Bardzo popularny jest uproszczony podzia│ napad≤w padaczkowych na du┐e i ma│e. Napad du┐y jest zwykle odpowiednikiem napadu toniczno-klonicznego, zwanego w jΩzyku francuskim grand mal ù wielka choroba. PojΩciem napadu ma│ego obejmuje siΩ wszystkie inne postacie napad≤w padaczkowych. W rzeczywisto£ci liczba r≤┐norodnych postaci napad≤w padaczkowych jest du┐a i maj╣ca odmienne charakterystyki. Kr≤tkie opisy kliniczne najczΩstszych napad≤w s╣ przytoczone ni┐ej wed│ug obowi╣zuj╣cej klasyfikacji :

I. Napady czΩ£ciowe (napady o pocz╣tku ogniskowym) - wystΩpuj╣ w≤wczas, gdy wy│adowanie napadowe pojawia siΩ w okre£lonej okolicy m≤zgu i ù przynajmniej pocz╣tkowo ù ogranicza siΩ tylko do tej okolicy.W tej grupie rozr≤┐nia siΩ:

A. Napady czΩ£ciowe z objawami prostymi, w czasie kt≤rych chory zwykle nie traci £wiadomo£ci. W zale┐no£ci od struktur m≤zgowych objΩtych wy│adowaniem napadowym wyr≤┐nia siΩ napady:

1) ruchowe (niekiedy sprowadzaj╣ce siΩ zaledwie do drga± kciuka i/lub k╣ta ust, czasem bardziej skomplikowane ù ze zwrotem ga│ek ocznych i g│owy do boku, lub bardzo rzadko, innymi specyficznymi zaburzeniami ruchowymi.np. mowy);

2) zmys│owe (polegaj╣ce na rozmaitych doznaniach wzrokowych, s│uchowych, smakowych, wΩchowych lub czuciowych; maj╣ one zwykle do£µ charakterystyczny, stereotypowy przebieg);

3) wegetatywne (z takimi objawami ze strony uk│adu wegetatywnego jak nagle wystΩpuj╣ce nadmierne wydzielanie £liny, ostre b≤le brzucha u ma│ych dzieci, itp.);

4) mieszane (tj. sk│adaj╣ce siΩ z objaw≤w zaliczonych do dwu lub trzech powy┐szych podgrup).

B. Napady czΩ£ciowe z objawami z│o┐onymi. W przeciwie±stwie do poprzednich napady te przebiegaj╣ zwykle z zaburzeniem £wiadomo£ci, choµ nierzadko tylko z jej przymgleniem. Oznacza to, ┐e pacjent w czasie trwania napadu mo┐e czΩ£ciowo odbieraµ i zapamiΩtywaµ bodƒce p│yn╣ce z otoczenia, a nawet reagowaµ na nie w spos≤b zupe│nie w│a£ciwy. Te napady cechuj╣ siΩ szczeg≤lnym bogactwem objaw≤w; ich ƒr≤d│em s╣ zwykle nadmierne wy│adowania bioelektryczne, pojawiaj╣ce siΩ w p│acie skroniowym (st╣d potoczna nazwa änapady skroniowe"). W£r≤d najczΩ£ciej spotykanych postaci tych napad≤w nale┐y wymieniµ:

1. napady wy│╣cznie z zaburzeniami £wiadomo£ci;
2. napady intelektualne ù przebiegaj╣ one w£r≤d dozna± marzeniowych,snopodobnych, z poczuciem czego£ ju┐ prze┐ytego, znanego, lub te┐ odwrotnie ù dobrze znane sytuacje czy otoczenie (np. w│asny pok≤j) wydaj╣ siΩ zupe│nie nowe, nieznane; nierzadko s╣ to jakby nap│ywy niezwykle ┐ywych wspomnie± z dawnych lat;
3. napady z zaburzeniami psychosensorycznymi, tj. z rozmaitego rodzaju zaburzeniami widzenia, s│uchu, orientacji przestrzennej, co do w│asnego cia│a itp.;
4. napady z zaburzeniami psychoruchowymi, tj. automatyzmami ruchowymi, polegaj╣cymi zwykle na stereotypowym wykonywaniu do£µ prostych czynno£ci (np. ruchy ┐ucia, odpinanie i zapinanie guzik≤w, szukanie czego£ w torebce lub kieszeni itp.);
5. napady mieszane, na kt≤re sk│adaj╣ siΩ objawy z r≤┐nych podgrup napad≤w.

