By│em ostatnio u znajomego w s▒siednim wymiarze. W│a╢nie wprowadzi│ siΩ do nowego mieszkania i ma facet problem.

Wraz z │azienk▒ zainstalowano mu pralkΩ. C≤┐ to za problem, zapytacie? Dobra pralka nie jest z│a. Jak mu siΩ nie podoba, to niech sobie kupi inn▒...

Ot≤┐ jest pewien szkopu│. Pralki w jego ╢wiecie (podobnie jak inne urz▒dzenia AGD) nie s▒ kupowane. Producent jedynie udziela licencji na ich u┐ytkowanie. Bywa, powiecie. Co ╢wiat to obyczaj. Pewnie takie rozwi▒zanie ma swoje zalety.

Owszem ma. Dla producent≤w. Jest bowiem tak ustalone, ┐e poprzez instalacjΩ pralki u┐ytkownik zgadza siΩ na warunki licencji. Gdzie jest to ustalone? W tej┐e Licencji. Co mo┐na za╢ w niej znale╝µ? Wiele ciekawych punkt≤w.

Zazwyczaj w jednym z pierwszych zda± pada stwierdzenie, ┐e "POPRZEZ INSTALACJ╩, OTWARCIE OPAKOWANIA LUB JAKIEKOLWIEK INNE WYKORZYSTANIE TEJ PRALKI ZGADASZ SI╩ NA WARUNKI TEJ UMOWY". Czy muszΩ dodawaµ, ┐e tekst umowy znajduje siΩ wewn▒trz pude│ka? Czytajmy jednak dalej. W punkcie pierwszym mo┐emy znale╝µ wspania│▒ rzecz: "PRODUCENT zastrzega sobie prawo do uaktualnienia, modyfikacji lub zmiany Umowy Licencyjnej w dowolnym momencie." W ka┐dym momencie, wobec tego Producent mo┐e stwierdziµ, ┐e U┐ytkownik pralki ma mu p│aciµ co miesi▒c 1000 kredytek. Czy┐ nie jest to piΩkne? Nie, albowiem im dalej, tym lepiej! Ot≤┐ "Wszelkie nazwy, prawa w│asno╢ci i prawa w│asno╢ci d≤br intelektualnych zawartych i dotycz▒cych Pralki (w│▒czaj▒c w to i jednocze╢nie nie ograniczaj▒c siΩ do: wszelkich nazw, kodu komputerowego, temat≤w, obiekt≤w, dialog≤w, powiedze±, pomys│≤w, grafiki, animacji, d╝wiΩku, kompozycji muzycznych, efekt≤w audiowizualnych, metod operacji, praw moralnych, wszelk▒ powi▒zan▒ dokumentacj▒, informacji na temat profilu u┐ytkownika, nagra± i oprogramowania) s▒ w│asno╢ci▒ PRODUCENTA". Kod komputerowy? Powiedzenia? Spokojnie. ªwiat mojego przyjaciela jest pod wzglΩdem technicznym trochΩ bardziej rozwiniΩty technologiczne i tam ka┐da lod≤wka czy mikser ma w│asny mikroprocesor, wy╢wietlacz i g│o╢niczek do komunikacji z U┐ytkownikiem. Nie ma siΩ co dziwiµ, ┐e producenci zabezpieczaj▒ siΩ jak mog▒. Spokojnie. Dlaczego jednak roszcz▒ sobie prawa do "profili u┐ytkownika", "powi▒zanej dokumentacji" lub (o zgrozo!) "nagra±"? Okazuje siΩ, ┐e zgodnie z umow▒ twoje ustawienia pralki (┐e przy praniu skarpetek ma grzaµ nie do 60 ale 65 stopni) lub praca naukowa (dotycz▒ca powiedzmy wp│ywu proszk≤w na raka sk≤ry) nie m≤wi▒c o nagraniach (czyli tekstu jakim ciΩ pralka wita) staj▒ siΩ w│asno╢ci▒ Producenta pralki i to on bΩdzie zbiera│ wp│ywy...

