((c)) 04-21-1999


    WYWIAD Z MICHAúEM KICI╤SKIM,
    Szefem Marketingu Cd-Projekt

    Nubarus: Witaj Michale.

    Micha│ Kici±ski: Cze╢µ !

    N: Zanim przejdziemy do spraw zwi▒zanych z Diablo II, ma│e pytanie: Czy wiesz mo┐e co╢ wiΩcej o zapowiadanym Warcraft 3?

    MK: Niestety, wiem niewiele. WiΩkszo╢µ tych informacji mo┐na znale╝µ w internecie. W moim przekonaniu bΩdzie to prze│omowa zmiana w linii gier strategicznych Blizzarda. Jak ka┐da wielka zmiana budzi ona zar≤wno zachwyt jak i obawy, kt≤re s▒ dla mnie zrozumia│e tym bardziej, ┐e jestem ogromnym fanem czΩ╢ci drugiej i do rozwi▒za± w niej zastosowanych bardzo siΩ przyzwyczai│em. »al mi standardowego widoku pola gry i wygl▒du jednostek, ale c≤┐ idzie nowe i jednak w ciemno s▒dzΩ, ┐e lepsze. Blizzard jest jedyn▒ firm▒ w ca│ej bran┐y, kt≤r▒ darzΩ absolutnie 100 procentowym zaufaniem i nigdy siΩ na nich nie zawiod│em.

    N: Oby tak by│o. Dobra teraz ju┐ tylko i wy│▒cznie o Diablo II. Czy przez ostatni czas zmieni│o siΩ co╢ z datami premier: bety i ko±cowej wersji. Ostatnio dosz│a nas informacja, ┐e beta uka┐e siΩ pod koniec pa╝dziernika...

    MK: Niestety na tego rodzaju pytania zna odpowied╝ zapewne tylko kilka os≤b z Blizzarda. Blizzard jak zwykle swobodnie podchodzi do dat przedk│adaj▒c nad swoje deklaracje dobro produktu i tym samym graczy. Dop≤ki widzΩ ten styl dzia│ania wiem, ┐e wszystko jest w porz▒dku i bΩdziemy mieli naprawdΩ wspania│▒ grΩ wart▒ tak d│ugiego czekania. Gdybym us│ysza│, ┐e Blizzard z jakich╢ wzglΩd≤w ustali│ sztywn▒ datΩ premiery i zamierza tego dotrzymaµ i dotrzyma│by, by│by to dla mnie pierwszy pow≤d do niepokoju, czy aby na pewno w firmie nie dzieje siΩ nic z│ego. W mojej opinii zbyt szybkie wypuszczenie gier na rynek (najczΩ╢ciej powodowane naciskami natury finansowej) to najczΩstsza przyczyna ukazywania siΩ s│abych gier. Przyk│ad≤w mo┐na podawaµ dziesi▒tki.

    N: By│o te┐ wiele tytu│≤w, kt≤re wysz│y zbyt p≤╝no i okaza│o siΩ, ┐e nie s▒ tym, czego siΩ po nich spodziewali╢my. Chocia┐by wydany ostatnio Tiberian Sun. To akurat jednak Diablo II nie grozi. Kontynuuj▒c. Czy wypuszczenie polskiej wersji gry jest ju┐ na 100% przes▒dzone?

    MK: Tak, jest przes▒dzone. Z naszego punktu widzenia nie by│o innej mo┐liwo╢ci. Na szczΩ╢cie nasi zachodni partnerzy podzielaj▒ nasz punkt widzenia.

    N: Rozumiem, ┐e je┐eli Diablo II bΩdzie lokalizowane to tylko w pe│ni?

    MK: Tak, to te┐ jest przes▒dzone, albo co╢ robi siΩ w pe│ni profesjonalnie i do ko±ca, albo lepiej nie zabieraµ siΩ w og≤le. Z takiego za│o┐enia wychodzi Blizzard, wed│ug ich nie istniej▒ inne rozwi▒zania. My nie mamy tu nic do powiedzenia, na szczΩ╢cie w pe│ni siΩ z tym zgadzamy.

    N: Czy istnieje jaka╢ szansa, ┐e zaimplementujecie mo┐liwo╢µ wyboru wersji jΩzykowej?

