouczaj╣ca o podstawowych warto£ciach w ┐yciu. W tym filmie, obok BruceÆa Willisa, w roli ksiΩdza wyst╣pi│ brytyjski aktor Ian Holm znany m.in. z takich film≤w jak: Rydwany ognia, Hamlet (z Melem Gibsonem), Henryk V (w re┐. Kenetha Branagha), Szale±stwo kr≤la Jerzego czy Greystoke. Legenda Tarzana, w│adcy ma│p (z Christopherem Lambertem). W ma│ej r≤lce pojawi│ siΩ tam r≤wnie┐ Luke Perry znany g│≤wnie z serialu Beverly Hills 90210, kt≤ry ostatnio porzuci│. Chris Tucker po £wietnie zagranej roli RudyyÆego pojawi│ siΩ w komedyjce Kasa mowa i na razie s│uch o nim zagin╣. W roli g│≤wnej wyst╣pi│a modelka rosyjskiego pochodzenia Milla Jovovich, kt≤ra zajΩ│a teraz miejsce Anne Parillaud u boku Luca Bessona. Milla zadebiutowa│a kiedy£ epizodem w Balandze uczniowskiej, a wkr≤tce bΩdziemy mogli j╣ zobaczyµ w najnowszym filmie SpikeÆa Lee Gra o honor. Pisz╣c o filmach Luca Bessona nie spos≤b nie wspomnieµ o Ericu Sierra, kt≤ry skomponowa│ wspania│╣ muzykΩ do jego film≤w. To tak jakby pisaµ o tw≤rczo£ci Kie£lowskiego nie wspomniawszy przy tym ani s│owem o Zbigniewie Preisnerze. Muzyka w filmach Bessona odgrywa bardzo wa┐n╣ rolΩ. Mo┐emy to zauwa┐yµ ju┐ w Wielkim b│Ωkicie, gdzie podwodne dƒwiΩki nasuwaj╣ skojarzenia z odg│osami wydawanymi przez delfiny. W Subway i Nikicie muzyka ta jest bardziej ┐ywa i wsp≤│czesna. To samo dotyczy film≤w Leon zawodowiec i Pi╣ty element. W ka┐dym z tych film≤w jest te┐ jeden przeb≤j, kt≤ry nucimy po wyj£ciu z kina. Lady in blue z Wielkiego b│Ωkitu, It`s all a mystery z Subway, This is your time z Nikity, czy ariΩ divy z Pi╣tego elementu. Jedyny wyj╣tek stanowi Leon zawodowiec, na koniec kt≤rego s│yszymy piosenkΩ Stinga Shape of my heart, wykorzystan╣ r≤wnie┐ przez polskiego re┐ysera Yurka Bogayewicza w filmie Trzy serca. Na koniec chcΩ jeszcze zwr≤ciµ wasz╣ uwagΩ na pocz╣tek ka┐dego filmu Luca Bessona. Za ka┐dym razem lecimy w zawrotnym tempie wraz z kamer╣, kt≤ra jest najpierw skierowana w d≤│, by p≤ƒniej äpodnie£µ g│owΩö i obj╣µ szerszym planem miejsce akcji. W Wielkim b│Ωkicie jest to ocean, w Subway korytarze metra, w Nikicie brudna ulica, w Leonie zawodowcu Manhattanu z lotu ptaka, a w Pi╣tym elemencie kosmiczny szlak. Za miesi╣c prze£ledzimy losy francuskich aktor≤w, kt≤rzy czΩsto wystΩpuj╣ w zagranicznych filmach. Pojawiaj╣ siΩ nie tylko w ameryka±skich super produkcjach, ale r≤wnie┐ u polskich re┐yser≤w i w kinie europejskim. Kolejny odcinek Nowego Kina Francuskiego pod tytu│em Po tamtej stronie chmur ju┐ w nastΩpnym numerze The Valetz Magazine :) Filmografia: 1. Rydwany ognia (The chariotts of fire) æ81; wyst. Ian Holm 2. Ostatnia bitwa (Le dernier combat) æ83; re┐. Luc Besson, wyst. Jean Reno 3. Subway Æ85; re┐. Luc Besson, wyst. Christopher Lambert, Isabelle Adjani, Richard Bohringer, Jean-Hugues Anglande, Jean Reno(104 min.) 4. Wielki b│Ωkit (Le grand bleu) Æ88; re┐. Luc Besson, wyst. Jean-Marc Barr, Rosanna Arquette, Jean Reno (119 min.) 5. Henryk V (Henry