DEKANAT »UKOTY╤SKI (fragment)

Dekanat ┐ukoty±ski od 1828 r. a┐ do lat czterdziestych XX w. mia│ sta│e granice i liczy│ 17 parafii. Po 1945 r. w granicach Polski znalaz│y siΩ dwie parafie.

Lipie
Cerkiew parafialna, pw. Soboru Matki Bo┐ej. W 1567 r. kr≤l Zygmunt August przywilejem wydanym w Piotrkowie ufundowa│ w Lipiu cerkiew.
Mo┐na przypuszczaµ, ┐e drewniana ╢wi▒tynia zbudowana w 1600 r. by│a pierwsz▒ we wsi. Posiada│a ikonostas z czasu budowy cerkwi, kt≤ry zgodnie z dawn▒ tradycj▒ mia│ tylko dwoje Wr≤t - Carskie i od pn. strony Diako±skie.
Kolejn▒ i ostatni▒ ╢wi▒tyniΩ wzniesiono w 1900 r. Ikonostas z poprzedniej cerkwi rozmontowano i powieszono na ╢cianach nowej cerkwi. Nowy ikonostas zosta│ skomponowany z fragment≤w co najmniej dw≤ch ikonostas≤w nieznanego pochodzenia, namalowanych w p≤│. XVII w. Po 1951 r. cerkiew opuszczona i zdewastowana.
Ikonostas starszy zosta│ wywieziony przez nieznanych osobnik≤w. Rozkradziono r≤wnie┐ wiΩksz▒ czΩ╢µ nowego ikonostasu. Od 1976 r. cerkiew u┐ytkowana jako filialny ko╢ci≤│ rzymskokatolicki. Sp│onΩ│a doszczΩtnie w nocy z 17 na 18 maja 1981 r.
Zachowa│a siΩ betonowa podmur≤wka, krzy┐e z kopu│ i fragmenty blachy z poszycia dachu. Wok≤│ miejsca po cerkwi stare, po czΩ╢ci martwe lipy. Muzeum Historyczne w Sanoku posiada piΩµ ikon z tutejszej cerkwi przedstawiaj▒cych: S▒d Ostateczny (pocz. XVII w.), MΩkΩ Pa±sk▒ (pocz. XVII w.), Micha│a Archanio│a (XVII w.). Ofiarowanie Chrystusa (XVII w.) i Trzech Ojc≤w Ko╢cio│a (XVII w.). Fragmenty ikonostasu z XVII w. znajduj▒ siΩ w Dziale Sztuki Cerkiewnej Muzeum-Zamku w úa±cucie.
Dzwonnica-brama murowana, parawanowa, dwukondygnacyjna. Mie╢ci│a trzy dzwony. Ostatnio otw≤r bramny by│ zamurowany. W czasie po┐aru cerkwi sp│on▒│ jej dach. »eliwny dzwon z XIX w. znajduje siΩ obecnie w cerkwi w Choty±cu.
Cmentarz cerkiewny po│▒czony z parafialnym, z szesnastoma nagrobkami odnowionymi si│ami spo│ecznymi w 1988 r. Cmentarz otoczony starodrzewem.