    MK: Nie. Z tego, co wiem gra nie bΩdzie skonstruowana tak, aby by│a taka mo┐liwo╢µ. Jest to k│opotliwe technicznie, poza tym niweluje sprytne narzΩdzie do regulowania lokalnych rynk≤w. Regionalne wersje jΩzykowe zapobiegaj▒ wszelkim pr≤bom reeksportu, co przy r≤┐nicach w cenach gier w r≤┐nych rejonach ╢wiata mog│oby byµ op│acalne.

    N: Znani s▒ ju┐ jacy╢ t│umacze, kt≤rzy zaj▒µ by siΩ mieli lokalizacj▒ i czy mo┐e macie ju┐ na oku jaki╢ aktor≤w do podk│adania g│os≤w?

    MK: W chwili obecnej nie mogΩ jeszcze nic zdradziµ. Oczywi╢cie ca│y czas robimy rozpoznanie w╢r≤d t│umaczy i aktor≤w. Mamy te┐ ju┐ trochΩ wstΩpnych ustale±. Niemniej do rozpoczΩcia pe│n▒ par▒ prac nie mogΩ ujawniµ szczeg≤│≤w.

    N: Na jak d│ugi okres przewidujesz ca│y proces lokalizacji? Nie potrwa to chyba tak d│ugo jak przy "Baldur`s Gate"?

    MK: Oczywi╢cie, ┐e nie :). S▒dzΩ, ┐e ┐adna lokalizacja nie bΩdzie ju┐ tyle trwa│a. BG to by│ nasz pierwszy tak trudny i tak du┐y projekt, je╢li chodzi o ilo╢µ tekstu, (co prawda na horyzoncie pojawi│a siΩ ju┐ wiΩksza tekstowo produkcja - Torment). Diablo bΩdzie pod tym wzglΩdem │atwiejsze. Niestety pod wieloma bΩdzie znacznie trudniejsze. Pewnym utrudnieniem mo┐e byµ drobiazgowa kontrola procesu lokalizacji ze strony Blizzarda, jednak tego siΩ zbytnio nie obawiamy gdy┐ nasze dotychczasowe lokalizacje ocenili celuj▒co m.in. BG.

    Gracze oczekuj▒ niesamowitego klimatu i fenomenalnego t│umaczenia i my nie mamy innego wyj╢cia jak im to zapewniµ. Co wiΩcej zawsze staramy zaskakiwaµ mi│o graczy, wiΩc bΩdziemy musieli zrobiµ naprawdΩ dobr▒ wersjΩ! Szukujemy siΩ na to i organizacyjnie i finansowo.

    Co do daty premiery dodam, ┐e mamy zapewnienie w kontrakcie, ┐e Blizzard zrobi wszystko aby polska premiera nie by│a op≤╝niona wiΩcej ni┐ dwa tygodnie w stosunku do premiery w USA. Oczywi╢cie jest to tylko rodzaj przyrzeczenia, ale jednak jest zapisany w kontrakcie i wyra┐a intencjΩ naszego partnera.

    N: Zajmijmy siΩ teraz szczeg≤│ami. Musisz przyznaµ, ┐e t│umaczenie nazw przedmiot≤w i potwor≤w nie bΩdzie zadaniem prostym. Czy nie obawiacie siΩ, ┐e zamiast po┐▒danego efektu na ustach graczy wywo│acie jedynie u╢mieszki?

    MK: BΩdzie to jedno z najtrudniejszych zada±. Mieli╢my ju┐ na ten temat kilka dyskusji, przegl▒dali╢my te┐ opinie graczy z "pogawΩdek karczemnych". Doszli╢my do wniosku, ┐e choµ nie bΩdzie to │atwe zadanie to da siΩ je wykonaµ. T│umaczyµ bΩd▒ najlepsi w Polsce fachowcy i naszym zdaniem udane t│umaczenie jest mo┐liwe i nie mamy wyj╢cia musimy je zrobiµ. Oczywi╢cie na pewno bΩdzie grupa os≤b, kt≤rym mo┐e ono nie odpowiadaµ, gdy┐ niemal┐e wychowali siΩ na nazewnictwie anglosaskim. Niemniej stojΩ na stanowisku, ┐e powinni╢my graµ w gry komunikuj▒ce siΩ z nami w naszym naturalnym jΩzyku. Jest to chyba jedyna droga, aby poczuµ i zrozumieµ grΩ w 100 procentach. Oczywi╢cie przy za│o┐eniu, ┐e ten jΩzyk jest zgodny z oryginalnym przes│aniem autor≤w.