V) æ89; re┐. Keneth Branagh, wyst. Ian Holm 6. Hamlet æ90; re┐ Franco Zeffirelli, wyst. Ian Holm 7. Nikita Æ90; re┐. Luc Besson, wyst. Anne Parillaud, Jean-Hugues Anglande, TchΘky Karyo, Jeanne Moreau, Jean Reno (117 min.) 8. Atlantis æ91; re┐. Luc Besson (72 min.) 9. Uczniowska balanga æ93 ; re┐. Richard Linklater, wyst. Jason London, Joey Lauren Adams, Milla Jovovich (104 min.) 10. Ulubiony syn (Le fils prΘfΘrΘ) æ94; re┐ Nicole Garcia, wyst. GΘrard Lanvin, Bernard Giraudeau, Jean-Marc Barr (102 min.) 11. Fa│szerze (Les faussaires) æ94; re┐ FrΘdΘric Blum, wyst. GΘrard Jugnot, Jean-Marc Barr, Viktor Lazlo (90 min.) 12. Kr≤lowa Margot (La reine Margot) æ94, re┐. Patrice ChΘreau, wyst. Isabelle Adjani, Daniel Auteil, Jean-Hugues Anglande, Vincent Perez. 13. Leon zawodowiec (Leon) Æ94; re┐. Luc Besson, wyst. Jean Reno, Gary Oldman, Nathalie Portman, Danny Aiello (110 min.) 14. Greystoke. Legenda Tarzana, w│adcy ma│p æ94; re┐. Hugh Hudson, wyst. Christopher Lambert, Ian Holm 15. Po tamtej stronie chmur (Par dela les nuages) æ95; re┐ Michelangelo Antonioni, wyst. Fanny Ardant, John Malkovich, Chiara Caselli, Vincent Perez, Sophie Marceau, IrΘne Jacob, Peter Weller, Ines Sastre, Jean Reno, Marcello Mastroianni, Jeanne Moreau (115 min.) 16. Francuski poca│unek (French kiss) æ95; re┐ Lawrence Kasdan, wyst. Meg Ryan, Kevin Kline, Jean Reno (111 min.) 17. Szale±stwo kr≤la JerzegoÆ 95; wyst. Ian Holm 18. D┐uma (The pest) æ95; re┐. Luis Puenzo, wyst. William Hurt, Raul Julia, Jean-Marc Barr, Sandrine Bonnaire. 19. Diabolique Æ96, re┐. Jeremiah Chechik, wyst. Isabelle Adjani, Sharon Stone. 20. Prze│amuj╣c fale (Breaking the waves) æ96, re┐ Lars Von Trier, wyst. Emily Watson, Stellan Skarsgord, Jean-Marc Barr. 21. Pi╣ty element (Le cinquieme element) Æ96; re┐. Luc Besson, wyst. Bruce Willis, Gary Oldman, Ian Holm, Milla Jovovich, Chris Tucker (126 min.) 22. Mi│o£µ jak narkotyk (Addicted to love) æ97; re┐. Griffin Dunne, wyst. Meg Ryan, Matthew Broderick, Kelly Preston, TchΘky Karyo. 23. Doberman (Le Doberman) æ97; re┐. Jan Kounen, wyst. Vincent Cassel, Monica Bellucci, TchΘky Karyo (103 min.) 24. Nic doustnie (Nil by mouth) æ97; re┐ Gary Oldman, wyst. Ray Winstone, Kathy Burke (128 min.) 25. Paparazzi æ97; re┐. Alain Berberian, wyst. Patrick Timsit, Vincent Lindon, Catherine Frot, Isabelle Gelinas, Elise Tielrooy, Nathalie Baye oraz graj╣cy samych siebie: Isabelle Adjani, Johnny Halliday i Carla Bruni (104 min.) 26. Obiad g│upc≤w (Le diner de coins) æ98; re┐. wyst. Vincent Lindon, 27. Godzilla æ98; re┐. Roland Emmerich, wyst. Matthew Broderick, Jean Reno, Maria Pitillo, Hank Azaria (139 min.) 28. Cz│owiek w ┐elaznej masce (The Man in the Iron Mask) æ98; re┐. Randall Wallace, wyst. Leonardo DiCaprio, Gabriel Byrne, John Malkovich, Gerard Depardieu, Jeremy Irons, Anne Parillaud (132 min.) 29. Gra o honor (He got game) æ98; re┐ Spike Lee, wyst. Denzel Washington, Ray Allen, Milla Jovovich (134 min.)