FANATYK
(The Believer)

O filmie

Fanatyk jest wsp≤│czesn▒ opowie╢ci▒ o m│odzie±czym buncie nowojorskiego ch│opaka - »yda. Zrozumia│e jest, ┐e to zjawisko dotyka szczeg≤lnie silnie najinteligentniejszych. Jednak w przypadku bohatera przeradza siΩ w dramat determinuj▒cy ca│e jego ┐ycie.

Obdarzony siln▒ osobowo╢ci▒, pe│en charyzmy, samodzielnie my╢l▒cy ucze± jesziwy podczas rozwa┐a± nad wersetami Tory traktuj▒cymi o Boskim ┐▒daniu, by Abraham w imiΩ wiary ofiarowa│ w│asnego syna Izaaka, Danny Balint doznaje szoku pora┐ony okrucie±stwem Boga. W interpretacji ch│opaka przypowie╢µ ta jest dowodem pychy i si│y niszcz▒cej ludzk▒ mi│o╢µ.

Wstrz▒saj▒ce odkrycie prowadzi Danny'ego do otwartej wojny z Bogiem i co za tym idzie do przeciwstawienia siΩ w│asnej spo│eczno╢ci, zakwestionowania jej to┐samo╢ci religijnej i kulturowej.

W prostej konsekwencji ch│opak staje siΩ antysemit▒, okrutny jak jego B≤g, do│▒cza do skinhead≤w. Nienawidzi swoich i pogardza jednocze╢nie ┐▒dnymi krwi osi│kami. Brnie dalej, dziΩki swojej inteligencji robi karierΩ jako ideolog w organizacjach neofaszystowskich. Tam poznaje dziewczynΩ, rodzi siΩ zauroczenie perwersyjn▒ przemoc▒, ale pod wp│ywem dziewczyny zafascynowanej duchowo╢ci▒ Danny'ego przeradza siΩ w mi│o╢µ pe│n▒ szacunku dla pierwotnej tradycji religijnej ch│opaka.

Bohater jednak nie przestaje dokonywaµ akt≤w terroru i przemocy wobec »yd≤w, mimo i┐ jest ╢wiadomy irracjonalno╢ci antysemityzmu i przyziemnych motyw≤w kieruj▒cych neofaszystami.

Skazany przez s▒d za b≤jkΩ w restauracji ┐ydowskiej ch│opak poddany zostaje terapii ucz│owiecznienia przez ocala│ych z Holocaustu. Opowiadanie starca, kt≤ry prze┐y│ ╢mierµ syna zamordowanego przez hitlerowca doprowadza Danny'ego do w╢ciek│o╢ci - to znowu pokorny Abraham ofiarowa│ w│asne dziecko. Furia z powodu odwiecznej bierno╢ci »yd≤w przes│ania ch│opakowi tragediΩ Zag│ady, jednak obraz zamordowanego dziecka i rozpacz starca zaczynaj▒ go prze╢ladowaµ, podobnie jak widok Tory profanowanej przez skinheada. I to spowoduje refleksjΩ, Danny w≤wczas zrozumie gotowo╢µ ofiary Abrahama i istotΩ wiary, ale bΩdzie r≤wnie┐ wiedzia│, ┐e doszed│ ju┐ za daleko i aby wr≤ciµ musi sam staµ siΩ Izaakiem. Dokonuje samoofiary w Yom Kippur - ªwiΩto Odkupienia.

Inspiracj▒ dla tw≤rc≤w "Fanatyka" sta│o siΩ autentyczne wydarzenie maj▒ce miejsce w 1964 roku w Nowym Yorku. Ot≤┐ dziennikarz New York Timesa dowi≤d│ po aresztowaniu cz│onk≤w Ku Klux Klanu, kt≤rzy zaatakowali dzielnicΩ ┐ydowsk▒ w Bronxie, ┐e jednym z demonstrant≤w by│ ┐ydowski wyrostek. W momencie odkrycia prawdy ch│opak pope│ni│ samob≤jstwo. Fakt ten znalaz│ w filmie tylko odleg│e echo sprowadzaj▒ce siΩ do stworzenia sceny przytaczaj▒cej rozmowΩ ch│opca z dziennikarzem. W istocie film sta│ siΩ g│Ωbok▒ uniwersaln▒ debat▒ na temat potrzeby posiadania to┐samo╢ci przez cz│owieka i jej przeciwie±stwa - niszcz▒cej wszystko przemocy.

Przede wszystkim jednak jest to film o problemie to┐samo╢ci. Co j▒ stanowi? Religia, narodowo╢µ, rasa, ideologia? Danny wystΩpuje przeciw w│asnej to┐samo╢ci, chce j▒ zabiµ, wysadziµ w powietrze, zbezcze╢ciµ. Postrzega »yd≤w jako ofiary, wiΩc sam postanawia byµ katem. I staje siΩ swoim w│asnym oprawcom. Wyobra┐a sobie czasy Holocaustu. W marzeniach jest na przemian SS-manem znΩcaj▒cym siΩ nad »ydami, i »ydem zabijaj▒cym SS-mana.

Fanatyk jest wiarygodny dziΩki rewelacyjnej kreacji. Renegat, potw≤r, buntownik, upad│y anio│ - Gosling w roli Danny'ego jest tym wszystkim naraz, a jednocze╢nie pozostaje cz│owiekiem z krwi ko╢ci, a nie jedynie intelektualn▒ konstrukcj▒. DziΩki Goslingowi nie tylko wierzymy, ┐e kto╢ taki jak Danny mo┐e istnieµ, ale wsp≤│czujemy mu, rozumiemy, ba, nawet siΩ z nim uto┐samiamy.