C. Napady czΩ£ciowe, wt≤rnie uog≤lnione.Dochodzi do nich wtedy, gdy ograniczone pocz╣tkowo wy│adowanie napadowe uog≤lnia siΩ i obejmuje ca│y m≤zg. Po kr≤tko zwykle trwaj╣cych objawach napadu czΩ£ciowego nastΩpuje zupe│na utrata £wiadomo£ci i pojawia siΩ napad drgawkowy, najczΩ£ciej toniczno-kloniczny. Zdarza siΩ, ┐e objawy napadu czΩ£ciowego, poprzedzaj╣ce napad uog≤lniony, trwaj╣ tak kr≤tko, ┐e nawet chory nie mo┐e ich zauwa┐yµ i zapamiΩtaµ. Niekiedy objawy napadu czΩ£ciowego ujawniaj╣ siΩ dopiero wtedy, gdy przepisane leki zahamuj╣ uog≤lnianie siΩ tych napad≤w.

A. Napady nie£wiadomo£ci. Objawiaj╣ siΩ one najczΩ£ciej tylko bardzo kr≤tkotrwa│╣ utrat╣ £wiadomo£ci. Niekiedy wy│╣czeniu £wiadomo£ci mog╣ towarzyszyµ inne objawy, np. drganie powiek, nag│e wyprostowanie b╣dƒ drgniΩcie cia│a lub (bardzo rzadko) mimowolne oddanie moczu. Ten typ napad≤w jest szczeg≤lnie czΩsty u dzieci, zar≤wno w wieku przedszkolnym, jak i szkolnym. W czasie napadu dziecko nieruchomieje,zamiera w jakiej£ pozie, wygl╣da, jakby zamy£li│o siΩ lub zapatrzy│o w odleg│y punkt. Czas trwania napadu jest z regu│y kr≤tki i wynosi od 5 do 20 s. Po jego ust╣pieniu dziecko natychmiast powraca do przerwanej napadem czynno£ci (zabawy, pisania itp.). CzΩsto dzieci nie zdaj╣ sobie sprawy z przebytego napadu i przerwy w strumieniu £wiadomo£ci. Je£li czas trwania napadu jest kr≤tki, a czΩsto£µ niewielka, │atwo mo┐na w og≤le przeoczyµ fakt wystΩpowania tych napad≤w.

Bywa te┐, ┐e napad staje siΩ przyczyn╣ karcenia dziecka za äzagapienie siΩ". Zdarza siΩ, ┐e obok napad≤w nie£wiadomo£ci u tego samego chorego wystΩpuj╣ inne postacie napad≤w uog≤lnionych, przy czym najczΩ£ciej s╣ to napady du┐e. Te ostatnie mog╣ niekiedy pojawiaµ siΩ w okresie pokwitania u dziecka, kt≤re poprzednio mia│o tylko napady nie£wiadomo£ci. Wynika st╣d konieczno£µ otoczenia dzieci w tym okresie szczeg≤lnie starann╣ opiek╣ lekarsk╣.

B. Napady masywne miokloniczne s╣ to nag│e, wydatne i silne äzrywania", skurcze symetrycznych, r≤┐nie rozleg│ych grup miΩ£ni cia│a, powoduj╣ce gwa│towny ruch (np. nagie przywidzenie obu ramion i zgiΩcie w │okciach lub odwrotnie ù wyprostowanie r╣k z wyrzuceniem trzymanego przedmiotu, a czasem nawet gwa│towne rzucenie siΩ chorego na pod│ogΩ).

C. Napady zgiΩciowe lub äsk│on≤w" wystΩpuj╣ u ma│ych dzieci, zwykle w pierwszym roku ┐ycia i polegaj╣ na nag│ym podkurczaniu n≤g ze zgiΩciem r╣k i sk│onem g│owy ku przodowi.

