Amiga MA Magazine 1997 #3/amigamamagazinepolishissue03-1/ma_1995/10/ami020.txt

Text File | 1997-04-07 | 6KB | 125 lines

AMIGA W PRAKTYCE POMIAROWEJ

<lead>Dziô jeszcze kilka sposobów wykorzystania przedstawionych
wczeôniej konstrukcji. Zmierzymy temperaturë, jasnoôê... Do
dzieîa!

<a>Stanisîaw Szczygieî (Stanley)

<txt>Do tej pory poznaliômy kilka zasad pracy róûnego rodzaju
przetworników, zapoznaliômy sië takûe z bîëdami i moûliwoôciâ
zapobiegania im. Kilka praktycznych przykîadów interfejsu sîuûyîo
jako przykîady. Dziô nie bëdziemy zawracaê sobie gîowy teoriâ --
zajmiemy sië tylko praktykâ. Jak w uniwersalny sposób wykorzystaê
opisane przystawki, aby mogîy wiëcej zmierzyê? Wiele rozwiâzaï
moûna opracowaê na przystawkach juû przedstawionych, wystarczy
tylko odrobina wyobraúni. Zaczniemy od

<sr>miernika natëûenia ôwiatîa

<txt>Cofnijmy sië do przystawki przedstawionej jako jedna z
pierwszych: omomierza. Sîuûyê moûe ona takûe do wielu innych
pomiarów! Gîównie dlatego, ûe istnieje sporo czujników, których
opornoôê zmienia sië w funkcji--------------?---------------
róûnych parametrów fizycznych. Jednym z nich jest tzw.
fotoopornik -- opornik o rezystancji zmieniajâcej sië pod wpîywem
ôwiatîa. Im jest ono jaôniejsze, tym opornoôê jest mniejsza.
Wystarczy wiëc w modelu omomierza zainstalowaê zamiast opornika
badanego fotorezystor i po odpowiednim przeskalowaniu i
przeliczeniu pomiarów otrzymamy tzw. luxometr lub proôciej mówiâc
-- ôwiatîomierz. Moûe on z powodzeniem sîuûyê w praktyce
fotograficznej. Fotoopornik moûe byê dowolny. Sugerujë jedynie,
by jego wyjôciowa opornoôê (tj. w stanie "ciemnym") wynosiîa ok.
jednego kilooma. Gîównie chodzi jednak o to, by dopasowaê go
dobrze do zakresu pracy ukîadu, by najpeîniej wykorzystaê tkwiâce
w nim moûliwoôci. Trudno mi poleciê jakiô konkretny typ.
Niestety, nie mam ûadnych katalogów tych elementów, lecz na
gieîdach elektronicznych w Polsce nie powinno byê z ich kupieniem
kîopotu. Sprawa przecieû jest tak prosta, ûe nie trzeba nawet
rysowaê schematu! Moûecie jednak skorzystaê ze szkiców blokowych.

Skoro tak îatwo poszîo ze ôwiatîem, to moûe inna wielkoôê fizyczna da
sië równie îatwo zmierzyê? Tak! W identyczny sposób moûemy

<sr>zmierzyê temperaturë

<txt>Idea jest taka sama. Miernik rezystancji, tyle tylko ûe za
element pomiaru instalujemy termistor. A termistor to wîaônie nic
innego, jak rezystor, zmieniajâcy opór w zaleûnoôci od
temperatury.... Im wyûsza, tym opór jest mniejszy. Nie pozostaje
nam nic innego, jak tylko wyskalowaê program w stopniach
Celsjusza (lub dowolnych innych)... Termistory sâ doôê dokîadne i
doôê wraûliwe na zmiany temperatury. Ich bezwîadnoôê pomiarowa
nie jest zbyt duûa: tak stworzony miernik moûe byê naprawdë
dokîadny!

To byîo najprostsze: zarówno termistory, jak i fotorezystory to
gotowe elementy elektroniczne, które moûna nabyê w sklepie. A jak
moûna zamieniê omomierz w czujnik iloôci lub rodzaju pîynu? Nic
trudnego!

