Amiga MA Magazine 1997 #3/amigamamagazinepolishissue03-1/ma_1995/07/ami20

Text File | 1997-04-15 | 10KB | 210 lines

POLSKIE ZNAKI W LQ-100

<lead>W kaûdej niemal porcji listów otrzymujë jeden z pytaniem:
"jak uzyskaê polskie litery w drukarce LQ-100"? Czas wiëc
najwyûszy wyjaôniê problem uzyskiwania na wydruku liter
narodowych.

<a>Stanisîaw Szczygieî (Stanley)

<txt>LQ-100 jest drukarkâ juû doôê dobrze poznanâ i niewâtpliwie
popularnâ na naszym rynku. Sprzyja temu nie tylko magia nazwy
producenta (Epson), ale takûe niski koszt eksplatacji, duûa
wytrzymaîoôê, atrakcyjna cena oraz moûliwoôê drukowania wielu
typów znaków narodowych: w tym takûe charakterystycznych dla
jëzyka polskiego. Ponadto uzyskiwana jakoôê wydruku (dwadzieôcia
cztery igîy, gëstoôê druku do 360 x 360 dpi) jest bardzo dobra.
Zalety tej drukarki przedstawione byîy juû jakiô czas temu, w
przeprowadzonym przez nas teôcie, nie bëdë wiëc ich teraz
powtarzaî. Uzyskanie z niej polskich znaków okazuje sië jednak
dla wielu uûytkowników, zachëconych owym testem, problemem nie do
rozwiâzania. Postanowiîem wiëc wyjaôniê sprawë drukowania
polskich liter przez LQ-100!

Zacznijmy jednak od teorii: co jest niezbëdne, aby drukowaê
polskie litery i aby byîy one zgodne z tymi, które wyôwietlamy na
ekranie.

<sr>Znaki na ekranie, znaki w drukarce...

<txt>Gdy mamy uruchomione okno CLI, czy teû pracujemy w edytorze
tekstów, kaûdemu naciôniëciu znaku na klawiaturze towarzyszy
pojawienie sië pewnego znaku na ekranie. Mechanizm jest
nastëpujâcy:

-- naciôniëcie klawisza generuje okreôlony kod liczbowy;

-- komputer odszukuje w tablicy znaków (.fonts) ksztaît
odpowiadajâcy danemu kodowi;

-- znak rysowany jest na ekranie zgodnie z odczytanym ksztaîtem.

Istniejâ oczywiôcie pewne okreôlone przypisania ksztaîtów znaków
odpowiednim kodom (litera to bowiem nic innego, jak tylko
okreôlony ksztaît...). Najbardziej znane to ASCII, ISO czy Latin.
Co sië dzieje, gdy z kolei chcemy znaki wydrukowaê? Pobieramy kod
znaku, wyôwietlanego np. na ekranie, wysyîamy go do portu
drukarki, a ta "produkuje" na papierze wîasny graficzny obraz
przypisany otrzymanemu kodowi.

Jaki z tego wniosek? Przede wszystkim taki, ûe jeôli chcemy, aby
znaki pojawiajâce sië na ekranie i drukarce byîy takie same,
muszâ one byê w takim samym standardzie, tj. danemu kodowi musi
odpowiadaê taki sam ksztaît!

W informatyce powszechnie przyjëty zostaî standard ASCII. Jest on
bardzo wygodny..., ale nie zawiera wielu znaków narodowych, takûe
polskich! Wymyôlono wiëc tzw. strony kodowe. Polegajâ one na tym,
ûe w zestawie znaków pewien ich podzbiór stanowi znaki wymienne,
w zaleûnoôci od potrzeb mogâ to byê znaki niemieckie, czeskie,
szwedzkie, francuskie, znaki semigraficzne..., a w koïcu takûe i
polskie. Strona kodowa, zawierajâca polskie litery, oznaczona
zostaîa numerem 852 EE (Eastern Europe -- Europa Wschodnia).

Aby wydrukowaê na drukarce, a szczególnie omawianej LQ-100,
polskie litery, konieczne jest wiëc ustawienie (wîâczenie)
zestawu znaków tej wîaônie strony kodowej, w wypadku LQ-100 jest
to jedna z czternastu moûliwoôci. Jak to zrobiê, opiszë w dalszej
czëôci artykuîu.