    Na marginesie muszΩ dodaµ, ┐e odnoszΩ wra┐enie, ┐e dla czΩ╢ci os≤b angielskie teksty s▒ po prostu bardziej tajemnicze. Maj▒ pewn▒ aurΩ. Widzia│em wypowied╝ kt≤rego╢ z internaut≤w, ┐e "fresh meat" brzmi super, natomiast "╢wie┐e miΩso" beznadziejnie. Byµ mo┐e ma takie odczucie, bo nigdy nie widzia│ w sklepie sprzedawczyni podaj▒cej "fresh meat", natomiast widzia│ podaj▒c▒ "╢wie┐e miΩso" i sformu│owanie to do b≤lu zrozumia│e i na co dzie± u┐ywane traci wtedy tajemniczo╢µ. Uwa┐am jednak, ┐e wszystko zale┐y od sposobu i formy ekspresji, oraz kontekstu.

    Du┐▒ blokad▒ mo┐e byµ te┐ przyzwyczajenie: gra│em w dziesi▒tki gier, oraz czΩ╢µ pierwsz▒ Diablo po angielsku, by│o dobrze to, po co to zmieniaµ? Trzeba jednak pamiΩtaµ, ┐e choµ mo┐e czasem jest dobrze, to zawsze mo┐e byµ lepiej i my staramy siΩ pod▒┐aµ t▒ drog▒. My╢lΩ, ┐e Baldur's Gate jest doskona│ym przyk│adem, ┐e mo┐na zrobiµ dobr▒ polsk▒ wersjΩ, wcale nie mniej klimatyczn▒ od orygina│u. Jestem przekonany, ┐e pomimo pocz▒tkowych opor≤w czΩ╢ci graczy, (kt≤re te┐ by│y przy okazji BG) pokochaj▒ oni polsk▒ wersjΩ Diablo 2.

    N: Te┐ mam tak▒ szczer▒ nadziejΩ. GratulujΩ dobrej lokalizacji BG, ale z drugiej strony musicie pamiΩtaµ, ┐e Baldur nie mia│ poprzedniej czΩ╢ci. Gracze nie wiedzieli za bardzo, czego siΩ spodziewaµ. WiΩkszo╢µ nie widzia│a zapewne orygina│u angielskiego. Klimat Diablo jest natomiast og≤lnie znany. ChcΩ powiedzieµ, ┐e czeka Was trudniejsze zadanie ni┐ w wypadku Baldur`s Gate. Zgadasz siΩ z tym?

    MK: Tak. Zadanie trudniejsze je╢li chodzi o klimat, │atwiejsze je╢li chodzi o wielko╢µ. Czyli mo┐e byµ r≤wnie dobrze :)

    N: Zasadnicze pytanie. Czy polska i angielska wersja gry bΩdzie mog│a ze sob▒ wsp≤│pracowaµ na Battle Necie? Np. je┐eli wyrzucimy "Ring of Speed" graj▒c wersj▒ angielsk▒, to czy kto╢ graj▒c na polskim Diablo II ujrzy "Pier╢cie± Szybko╢ci"? Czy taka wsp≤│praca jest w og≤le mo┐liwa?

    MK: Blizzard przygotowuje wiele wersji jΩzykowych i z ca│▒ pewno╢ci▒ zadba o ten aspekt. SprawdzΩ jak bΩdzie to dok│adnie rozwi▒zane i przeka┐e Ci tΩ informacjΩ.

    N: By│bym wdziΩczny. A jak rozwi▒┐ecie sprawΩ patchy, kt≤re z pewno╢ci▒ bΩd▒ siΩ ukazywaµ? Chodzi mi o to, czy bΩd▒ siΩ ukazywaµ ich polskie wersje?

    MK: Tak. Tak▒ sytuacjΩ mamy ju┐ w przypadku Settlers 3. CzΩ╢µ patchy jest zrobionych specjalnie do polskiej wersji, natomiast czΩ╢µ jest uniwersalnych. My╢lΩ, ┐e podobnie bΩdzie z Diablo 2. Oczywi╢cie zapewniamy pe│ne wsparcie naszych klient≤w. Wszelkie informacje jak i pliki bΩd▒ dostΩpne na naszym WWW.

    N: Czy je┐eli chodzi o dubbing to macie zamiar zatrudniaµ s│awy aktorskie, czy raczej poszukaµ kogo╢ z mniej znanym g│osem, ale r≤wnie dobrze pasuj▒cym?