Fanatyk mo┐e wydaµ siΩ na pierwszy rzut oka histori▒ trochΩ egzotyczna: opowie╢ci▒ o specyficznie ┐ydowskich urazach, traumach i k│opotach z samookre╢leniem. Istotnie wielowiekowe ┐ycie na wygnaniu, prze╢ladowania, sta│e poczucie zagro┐enia, wreszcie Holocaust sprawi│y, ┐e w kulturze »yd≤w z diaspory kwestia to┐samo╢ci, kompleks ofiary czy pogarda dla w│asnej bezsilno╢ci przybieraj▒ wyj▒tkowo skrajn▒ postaµ. Jednak nie ma co siΩ │udziµ, ┐e innych to nie dotyczy. Fanatyk opowiada o demonach, kt≤re tkwi▒ w ka┐dej religii, kulturze, czy narodzie - tyle ┐e tu demony te przybieraj▒ ekstremaln▒ formΩ. Brzmi to banalnie, ale Fanatyk to film, kt≤ry daje do my╢lenia. A w│a╢ciwie wwierca siΩ w m≤zg. I zostaje w nim na d│ugo. Nak│ania do rozmy╢la± nad tolerancj▒, jak┐e cienk▒ granic▒ pomiΩdzy mi│o╢ci▒ i nienawi╢ci▒ oraz nad niezrozumia│o╢ci▒ wyrok≤w Boskich. Miejscem w umy╢le cz│owieka, w kt≤rym wiara uzupe│nia wiedzΩ...

"B≤g nie by│by Bogiem, je╢liby zadowala│ tylko intelekt. A by prawdziwie byµ Bogiem, musi On w│adaµ sercem i przemieniaµ je. B≤g musi znajdowaµ sw≤j wyraz w ka┐dym najdrobniejszym czynie swojego wyznawcy".
Gandhi Mohandas Karamchand (Mahatma, 1869 - 1948)

Festiwale i nagrody

Wielka Nagroda Jury na Festiwalu Filmowym w Sundance 2001
Pierwsza nagroda na MiΩdzynarodowym Festiwalu Filmowym w Moskwie 2001
Festiwal Filmowy w Toronto 2001
Festiwal Filmowy w Monachium 2001
Festiwal Filmowy w Jerozolimie 2001
MiΩdzynarodowy Warszawski Festiwal Filmowy 2001

Obsada

(w kolejno╢ci wystΩpowania)
Danny - RYAN GOSLING
Ortodoksyjny ucze± - PETER MEADOWS
Billings - GARRET DILLAHUNT
Carleton - KRIS EIVERS
Lokalny urzΩdnik - JOEL GARLAND
Curtis - BILLY ZANE
Lina - THERESA RUSSELL
Carla - SUMMER PHOENIX
Starszy cz│owiek - JACK DRUMMOND
Rav Zingesser - SIG LIBOWITZ
M│ody Avi - JAMES G. MCCAFFREY
M│ody Danny - JACOB GREEN
M│ody Stuart - FRANK WINTERS
Ojciec Danny'ego - RONALD GUTTMAN
Linda - HEATHER GOLDENHERSH
Guy Danielsen - A.D. MILES
Whit - TOMMY NOHILLY
Kyle - JOSHUA HARTO
Chuck - CHUCK ARDEZZONE
Drake - GLENN FITZGERALD
Pierwszy kelner - EBON MOSS-BACHRACH
Steve - CHRISTOPHER KADISH
SΩdzia - DAVID BAILEY
Pani Frankel - LUCILLE PATTON
Terapeuta - JOHN MARTIN
Polerowacz - MICHAEL MARCUS
Starszy »yd - ROBERTO GARI
Cindy Pomerantz - SASCHA KNOPF
Rabin Greenwalt - TIBOR FELDMAN
Ilio Manzetti - HENRY BEAN
Stuart - DEAN STROBER
Miriam - ELIZABETH REASER
Roger Brand - JORDAN LAGE
Avi - JUDAH LAZARUS

Scenariusz i re┐yseria - HENRY BEAN
Producenci - SUSAN HOFFMAN, CHRISTOPHER ROBERTS
Producenci wykonawczy - JAY FIRESTONE, ADAM HAIGHT, DANIEL DIAMOND, ERIC SANDYS
Story - HENRY BEAN & MARK JACOBSON
ZdjΩcia - JIM DENAULT
Monta┐ - MAYIN LO, LEE PERCY A.C.E.
Muzyka - JOEL DIAMOND
Kostiumy - ALEX ALVAREZ, JENNIFER NEWMAN
Pierwszy asystent re┐ysera - ROGER M. BOBB
Drugi asystent re┐ysera - MICHAEL MEADOR
Scenografia - SUSAN BLOCK
Kierownik produkcji - FRANK M. CALO
Pierwszy operator kamery - CLAIRE F. CARIO
Drugi operator kamery - NIKNAZ
Scenografia - SARAH BERNEY
Fryzury i makija┐ - RENEE DI DIO
Kierownik monta┐u d╝wiΩku - BRIAN LANGMAN
Monta┐ efekt≤w d╝wiΩkowych - PAUL P. SOUCEK, BRIAN LANGMAN
Monta┐ d╝wiΩku - SUZANA PERIC
DODATKOWE ZDJ╩CIA
Kierownik zdjΩµ - BEN WOLF
Operator - PHIL GRIES
Asystent producenta - VICTOR SPINELLI JR.

Tuska^

	reklama
|28|