Ale mo┐e jeste╢my przewra┐liwieni? Przecie┐ Producent te┐ siΩ musi jako╢ zabezpieczaµ. A je╢li jeste╢my ju┐ przy zabezpieczeniach - c≤┐ my otrzymujemy instaluj▒c pralkΩ? Otrzymujemy produkt, kt≤rego nie obejmuje ┐adna gwarancja. Czemu? "PRODUCENT wyra╝nie zrzeka siΩ zapewnienia jakiejkolwiek gwarancji dla Pralki i Instrukcji. Pralka i Instrukcja s▒ dostarczone "jak s▒", bez gwarancji ┐adnego rodzaju, w│▒czaj▒c w to gwarancje kupieckie, przystosowanie do okre╢lonego celu, lub gwarancje nienaruszalno╢ci. Na u┐ytkowniku spoczywa ryzyko wyp│ywaj▒ce z u┐ytkowania i dzia│ania zar≤wno Pralki jak i Instrukcji. Jednak PRODUCENT gwarantuje, ┐e w ci▒gu 90 dni od daty zakupu Programu, n≤┐ki na kt≤rych opiera siΩ Pralka bΩd▒ wolne od wad produkcyjnych. Je╢li w czasie tego okresu n≤┐ki oka┐▒ siΩ wadliwe i zostanie przedstawiony dow≤d zakupu wadliwej Pralki, PRODUCENT mo┐e 1) naprawiµ wadΩ, 2) dostarczyµ u┐ytkownikowi produkt o takiej samej lub ni┐szej warto╢ci, lub 3) zwr≤ciµ pieni▒dze." HA! Za swoje ciΩ┐ko zapracowane kredytki kupujemy prawo do instalacji rzeczy, kt≤ra mo┐e nie dzia│aµ. A na dodatek producent takiego bubla o tym wie i nic nie zrobi, aby nam to zado╢µuczyniµ.

A co je╢li pralka dzia│a, ale zamiast praµ i prasowaµ - brudzi olejem i drze na kawa│ki? Wszechwiedz▒ca Licencja i to uwzglΩdni│a: "ZAR╙WNO PRODUCENT, JEGO SEKCJE, ODDZIAúY I PRACOWNICY NIE Sí ODPOWIEDZIALNE W »ADEN SPOS╙B ZA UTRAT╩ LUB JAKIEGOKOLWIEK RODZAJU SZKODY SPOWODOWANE KORZYSTANIEM Z TEJ PRALKI." To ┐e pralka zosta│a skonstruowana niezgodnie z wszelkimi prawid│ami i rozwali│a ca│▒ instalacjΩ elektryczn▒ w domu nic nie znaczy. Skoro j▒ uruchomi│e╢, to sam jeste╢ sobie winien... Coraz │atwiej mo┐emy zobaczyµ proste t│umaczenie licencji: "da│e╢ nam swoje pieni▒dze mato│ku, to teraz martw siΩ sam".

No trudno. Przecie┐ nie wyrzuci siΩ tego paskudztwa z domu. Mo┐e uda siΩ go naprawiµ? Nie. Nie mo┐na: "U┐ytkownik nie mo┐e, w czΩ╢ci lub ca│o╢ci, kopiowaµ, fotokopiowaµ, reprodukowaµ, t│umaczyµ, rekonstruowaµ, modyfikowaµ Pralki". Uwa┐acie? Nie macie prawa modyfikowaµ tego grata, (czyli go naprawiµ) nie macie r≤wnie┐ prawa zrobiµ sobie zdjΩcia z podart▒ koszul▒ w rΩku na tle Pralki. Nie pr≤buj r≤wnie┐ por▒baµ bydlaka w akcie desperacji. Por▒banie to te┐ modyfikacja...