    MK: Dla nas przede wszystkim najwa┐niejszy jest g│os i warsztat aktora. Samo nazwisko to sprawa drugorzΩdna, niemniej pomocna w marketingu. W grze bΩd▒ wystΩpowaµ zar≤wno bardzo, jak i mniej znani aktorzy. Wsp≤│praca z najlepszymi w kraju aktorami ma swoje zalety i - jak wszystko - wady. Dla nas jest istotne, ┐e potrafi▒ oni zagraµ jak nikt inny, s▒ po prostu najlepsi i w niekt≤rych rolach niezast▒pieni. Moim zdaniem takim przyk│adem mo┐e byµ Jan Kobuszewski jako narrator sn≤w w Baldur'siΩ. Po prostu mi≤d, m≤g│bym go s│uchaµ i s│uchaµ...

    N: Fakt by│ niez│y:). Czy s▒ jakie╢ nowe ustalenia w sprawie postawienia polskiego serwera pod BN?

    MK: I tak i nie. Tak, bo serwer taki na pewno prΩdzej czy p≤╝niej powstanie u nas w kraju. Nie, bo ca│y czas nie znam szczeg≤│≤w dotycz▒cych termin≤w. Wiem jedynie, ┐e jeste╢my jednym z kraj≤w oczekuj▒cych w kolejce na lokalny serwer. Na pewno nie bΩdzie to przed premier▒ gry, gdy┐ do premiery wszystkie si│y Blizzarda skoncentrowane bΩd▒ na lokalizacji. Postaramy siΩ, aby ilo╢µ sprzedanych w Polsce Diablo 2 zachΩci│a Blizzard do szybszego dzia│ania.

    N: Czy wersja angielska Diablo II bΩdzie w sprzeda┐y na terenie Polski i je┐eli tak, to, w jakiej ilo╢ci? No i czy przewidujecie zapisy na poszczeg≤lne wersje gry?

    MK: Z r≤┐nych wzglΩd≤w nie mo┐emy prowadziµ sprzeda┐y obu wersji r≤wnolegle w ca│ym kraju. Zapewne przyjmiemy rozwi▒zanie podobne jak w przy BG, byµ mo┐e bΩdzie nie jedno, ale wiΩcej miejsc gdzie bΩdzie mo┐na nabyµ wersje angielsk▒. Ilo╢ci jeszcze nie znam, zapewne wpierw zbierzemy zam≤wienia i dopiero sprowadzimy odpowiedni▒ ilo╢µ gry. Unikniemy wtedy sytuacji, gdy dla kogo╢ brakuje i musi czekaµ na drug▒ partiΩ, co przydarzy│o siΩ osobom, kt≤re nie od razu zdecydowa│y siΩ na angielsk▒ wersjΩ BG. Nawiasem m≤wi▒c nie bΩdzie r≤┐nicy czasowej pomiΩdzy sprzeda┐▒ wersji angielskiej i polskiej. Wydaje mi siΩ, ┐e chΩtnych na wersjΩ angielsk▒ mo┐e nie byµ wcale tak wielu. Zw│aszcza, ┐e polskie wydanie bΩdzie w bogatsze i bardziej efektowne (z mousepadem i jeszcze jednym dodatkiem, czego nie mogΩ zdradziµ - powinien byµ naprawdΩ mi│ym akcentem dla graczy).

    N: Czy ≤w dodatek bΩdzie czym╢, czego do tej pory nie spotkali╢my jeszcze w ┐adnej grze?

    MK: Tak. My╢lΩ, ┐e bΩdzie mi│▒ niespodziank▒ dla wszystkich fan≤w gry.

    N: Czy przedstawiciele CD Projektu czytaj▒ sugestie graczy w Karczmie Diablo II ?

    MK: Oczywi╢cie! Omawiali╢my je ju┐ u nas w firmie, jest to pewnym sensie badanie rynku i nie mo┐emy tego lekcewa┐yµ. Sam regularnie odwiedzam dwie polskie strony o Diablo, oraz czytujΩ dyskusje na te tematy. Zawsze ╢ledzΩ nastawienie graczy, patrzΩ, jakie b│Ωdy nam wytykaj▒, po to aby╢my nastΩpnym razem mogli ich unikn▒µ. W Diablo 2 nie bΩdzie wiΩcej kowali z Beregostu :).

    N: Czy nie obawiasz siΩ, ┐e na Waszych du┐ych inwestycjach w lokalizacjΩ i reklamΩ zarobi▒ g│≤wnie piraci ?