D. Napady kloniczne ù wiod╣cym objawem tego napadu s╣ uog≤lnione rytmiczne drgawki ca│ego cia│a.

E. Napady toniczne polegaj╣ na silnym kurczu miΩ£ni ca│ego cia│a, trwaj╣cym od kilku do kilkunastu sekund.

F. Napady toniczno-kloniczne s╣ to w│a£nie napady du┐e, grand mal, wla£ciwie jedyne, jakie rozpoznawane s╣ przez laik≤w jako typowe dla padaczki. Napad taki zaczyna siΩ nag│╣ utrat╣ £wiadomo£ci; jednocze£nie pojawia siΩ faza toniczna z bardzo silnym napiΩciem wszystkich miΩ£ni cia│a. Na pocz╣tku tej fazy chory wydaje czasem nieartyku│owany g│os lub krzyk, wywo│any przedzieraniem siΩ wypieranego z klatki piersiowej powietrza przez krta± zamkniΩt╣ napiΩtymi wiΩzad│ami, tzw. strunami g│osowymi. Krzyk taki jest nie£wiadomy i nie oznacza wcale, ┐e chory odczuwa b≤l lub lΩk. W tej samej chwili (lub nawet wcze£niej) dochodzi do upadku, je£li napad zaskoczy│ chorego np. w pozycji stoj╣cej. Chory mo┐e byµ w tej fazie nadmiernie wyprostowany, wygiΩty ku ty│owi, a czasem odwrotnie ù podkurcza uda i unosi g≤rn╣ czΩ£µ tu│owia i g│owΩ. Zdarza siΩ, ┐e przygryza jΩzyk. Oddychanie jest zatrzymane, a ogromny wysi│ek miΩ£ni poch│ania bardzo szybko tlen zawarty w kr╣┐╣ej krwi: sk≤ra chorego (zw│aszcza twarzy i r╣k) oraz wargi staj╣ siΩ sine. Po kilku-kilkunastu sekundach faza toniczna zaczyna siΩ przekszta│caµ w fazΩ kloniczn╣: pojawiaj╣ siΩ rytmiczne drgawki (skurcze) z naprzemiennym rozluƒnieniem miΩ£ni cia│a. Drgawki te stopniowo staj╣ siΩ coraz rzadsze, maleje ich amplituda i wreszcie napiΩcie miΩ£ni wiotczeje, pojawia siΩ g│Ωboki chrapliwy oddech. W czasie napadu dochodzi tak┐e do nadmiernego wydzielania £liny (kt≤ra wskutek g│Ωbszych oddech≤w bywa pienista), a niekiedy ù do mimowolnego oddania moczu, co zdarza siΩ szczeg≤lnie wtedy, gdy chory ma pe│ny pΩcherz. Po ust╣pieniu drgawek klonicznych pozostaje £pi╣czka: chory nie reaguje na ┐adne bodƒce, w tym tak┐e b≤lowe. Zwykle do£µ szybko chory zaczyna odzyskiwaµ £wiadomo£µ. W tym okresie mog╣ pojawiaµ siΩ ruchy mlaskania, ┐ucia, prze│ykania, wreszcie chory pr≤buje zorientowaµ siΩ w sytuacji, otoczeniu i zaczyna odpowiadaµ na pytania. Czas trwania takiego napadu ù dla £wiadk≤w subiektywnie zwykle bardzo d│ugi ù w rzeczywisto£ci nie przekracza 2ù3 min. Bezpo£rednio po napadzie chorzy skar┐╣ siΩ czΩsto na b≤l g│owy, os│abienie, b≤le miΩ£ni oraz senno£µ. Nierzadko potrzebuj╣ oni w≤wczas kr≤tszego lub nieco d│u┐szego snu, po kt≤rym zwykle wraca dobre samopoczucie.

Podkre£liµ nale┐y, ┐e stosowane leczenie ù je£li nie zahamuje w og≤le wystΩpowania napad≤w ù mo┐e znacznie z│agodziµ ich przebieg, nawet tak dalece, ┐e wystΩpuj╣ nie wszystkie fazy napadu du┐ego, a chory po napadzie bardzo szybko wraca do normalnego stanu. Napady takie nazywa siΩ poronnymi napadami du┐ymi. Chorzy najczΩ£ciej maj╣ poczucie przebytego napadu, choµ lekki napad toniczno-kloniczny w czasie snu mo┐e przej£µ nie zauwa┐ony.

G.Napady atoniczne przebiegaj╣ z nag│╣ utrat╣ napiΩcia miΩ£niowego. Chory nagle, ,,jak kos╣ podciΩty", osuwa siΩ na ziemiΩ. Czas trwania tych napad≤w jest zwykle bardzo kr≤tki; nierzadko chorzy wstaj╣ natychmiast po upadku.