Nie mo┐na jednak daµ ponie╢µ siΩ nerwom. Nie pr≤bujcie z│amaµ Licencji poniewa┐ (jak ju┐ pisa│em na pocz▒tku) poprzez instalacje pralki w swojej │azience zatwierdzi│e╢ UmowΩ, a w niej nastΩpuj▒ce zdania - "Niniejszym zgadzam siΩ, ┐e PRODUCENT dozna niepowetowanej szkody je╢li nie zostan▒ dotrzymane warunki niniejszej Umowy Licencyjnej. Dlatego zgadzam siΩ, aby PRODUCENT mia│ prawo, bez obligacji lub dowod≤w szkody, do odpowiedniego odszkodowania w przypadku z│amania tej Umowy Licencyjnej. W przypadku sporu pomiΩdzy stronami zwi▒zanymi z t▒ Umow▒ Licencyjn▒ strona, kt≤ra wygra sp≤r bΩdzie mieµ prawo do wyegzekwowania od drugiej strony wszelkich koszt≤w, p│ac prawnik≤w i innych wydatk≤w zwi▒zanych z udzia│em w sporze." Przet│umaczyµ? Dobrze. W ka┐dym momencie mo┐esz spodziewaµ siΩ, ┐e przyjdzie do ciebie wezwanie do s▒du jako oskar┐onego w sprawie z│amania Umowy Licencyjnej Pralki. Producent tego┐ urz▒dzenia za┐▒da od ciebie niebotycznej sumy, a ty bΩdziesz musia│ udowadniaµ, ┐e nie pope│ni│e╢ przestΩpstwa. I przegrasz. ChwilΩ! To jest niezgodne z prawem! To ONI musz▒ przedstawiµ dowody, ┐e jestem winny. Owszem. Jest jednak ma│y haczyk. "Niniejsza umowa zosta│a sporz▒dzona w oparciu o prawo [tutaj jakie╢ egzotyczne miejsce] i wszelkie spory, kt≤re mog▒ siΩ wok≤│ niej pojawiµ bΩd▒ rozpatrywane w oparciu o prawo [tego egzotycznego miejsca]. U┐ytkownik wyra┐a zgodΩ, ┐e wszelkie roszczenia i postΩpowania prawne wytoczone przez jedn▒ ze stron zostan▒ z│o┐one i bΩd▒ rozpatrywane w dowolnym s▒dzie [egzotycznego miejsca]". Domy╢lasz siΩ co mo┐e stanowiµ prawo tamtego miejsca? Cieszysz siΩ?

Oczywi╢cie w r≤┐nych Umowach mo┐na znale╝µ r≤┐ne dodatkowe "ciekawostki" np.:
- "z pralki mo┐e korzystaµ maksymalnie 5 os≤b niezale┐nie od pranych materia│≤w"
- "Zabrania siΩ odsprzeda┐y Pralki innym U┐ytkownikom bez pisemnej zgody PRODUCENTA"
- "PRODUCENT, jego przedstawiciele oraz firmy zale┐ne nie zapewniaj▒ pomocy technicznej do obs│ugi PRALKI"
- "PRODUCENT zapewnia, ┐e program bΩdzie funkcjonowa│ w istotnym zakresie w spos≤b zgodny z za│▒czonym materia│em instrukta┐owym przez okres 30 dni" (materia│y instrukta┐owe nie by│y za│▒czone)
- pomimo, ┐e pralka zosta│a zakupiona w Eurandii, kt≤ra nie ma ┐adnych ogranicze± eksportowych, to jako, ┐e pralka jest produkcji Juraskiej, "zakazuje siΩ odsprzeda┐y do kraj≤w objΩtych Jurajskim embargiem eksportowym".
- "U┐ytkownik ma prawo u┐ywania Pralki dopiero po przes│aniu wype│nionej Karty Rejestracyjnej do Producenta". Na Karcie natomiast jest klauzula o zezwalaniu na przetwarzanie danych osobowych.