Drukarki zawierajâ zwykle ksztaîty znaków w pamiëci ROM, gdzie
zapisane sâ na staîe wszelkie znaki dostëpne w trybie tekstowym
drukarki. Znaki znajdujâce sië w tej pamiëci moûna dowolnie bâdú
czëôciowo przeprogramowywaê, tzn. wpisywaê z komputera ksztaît
znaku okreôlajâcy konkretny kod (tzw. download characters). W ten
sposób moûna zmusiê drukarkë nie posiadajâcâ np. polskich liter
do ich drukowania. Ostatniâ moûliwoôciâ jest drukowanie polskich
liter poprzez naîoûenie na siebie dwu znaków, np. "a" i przecinek
dadzâ "â". Jest to jednak metoda najwolniejsza i dajâca
najbrzydszy efekt.

Skoro mamy juû znaki w drukarce, czas zajâê sië samym komputerem.
Trzeba go zmusiê, aby i on pokazywaî znaki w standardzie ASCII i
strony kodowej 852. I tu czeka nas przykra niespodzianka, bo
Amigi do tego zmusiê sië nie da. Wôród kodów znaków bowiem
znajdujâ sië i takie, które nie odpowiadajâ ûadnym literom, a
jedynie okreôlonym funkcjom, np. koniec linii, przejôcie do
nastëpnej, tabulator, dúwiëk alarmowy. I niestety te przyjëte w
Amidze kody specjalne nie pokrywajâ sië w peîni ze standardem
przyjëtym w ASCII, a w wyniku tego nie jest moûliwe uzyskanie
polskich liter w naszym komputerze pod kodami strony kodowej
852., bo sâ tam wîaônie amigowe kody specjalne...

W amigowym ôwiecie jest aktualnie przyjëty standard PL,
wymyôlony przez prof. Bruszewskiego, wykonany przez ks. Pikula.
Innym, równieû popularnym, jest dawny standard
ksiëdza Pikula -- xJP -- (nazwany tak od osoby jego twórcy). W
obu tych standardach polskie litery sâ zupeînie gdzie indziej niû
w stronie kodowej 852. Jak wiëc pogodziê komputer z drukarkâ?

Otóû istnieje rozwiâzanie bardzo proste. Naleûy znaki, wysyîane
na drukarkë w jednym standardzie, "przechwyciê" i zamieniê ich
kody na te, którym odpowiadajâ one w drugim standardzie, i tak
zmienione przesîaê na port drukarki. Czy jest to moûliwe w
Amidze? Tak, tym bardziej ûe zastosowane w Amidze mechanizmy
obsîugi druku wrëcz zakîadajâ obecnoôê programu, dostosowujâcego
komputer i wysyîane przez niego znaki do róûnych typów drukarek
dostëpnych na rynku. Jest nim tzw. sterownik drukarki (np.
EpsonQ, EpsonX -- wraz z Workbenchem otrzymujemy ich
kilkadziesiât do najpopularniejszych na rynku drukarek). Czy
wystarczy nam sterownik standardowy z Workbencha? Nie. Nie
dokonuje on potrzebnej nam zamiany kodów polskich znaków z
uûywanego na ekranie standardu na kody polskich liter w stronie
kodowej drukarki. Konieczne jest uûycie specjalnego sterownika
wykonujâcego takâ czynnoôê. Na rynku dostëpne sâ takie w wersji
shareware'owej (takûe na naszych dyskietkach redakcyjnych) dziëki
pracy niezastâpionego ksiëdza Pikula.

Podsumujmy wiëc, co jest konieczne, aby wyôwietlaê i drukowaê
polskie litery:

-- zestaw polskich fontów ekranowych oraz sterownik klawiatury,
umoûliwiajâcy ich otrzymanie i wyôwietlenie na ekranie (sterownik
klawiatury podkîada kody polskich znaków przyjëtego standardu pod
odpowiednie klawisze bâdú ich kombinacje, fonty umoûliwiajâ ich
wyôwietlenie na ekranie);

-- drukarka majâca moûliwoôê drukowania polskich liter;

-- sterownik umoûliwiajâcy przetransponowanie wartoôci kodów
polskich znaków na komputerze na standard w drukarce.

Warto zauwaûyê jeszcze raz, ûe wiele drukarek umoûliwia takûe w
szerokim zakresie przeprogramowanie ksztaîtu wielu znaków (tzw.
download characters). Umoûliwia to, jak wspomniaîem, drukowanie
polskich liter nawet wówczas, gdy drukarka nie ma ich
wbudowanych! Wystarczy, by sterownik drukarki zamieniaî
polskâ literë na ciâg instrukcji przeprogramowujâcych ksztaît
znaku w drukarce przed, bâdú nawet w trakcie druku!