Michniowiec
Cerkiew parafialna pw. Narodzenia NMP, drewniana, zbudowana w 1863 lub 1868 r., odnowiona w 1924 r. Po 1951 r. opuszczona.
W czasie gdy pozostawa│a bez opieki skradziono kilka obraz≤w z ikonostasu. Od 1971 r. u┐ytkowana jako filialny ko╢ci≤│ rzymskokatolicki pw. ╢w. Jana Chrzciciela.
W 1983 r. wykonano remont ╢wi▒tyni i wykonano now▒ polichromiΩ ╢cian. We wnΩtrzu ikonostas z 2 p≤│. XIX w., w dolnej partii czΩ╢ciowo rozmontowany.
Dzia│ Sztuki Cerkiewnej Muzeum-Zamku w úa±cucie posiada dwie ikony i nieco sprzΩt≤w liturgicznych z tutejszej cerkwi. S▒ to: ikona ╢w. Miko│aja (XVIII w.), ikona Zwiastowania (XVII w.), chor▒giew procesyjna, p│aszczenica, trzy figury procesyjne, relikwiarz i kadzielnica (wszystkie z XIX w.).
Dzwonnica drewniana o konstrukcji zrΩbowej i szkieletowej, nakryta brogowym dachem, wzniesiona w 1904 r. przez cie╢lΩ Jakuba Grzyba, remontowana w 1987 r. Cmentarz cerkiewny z zachowanymi dwoma nagrobkami, otoczony starodrzewem i nowym ogrodzeniem z drewnianych sztachet.
Cmentarz grzebalny usytuowany na po│udnic od cerkiewnego, zdewastowany, poro╢niΩty starodrzewem. Zachowa│y siΩ cztery nagrobki odnowione si│ami spo│ecznymi w 1987 r.

Bystre
Cerkiew filialna pw. ╢w. Micha│a Archanio│a. Poprzednia, drewniana, zbudowana w 1681 r. Kolejna i ostatnia, r≤wnie┐ drewniana, wzniesiona w 1901 lub 1902 r. Po 1951 r. opuszczona i zdewastowana. Zachowa│a siΩ uszkodzona rama ikonostasu.
Przed wej╢ciem kamienna p│yta nagrobna z 1743 r. s│u┐▒ca jako stopie±.
Cerkiew nie jest u┐ytkowana. Od kilku lat pod opiek▒ Towarzystwa Opieki nad Zabytkami.
Dzia│ Sztuki Cerkiewnej Muzeum-Zamku w úa±cucie posiada czΩ╢µ wyposa┐enia z tutejszej cerkwi.
S▒ to: ikonostas (XVIII w.); ikony z przedstawieniami Wniebowst▒pienia (XVIII w.), ╢w. Miko│aja (XIX w.), Chrztu Chrystusa (XVIII w.), Matki Boskiej typu Pokrow (XVIII w.). Ukrzy┐owania (XVIII w.). Matki Boskiej Eleusy (XVIII w.); obrazy z przedstawieniami Trzech Ewangelist≤w (XVII/XVIII w.), Matki Boskiej Le┐ajskiej (XIX w.), ╢w. Jana Chrzciciela (XIX w.); figury Matki Boskiej z Dzieci▒tkiem (XIX w.), anio│a (XIX w.); krzy┐e rΩczny i stoj▒cy (XVIII w.); krucyfiks, piΩµ feretron≤w i pa│ka - wszystkie z XIX w.
Dzwonnica-brama murowana, parawanowa, dwukondygnacyjna, mieszcz▒ca trzy nie zachowane dzwony, wzniesiona w 1939 r. Remontowana w 1993 r.

W 1939 r. w dekanacie ┐ukoty±skim znajdowa│y siΩ ponadto nastΩpuj▒ce parafie, dzi╢ le┐▒ce po stronie ukrai±skiej:

Chaszcz≤w (z cerkwi▒ filialn▒ w úopusznicy Lechniowej),

Cisowica,

Dniestrzyk DΩbowy,

Dniestrzyk Ho│owiecki,

Gwo┐dziec,

Ha│≤wka,

Ho│owiecko Dolne,

Ho│owiecko G≤rne (z cerkwi▒ filialn▒ w Wiciowie),

úomna,

Mszaniec,

P│oskie,

Rypiana (z cerkwi▒ filialn▒ w Smereczce),

Wo│cze G≤rne (z cerkwi▒ filialn▒ w Wo│czu Dolnym),

»ukotyn (z cerkwi▒ filialn▒ w Bere┐ku).

na podstawie: Kryci±ski S.: "Cerkwie w Bieszczadach", Pruszk≤w 1995