H. Napady akinetyczne s╣ bardzo rzadkie, polegaj╣ na kr≤tkotrwa│ym zahamowaniu ruch≤w

Stan padaczkowy charakteryzuje siΩ napadami bardzo d│ugimi lub wystΩpuj╣cymi jeden po drugim, przy czym chory nie odzyskuje miΩdzy nimi £wiadomo£ci. W zasadzie mo┐na wyr≤┐niµ tyle odmian klinicznych stanu padaczkowego, ile postaci napad≤w, w tym np. stan padaczkowy napad≤w czΩ£ciowych prostych lub z│o┐onych (ten ostatni mo┐e objawiaµ siΩ zamroczeniem). NajczΩ£ciej spotyka siΩ jednak dwie postacie stanu padaczkowego: napady du┐e i napady nie£wiadomo£ci.

Stan padaczkowy uog≤lniony drgawkowy (grand mal) jest powik│aniem niebezpiecznym, bezpo£rednio zagra┐aj╣cym ┐yciu. WystΩpuj╣ w≤wczas albo bardzo przed│u┐one (10 i wiΩcej minut), albo powtarzaj╣ce siΩ bezpo£rednio jeden po drugim napady toniczno-kloniczne (du┐e). Stan padaczkowy mo┐e wyst╣piµ u osoby nigdy poprzednio nie maj╣cej napad≤w i jest w≤wczas zwykle objawem powa┐niejszego uszkodzenia lub choroby m≤zgu. U chorych na padaczkΩ bywa skutkiem nag│ego odstawienia lek≤w przeciwpadaczkowych lub nadu┐ycia alkoholu. W razie pojawienia siΩ stanu padaczkowego nale┐y natychmiast wezwaµ lekarza (najlepiej pogotowie ratunkowe), gdy┐ nierzadko tylko dziΩki szybkiej, fachowej pomocy udaje siΩ ocaliµ choremu ┐ycie. Z regu│y konieczne jest umieszczenie chorego w szpitalu. Stan padaczkowy napad≤w du┐ych jest jednak na szczΩ£cie wydarzeniem rzadkim.

Stan padaczkowy napad≤w nie£wiadomo£ci jest w│a£ciwie jakby przed│u┐onym w czasie (niekiedy do kilkunastu godzin i d│u┐ej) napadem nie£wiadomo£ci. Chory ma w≤wczas £wiadomo£µ zaburzon╣, nie mo┐na nawi╣zaµ z nim logicznego kontaktu s│ownego. Nierzadko wykonuje on powtarzaj╣ce siΩ proste, automatyczne czynno£ci, dzia│aj╣c jakby we £nie. Ten rodzaj stanu padaczkowego spotyka siΩ r≤wnie┐ do£µ rzadko i niemal wy│╣cznie u dzieci i ludzi m│odych. Jest on tak┐e wskazaniem do pilnego wezwania pomocy lekarskiej i umieszczenie chorego w szpitalu. Prawid│owe rozpoznanie tego stanu pozwala na szybkie i skuteczne jego przerwanie.

O napadach seryjnych m≤wimy wtedy, gdy pojawiaj╣ siΩ w kr≤tkich odstΩpach czasu, np. kilka razy w ci╣gu dnia. MiΩdzy napadami chorzy odzyskuj╣ jednak pe│n╣ £wiadomo£µ; zwykle po serii napad≤w wystΩpuje d│u┐szy lub kr≤tszy okres beznapadowy. Wyst╣pienie serii napad≤w jest wskazaniem do pilnego zasiΩgniΩcia porady lekarskiej.*******

* Janusz Zieli±ski , Padaczka Przes╣dy i rzeczywisto£µ,Panstwowy Zak│ad Wdawnictw Lekarskich, ** Ma│a Encyklopedia Zdrowia,PWN.

*** Janusz J.Zieli±ski;Padaczka - Przes╣dy i rzeczywisto£µ

**** tam┐e;

***** îwiat do apteki Nr 4/98 ;Padaczka kontrolowana;Grzegorz Prasek

****** tam┐e,

******* Janusz J.Zieli±ski,Padaczka , Przes╣dy i rzeczywisto£µ,Pa±stwowy Zak│ad Wydawnictw Lekarskich