Dlaczego tak szeroko opisujë mechanizm uzyskiwania polskich
znaków? Bo z doôwiadczenia (owe listy...) wiem, ûe bardzo wielu
uûytkowników nie za bardzo rozumie mechanizm powstawania polskich
liter. A konieczna jest ôwiadomoôê, ûe znaki -- litery
pojawiajâce sië na ekranie -- majâ bardzo niewiele wspólnego ze
znakami drukowanymi na drukarce! Dopiero zgranie odpowiednich
mechanizmów programowych (fonty, sterownik klawiatury, sterownik
drukarki) oraz sprzëtowych (wîâczenie w drukarce odpowiedniego
zestawu znaków bâdú ich programowe zaimplementowanie -- download
characters) moûe pozwoliê na drukowanie polskich liter zgodnie z
ekranowâ prezentacjâ. Brak zrozumienia tego mechanizmu powoduje,
ûe uûytkownicy w sposób doôê bezmyôlny po prostu îâczâ drukarkë z
komputerem, oczekujâc, ûe polskie litery pojawiâ sie niczym deus
ex machina... A tak to wîaônie wynika z listów do redakcji. Czas
jednak najwyûszy przejôê do meritum zagadnienia.

<sr>Jak ustawiê drukarkë LQ-100 i komputer?

<txt>Zacznijmy od komputera. Proponujë wykorzystanie standardu PL
znaków ekranowych, opracowanego przez ksiëdza Pikula wg pomysîu
prof. Bruszewskiego. Obejmuje on caîoôê: fonty ekranowe,
sterowniki klawiatury, a takûe -- co bardzo waûne -- sterowniki
róûnych standardów do popularnych drukarek, opracowane przez
wspomnianego juû parokrotnie ksiëdza Pikula! Polecanym (a
uûywanym na co dzieï) przeze mnie sterownikiem drukarki jest
PL-EpsonQ-Latin2. Obsîuguje on dwudziestoczteroigîowe drukarki
Epson, dokonujâc potrzebnego nam przekodowania przy druku
tekstowym znaków standardu PL na Latin-2 (czyli wîaônie stronë
kodowâ 852.). Instalacja fontów oraz sterownika drukarki musi byê
odpowiednio dokonana poprzez preferencje komputera i odpowiednie
programy zanjdujâce sië w komplecie wraz ze sterownikami.  Peîny
opis instalacji doîâczany jest do dyskietki (dostëpnej wôród
naszych dyskietek shareware'owych!).

Nastëpnie konieczne jest ustawienie drukarki i wîâczenie w niej
odpowiedniego zestawu znaków (tablicy kodowej). W tym celu
wîâczamy drukarkë, trzymajâc jednoczeônie naciôniëty klawisz YES.
Drukarka przeîâczy sië wówczas w tryb programowania.
Uûytkownikowi zostanie przedstawione aktualne ustawienie drukarki
(w postaci wydruku na papierze), a nastëpnie bëdâ drukowane
pytania drukarki odnoônie zmian poszczególnych parametrów. Jednym
z nich jest "character table", a wiëc wîaônie owa tablica kodowa.
Poprzez operowanie klawiszami YES i NO naleûy doprowadziê do
ustawienia strony 852. Od tego momentu, po wyîâczeniu i ponownym
wîâczeniu drukarka bëdzie sië uruchamiaîa z aktywnâ tâ wîaônie
stronâ kodowâ.

Teraz juû tylko wystarczy poîâczyê drukarkë z komputerem za
pomocâ stosownego przewodu. Po wîâczeniu drukarki z zaîâczonâ
stronâ kodowâ, przy zainstalowanym i aktywnym (tj. ustawionym w
preferencjach komputera) sterowniku, opisanym wczeôniej, nie
powinno byê juû ûadnych kîopotów z uzyskaniem na wydrukach
polskich znaków.

A co zrobiê, jeôli nie mamy potrzebnego, a niezbëdnego,
sterownika do drukarki? Pozostaje tylko jedno: zanim wydrukujemy
tekst, zapisujemy w postaci pliku ASCII, a nastëpnie programowo
dokonujemy konwersji polskich liter na stosowny standard. Znanych
jest mi co najmniej kilka shareware'owych programów realizujâcych
to zadanie -- sâ takûe na redakcyjnych dyskietkach z programami.
Tak przekodowany tekst bez problemów moûmy wysîaê na drukarkë i
uzyskamy w nim polskie litery.

Mam nadziejë, ûe powyûszy artykuî zakoïczy temat "drukarka LQ-100
a polskie litery". Mogë jedynie zagwarantowaê uûytkownikom, ûe
owa drukarka doskonale wspóîpracuje z Amigâ. Mój prywatny
egzemplarz, od kilku juû lat podîâczony do Amigi 4000, daî mi
wiele wydruków, w tym takûe mojâ pracë dyplomowâ, i nie brakowaîo
w nich nigdy polskich liter. Jeôli jednak i to nie pomoûe -- no
cóû, szef dziaîu sprzëtowego ma dyûury w czwartki...