    MK: Niestety bardzo siΩ tego obawiamy. Co tu du┐o ukrywaµ na og≤│ to piraci najwiΩcej zarabiaj▒ na naszych lokalizacjach i kampaniach reklamowych. Oczywi╢cie zrobimy wszystko, aby im to utrudniµ. Jak na razie nasze szanse nie wygl▒daj▒ ╝le. Po pierwsze Blizzard poinformowa│ nas, ┐e Diablo 2 bΩdzie jedn▒ z najlepiej zabezpieczonych gier. Zabezpieczenia bΩd▒ kilkustopniowe. BΩdzie rozpoznawanie oryginalno╢ci p│ytki, bΩdzie te┐ dwustopniowy CD-Key, pierwszy raz sprawdzany przy instalacji, drugi raz przy wej╢ciu na Battle.Net. Zabezpieczenie przy wej╢ciu na Battle.Net to dotychczas najbardziej skuteczna bro± przeciw piratom. WiΩkszo╢µ graczy bΩdzie chcia│a prΩdzej czy p≤╝niej pograµ na Battle.Net'cie, a bez numeru z orygina│u nie bΩdzie to mo┐liwe. Diablo 2 nie bΩdzie dzia│aµ te┐ na nieoficjalnych serwerach Battle.Net, na kt≤rych nie jest sprawdzany CD-Key. Dodatkowym zabezpieczeniem bΩdzie sama objΩto╢µ gry. Cztery t│oczone p│yty na Stadionie kosztuj▒ 100 z│! A w│a╢nie t│oczone wersje s▒ najwiΩkszym zagro┐eniem. W tym przypadku kopie na CDR'ach to mniejsze zagro┐enie, po pierwsze z powodu zabezpiecze±, po drugie ich trwa│o╢µ jest znacznie mniejsza ni┐ p│yt t│oczonych, a w Diablo 2 bΩdzie gra│o siΩ do╢µ d│ugo. Je╢li chodzi o polsk▒ wersjΩ bΩdzie ona na pewno dostΩpna szybciej w wersji oryginalnej ni┐ pirackiej. To te┐ ma spore znaczenie.

    N: Czy macie jakiekolwiek dane na temat pirackich wersji, Baldur`s Gate? Czy 5 p│yt CD by│o jak▒╢ przeszkod▒? Wiadomo, ┐e piraci organizowali specjalne promocje dla tego tytu│u.

    MK: Sprawdzali╢my dostΩpno╢µ pirackich wersji i by│a ona bardzo ograniczona. Bardzo trudno by│o j▒ kupiµ na gie│dach komputerowych, oraz na stadionie. Praktycznie jedyn▒ drog▒ byli piraci internetowi, kt≤rzy jednak nie dzia│aj▒ na tak masow▒ skalΩ jak panowie ze stadionu, s▒ trochΩ mniejszym zagro┐eniem. My╢lΩ jednak, ┐e i oni nie mieli zbyt wielu klient≤w, piΩµ p│yt okaza│o siΩ bardzo skutecznym zabezpieczeniem.

    N: Czy na koniec chcia│by╢ co╢ powiedzieµ do graczy, kt≤rzy z tak▒ niecierpliwo╢ci▒ oczekuj▒ Diablo II ?

    MK: Jestem przekonany, ┐e Diablo 2 bΩdzie absolutnie bezkonkurencyjny i bΩdzie jedn▒ z najlepszych gier w historii. Przecie┐ tak pieczo│owicie przygotowanych gier nikt poza Blizzardem nie robi. Z drugiej strony ju┐ od roku marzy mi siΩ granie w Diablo 2. Chyba tylko dziΩki my╢li, ┐e to oczekiwanie jest tak naprawdΩ w moim i wszystkich graczy interesie pozwala mi jako╢ zrozumieµ op≤╝nienie.

    N: Dobra to na tym ko±czymy. Za miesi▒c chcia│bym przeprowadziµ z Tob▒ kolejny wywiad. Mam nadziejΩ, ┐e nie masz nic przeciwko.

    MK: Pewnie, ┐e nie! Mo┐e bΩdΩ m≤g│ ju┐ co╢ powiedzieµ o wersji beta gry.

    N: Do zobaczenia, jak zwyk│o siΩ m≤wiµ na Battle-Necie, ewentualnie w ╢wiecie Diablo II.

    MK: Do zobaczenia!

    Z Micha│em Kici±skim rozmawia│ Nubarus.