Ma│y podrΩcznik Chemii

Pocz▒tkowo celem autora by│o stworzenie obszernej strony

wprowadzaj▒cej czytelnika nie obeznanego z naukami ╢cis│ymi

w fascynuj▒c▒ ga│▒╝ nauki, jak▒ jest chemia. Tekst zawarty na

tej stronie (stanowi▒cy niewiek▒ czΩ╢µ planowanego Ma│ego

podrΩcznika chemii) zosta│ napisany ponad 4 miesi▒ce temu.

Dotychczas nie rozpoczΩto pisania jego dalszej czΩ╢ci, wiΩc

proszΩ siΩ nie dziwiµ bardzo niskim poziomem zaawansowania

istniej▒cego materia│u.

Proste wprowadzenie podstawowych pojΩµ.

1) Z czego sk│ada siΩ otaczaj▒cy nas ╢wiat czyli o budowie materii s│≤w kilka.

Na pocz▒tek trochΩ "suchej" teorii (o niewielkim stopieniu zawi│o╢ci)

A) Wszystko co nas otacza jest materi▒ o budowie ziarnistej (r≤wnie┐ ten
kawa│ek szk│a, kt≤remu z takim zaciekawieniem [b▒d╝ znudzeniem] siΩ teraz przygl▒dasz,
choµ piksele na ekranie nie s▒ bezpo╢rednio zwi▒zane z ziarnist▒ budow▒ materii).

B) Najmniejsz▒ cz▒stk▒ zwi▒zku chemicznego posiadaj▒c▒ charakterystyczne dla
niego w│a╢ciwo╢ci jest cz▒steczka, natomiast najmniejsz▒ cz▒stk▒ pierwiastka
posiadaj▒c▒ charakterystyczne dla niego w│a╢ciwo╢ci jest atom.
Mora│ z tego taki ┐e niezale┐nie czy masz ca│y litr etanolu czy tylko kilka jego czΩsteczek,
to zawsze jest to ten sam C₂H₅OH, wrz▒cy w temperaturze 78,3^oC,
mieszaj▒cy siΩ w ka┐dym stosunku z wod▒, o "charakterystycznym" piek▒cym smaku i zapachu.
Atom to w zasadzie taka ma│a "wsza" tylko ┐e ma on ╢rednicΩ oko│o 0,0000000002 m i wa┐y
0,00000000000000000000000005 (5*10^-26)kg (╢rednica i masa zale┐▒ od tego jakiego
pierwiastka to atom). Tak samo jak wymiar≤w wszy nie podaje siΩ w kilometrach, tak podawanie
mas atomowych w kilogramach jest trochΩ k│opotliwe. Aby siΩ pozbyµ tego problemu wymy╢lono
jednostkΩ masy atomowej (wzglΩdn▒)-oznacza siΩ j▒ symbolem u. Jest to liczba wyra┐aj▒ca stosunek
masy danego atomu do 1/12 masy atomu wΩgla (a dok│adniej izotopu ¹²₆C , czyli wΩgla-12)
i 1u jest r≤wny 1,66054*10^-27kg.

C) Mieszanina charakteryzuje siΩ tym, ┐e ma takie same w│a╢ciwo╢ci jak jej sk│adniki,
a rozdzieliµ j▒ na sk│adniki mo┐na przy pomocy prostych metod fizycznych. Mieszanina mo┐e byµ
jednorodna [jak nasypiesz cukru do szklanki z wod▒ i zamieszasz to nie zobaczysz kryszta│k≤w
cukru, bo siΩ rozpu╢ci], lub niejednorodna [we╝ drug▒ szklankΩ, nalej wody i nasyp tam piasku.
tym razem nawet 4 godziny mieszania nie pomog▒, na dnie szklanki zawsze bΩdziesz widzia│ ziarna piasku].

D) Zwi▒zek chemiczny, to takie co╢ co ma zupe│nie inne w│a╢ciwo╢ci ni┐ substraty z kt≤rych
powsta│o [wod≤r i tlen s▒ w temperaturze pokojowej gazami, a produkt ich reakcji, woda
bezbarwn▒ ciecz▒], a roz│o┐yµ delikwenta na sk│adniki mo┐na tylko przy pomocy reakcji chemicznej.

E) Jak posiekaµ Atom?
Mo┐na w przybli┐eniu przyj▒µ ┐e atom to kulka. Kulka ta sk│ada siΩ z j▒dra oraz kr▒┐▒cych wok≤│
niego elektron≤w. Samo j▒dro sk│ada siΩ z proton≤w i neutron≤w (zwanych razem nukleonami).
Elektron to taka ma│a cz▒stka o masie oko│o 1/2000 u (je┐eli nie kojarzysz co to jest u, to
przeczytaj jeszcze raz punkt B ), obdzrzona │adunkiem ujemnym 1,6*10^-19 C (co to jest
kulomb, powinienne╢ pamiΩtaµ z fizyki szanowny czytelniku (b▒d╝ czytelniczko), niezale┐nie w jakim jeste╢
wieku: kulomb jest jednostk▒ okre╢laj▒c▒ wielko╢µ │adunku elektrycznego). Proton jest inn▒ ma│▒ cz▒stk▒,
o masie 1u i │adunku dodatnim 1,6*10^-19 C, neutron natomiast ma masΩ oko│o 1u, ale
nie posiada │adunku (jest elektrycznie obojΩtny). Atom jako ca│o╢µ jest obojΩtny, wiΩc ilo╢µ elektron≤w
musi byc r≤wna ilo╢ci proton≤w (proton i elektron maj▒ │adunek o tekiej samej bezwzglΩdnej warto╢ci
lecz o przeciwnych znakach). Schematyczny rysunek atomu: model atomu