<sr>Miernik iloôci bâdú rodzaju pîynu

<txt>Tak sië bowiem skîada, ûe wiëkszoôê pîynów lepiej lub gorzej
przewodzi prâd elektryczny. Jeôli wiëc wprowadzimy dwie elektrody
do dowolnego pîynu i bëdziemy mierzyli rezystancjë, to dla
róûnych pîynów wynik bëdzie róûny! Znowu pozostaje wyskalowaê
program... Nieco wiëcej trudu bëdzie trzeba sobie zadaê, jeôli
bëdziemy chcieli zmierzyê iloôê pîynu. Trzeba bowiem uzaleûniê
rezystancjë iloôci pîytu. Najîatwiej to zrobiê poprzez zbliûenie
do siebie dwu pîaskich blaszek tak, by w wâskâ szczelinë miëdzy
nimi dostawaî sië pîyn. Im bëdzie go wiëcej, tym lepszy bëdzie
przepîyw prâdu miëdzy nimi... I tym samym dokîadnie bëdzie moûna
oceniê jego iloôê. Jeôli zapewnimy naprawdë niewielkâ szczelinë,
to moûemy uzyskaê nie tylko czujnik iloôci pîynu, ale nawet
czujnik wilgotnoôci!

Jeôli zaô to rozwiâzanie nie przypada Wam do gustu, moûecie
zrobiê to nieco inaczej. Do potencjometru obrotowego (to rezystor
w postaci pîytki, po której przesuwa sië suwak) domocowaê pîywak.
W zaleûnoôci od tego, ile jest pîynu, pîywak przesuwa dúwignië,
powodujâc obrót osi potencjometru i tym samym zmianë oporu na
suwaku. Teraz wystarczy iloôê pîynu zmierzyê programem.

Jedno urzâdzenie, a tyle zastosowaï. To jest fakt: czesto
wystarczy zamieniê czujnik, by to samo urzâdzenie mogîo mierzyê
bardzo róûne od siebie parametry! Oczywiôcie kîania sië tutaj
fizyka -- znajomoôê procesów fizycznych pozwala wykorzystywaê
róûnego rodzaju powiâzane ze sobâ wielkoôci do wzajemnego ich
pomiaru. Nie kaûdy czujnik moûna kupiê w sklepie... Wiedza
przydatna jest zawsze. A szczëôciem dla nas bardzo wiele
parametrów da sië zmierzyê w postaci zmian  -- jeôli nie
rezystancji, to pojemnoôci...

Dla szczególnie zainteresowanych: moûna kupiê fabrycznie
produkowany czujnik wilgotnoôci. Czujniki takie wytwarza miëdzy
innymi firma Valvo------------------?-----------------. Zmieniajâ
one swojâ pojemnoôê w zaleûnoôci od stopnia wilgotnoôci. Pomiarów
moûna dokonaê bezpoôrednio miernikiem pojemnoôci -- moûna jednak
teû wprzâc taki element do generatora sygnaîu, a zmiana
pojemnoôci objawiaê sië bëdzie zmianâ generowanej
czëstotliwoôci... A ten parametr juû teû mierzyliômy! Firma
Valvo----------------?----------- produkuje takûe czujniki
stëûenia gazu, zmieniajâce z kolei rezystancjë. Kolejna wielkoôê
moûliwa do zmierzenia zwykîym omomierzem...

Takim bardziej wysublimowanym sposobem pomiaru wielkoôci
fizycznych jest pomiar naprëûeï wewnëtrznych w materiaîach. Do
ich powierzchni doklejane sâ niewielkie pîytki oporowe (tzw.
tensometry). Zmiana dîugoôci przedmiotu, wywoîana czynnikami
zewnëtrznymi, powoduje automatycznie zmianë rezystancji pîytek.
Ta zaô z kolei jest proporcjonalna do naprëûeï, powstaîych na
skutek odksztaîceï... Îaïcuch powiâzaï jest dîugi, ale pomiary
mogâ byê niezwykle dokîadne. Co wiëcej, jeôli tensometry zostanâ
w okreôlony sposób naklejone, to moûna takûe wiele sië dowiedzieê
o charakterze odksztaîceï: czy element byî ôciskany, rozciâgany,
czy skrëcany? Zmiana rezystancji moûe byê takûe ubocznym skutkiem
przebiegu wielu reakcji chemicznych: tam teû pomiar oporu moûe
dostarczyê wielu cennych informacji. Jakich? To juû musimy
wiedzieê sami. Jeôli wiëc chcemy mierzyê, warto sië uczyê, nie
tylko elektroniki.

W nastëpnym odcinku zastanowimy sië nad konstrukcjâ i pomiarami
cyfrowymi. Moûe teû znajdzie sië fragment o tym, jak zmierzyê
prëdkoôê obrotowâ? W technice mierzenia wiele jeszcze przed nami!