Samson

fot: Renata Pajchel

Czytaj▒c po raz pierwszy powie╢µ Kazimierza Brandysa Samson przypomnia│em sobie widziane w dzieci±stwie ilustracje Gustava Doré i marzy│a mi siΩ na ekranie jaka╢ niezwyk│a przypowie╢µ biblijna z naszych czas≤w. Tymczasem powie╢µ ta wymaga│a od re┐ysera filmu prostoty i skromno╢ci, a zw│aszcza poszanowania szczeg≤│≤w.
Od pierwszego dnia zdjΩµ do ostatniego dnia monta┐u nie opuszcza│o mnie rozdarcie pomiΩdzy tymi dwoma skrajno╢ciami. Mieli╢my ju┐ za sob▒ Popi≤│ i diament i obaj z Jerzym W≤jcikiem znali╢my si│Ω filmowego skr≤tu i dzia│anie symbolu na ekranie. Chcieli╢my i╢µ dalej w tym kierunku, tymczasem powie╢µ Samson sprzecza│a siΩ z naszymi filmowym i pomys│ami i broni│ a przed nimi rozpaczliwie.

Andrzej Wajda

Recenzje

Publiczno╢µ siΩ po prostu nudzi i woli byle bredniΩ importowan▒ od najambitniejszego filmu polskiego. Ma racjΩ: co j▒ te ambicje obchodz▒, co j▒ obchodz▒ "ujΩcia", "skr≤ty", "kadry", "klatki", "sekwencje", "szko│a polska" etc., skoro re┐yser nie liczy siΩ z logik▒, z prawd▒ i prawdopodobie±stwem, skoro zmy╢la i przekrΩca fakty, skoro wyczynia z widzialnym ╢wiatem najprzer≤┐niejsze │ama±ce, skoro ╢wiat widzialny s│u┐y tylko popisowi jego inwencji. (...) W ╢wiecie Wajdy wszystko jest u│o┐one do g≤ry nogami, jak ten Chrystus z Popio│u i diamentu. Wszystko spe│nia tylko rolΩ dekoracji. WajdΩ interesuje tylko fotogeniczno╢µ twarzy, rzeczy, historii, problem≤w. Zawsze i wszΩdzie ubija tylko sw≤j w│asny interes: chce pokazaµ, ┐e ma talent. Ale┐ ma. Tylko smaku mu brak i my╢li. Je╢li jest rzeczywi╢cie mistrzem szko│y, niech piek│o poch│onie tΩ szko│Ω, gdy┐ uczy kokieterii, zadufania w sobie, nieodpowiedzialno╢ci.

Andrzej Kijowski
"Przegl▒d Kulturalny", Warszawa, 21 IX 1961

Nie nadwerΩ┐ano specjalnie intelektu w krytykach Samsona. W wiΩkszo╢ci recenzji powtarza siΩ w k≤│ko parΩ tych samych zarzut≤w: ┐e film fa│szywie przedstawia to lub owo, ┐e postaµ Jakuba niedostatecznie reprezentuje, ┐e film nie jest w stanie ud╝wign▒µ, ┐e temat getta nadal oczekuje itd. »adnej pr≤by rozliczenia siΩ z t▒ - jak┐e odmienn▒ w dotychczasowym dorobku Wajdy - propozycj▒ na p│aszczy╝nie artystycznej (a nie publicystyczno-u┐ytkowej), z za│o┐eniami tw≤rcy, z warto╢ciami, jakie wnosi do naszego filmu.

Konrad Eberhardt
"Film", Warszawa, IX 1961

Pierwsza czΩ╢µ filmu poprowadzona jest w spos≤b mistrzowski. Nigdy, w ┐adnym swoim filmie, nie przejawi│ Andrzej Wajda tyle wirtuozerii. Nie ulega nigdzie pokusie µwiczenia stylistycznego. Daleki od wszelkiej barokowej manieryczno╢ci m≤wi to, co chce powiedzieµ, dobitnie i nawet gwa│townie, ale za pomoc▒ minimum efekt≤w, w tonacji niemal klasycznej. W swojej ca│o╢ci film zachowuje ≤w styl, w kt≤rym przejawia siΩ wielki talent osi▒gaj▒cy pr≤g dojrza│o╢ci.

Georges Sadoul
"Les Lettres Françaises", Pary┐, 1964

[cyt. za: Wajda-filmy, WAiF, Warszawa 1996]