Dodatkowo lektura Licencji mo┐e przynie╢µ dozΩ humoru, albowiem s▒ pe│ne one b│Ωd≤w gramatycznych i interpunkcyjnych. Niestety czasem jest to u╢miech zgrozy, gdy dociera sens s│≤w tak potwornie czasem zniekszta│conych.

D│ugo rozmawia│em z przyjacielem na tematy zwi▒zane z tymi ograniczeniami, kt≤rych poda│em powy┐ej tylko przyk│ady. Jak sobie na przyk│ad radz▒ z bublami? Ot≤┐ Producenci po wyprodukowaniu co wiΩkszego z│omu nie nadaj▒cego siΩ do u┐ytku (czyli zazwyczaj nowego modelu pralki czy lod≤wki) po pewnym czasie umieszczaj▒ w sieci magazyn≤w automatyczne roboty, kt≤re po zainstalowaniu na pralce poprawi▒ co wiΩksze b│Ωdy. Roboty te s▒ rozpowszechniane przez producenta bezp│atnie. Co nie znaczy, ┐e s▒ darmowe. Co to, to nie. Sam taki robot do ciebie nie przyjedzie. Najpierw do takiego magazynu trzeba dotrzeµ (a nie ka┐dy mo┐e) i przetransportowaµ tego┐ robota do siebie. Bardzo ma│o os≤b ma mo┐liwo╢µ bezp│atnego przewozu 5-cio lub wiΩcej tonowego (bo zwykle tyle wa┐▒) potworka do domu. Robot taki przy pracy potrafi zdemolowaµ kuchniΩ lub │azienkΩ czego koszty oczywi╢cie poniesie U┐ytkownik. Bardzo czΩsto bywa r≤wnie┐ tak, ┐e poprawiaj▒c niekt≤re b│Ωdy, wprowadzone zostan▒ nowe...

Co robiµ w takiej sytuacji? Przed zakupem pralki lub innego urz▒dzenia ┐▒daµ:
- okazania licencji (dok│adnie j▒ przeczytaµ!)
- dokumentacji techniczno-ruchowej (sprzedawca twierdzi, ┐e to niemo┐liwe, ale w przypadku urz▒dze± robionych na zam≤wienie mo┐na ten dokument uzyskaµ).

S▒ te┐ maniacy, kt≤rzy wbrew og≤lnemu trendowi tworz▒ r≤┐ne urz▒dzenia daj▒c do nich pe│n▒ dokumentacjΩ, s│u┐▒c pomoc▒ i rozdaj▒ je (w wiΩkszo╢ci) za darmo. Przyk│adami mog▒ byµ np. ca│y zestaw "Kuchnia Dalekiej Ekspansji" czy "Gor▒ce Noce Osnow▒ Mojej Egzystencji" lub poszczeg≤lne urz▒dzenia jak "SoLniczna R≤┐No╢ci", "Interdyscyplinarny Noblista Nauki", "PIlnik Naros│ych Egzoszkielet≤w". Ukoronowaniem tego trendu jest "Liniowy Interpolator Naturalnych Umiejscowie± Xandu". Niestety wiΩkszo╢µ firm sprzedaj▒cych mieszkania domy╢lnie instaluje urz▒dzenia, od kt≤rych ciΩ┐ko siΩ uwolniµ dziΩki samym Licencjom (o samowbudowywaniu siΩ tych┐e urz▒dze± w mieszkanie i niemo┐no╢ci ich usuniΩcia bez burzenia budynku, wspomina│ nie bΩdΩ).

Rozmawiali╢my ze znajomym ca│▒ noc. Do domu wr≤ci│em nad ranem. Jak to dobrze, ┐e jeste╢my wzglΩdem nich op≤╝nieni - my╢la│em. W uszach ci▒gle brzmia│y mi s│owa mego przyjaciela kt≤re szepn▒│ mi na odchodnym. "Ratujcie siΩ. Jeszcze nie jest za p≤╝no.".

On ma racjΩ. Walczmy. Jeszcze mo┐emy wygraµ.