Krzysztof WALCZAK
Szef dzia│u Beck Info Biznes
WYDAWNICTWO CH BECK
Wyk│adowca Wy┐szej Szko│y PrzedsiΩbiorczo╢ci
i Zarz▒dzania im. L. Ko╝mi±skiego w Warszawie
Wyk│adowca Wy┐szej Szko│y Handlu i Prawa
im. R. úazarskiego w Warszawie
krzysztof.walczak@beck.pl

1. Ochrona pracy m│odocianych
2. Zbiorowe prawo pracy
   (Dokumenty Rady Europy)

Ze wzglΩdu na cel dzia│ania zwi▒zk≤w zawodowych - jakim jest reprezentowanie i obrona interes≤w pracownik≤w - jakiekolwiek ograniczanie tej mo┐liwo╢ci (np. w wypadku nieuzyskania licencji negocjacyjnej lub wymogu reprezentatywno╢ci) stanowi naruszenie art. 5 Karty. Dotyczy to wymogu posiadania okre╢lonej liczby cz│onk≤w uprawniaj▒cej do prowadzenia rokowa± zbiorowych. Komitet Niezale┐nych Ekspert≤w poszed│ jeszcze dalej w swojej wyk│adni, gdy┐ stwierdzi│, ┐e akty antyzwi▒zkowej dyskryminacji oraz wszelkie formy ingerencji w dzia│alno╢µ zwi▒zkow▒ musz▒ byµ nie tylko zabronione przez prawo, ale r≤wnie┐ karane. Komitet uwa┐a r≤wnie┐, ┐e w celu faktycznej realizacji zasady wolno╢ci zwi▒zkowej, niezbΩdna jest prawna ochrona pracownik≤w przed dyskryminacj▒ z powodu przynale┐no╢ci zwi▒zkowej.

Je┐eli chodzi o art. 6 Karty dotycz▒cy prawa do rokowa± zbiorowych, to zawiera on 4 ustΩpy zobowi▒zuj▒ce Pa±stwa do:

• popierania wsp≤lnych konsultacji miΩdzy pracownikami a pracodawcami,

• popierania, kiedykolwiek bΩdzie to konieczne i w│a╢ciwe, mechanizmu dobrowolnych negocjacji miΩdzy pracodawcami lub organizacjami pracodawc≤w z jednej strony, a organizacjami pracownik≤w z drugiej strony, dla uregulowania, w drodze uk│ad≤w zbiorowych pracy, warunk≤w zatrudnienia,

• popierania ustanawiania i wykorzystywania w│a╢ciwych mechanizm≤w pojednawczych oraz dobrowolnego arbitra┐u dla rozstrzygania spor≤w zbiorowych,

• zapewnienia prawa pracownikom i pracodawcom do zbiorowego dzia│ania w przypadku konfliktu interes≤w, w│▒czaj▒c w to prawo do strajku, z zastrze┐eniem zobowi▒za±, jakie mog│yby wynikn▒µ z wcze╢niej zawartych uk│ad≤w zbiorowych pracy. (Za│▒cznik do Karty wyja╢niaj▒c pojΩcia zawarte w art. 6, ustΩp 4 wskazuje, ┐e ka┐de Pa±stwo mo┐e, uregulowaµ prawo do strajku tak, by ka┐de dalsze ograniczenie tego prawa mog│o byµ uzasadnione w spo│ecze±stwie demokratycznym jako niezbΩdne dla ochrony praw, wolno╢ci lub porz▒dku publicznego, bezpiecze±stwa narodowego, zdrowia publicznego lub dobrych obyczaj≤w. Ograniczenia te nie mog▒ byµ stosowane w jakimkolwiek innym celu ni┐ ten, dla kt≤rego zosta│y przewidziane).

Komitet Niezale┐nych Ekspert≤w sporz▒dzi│ nawet katalog zasad dozwolonych dzia│a± zbiorowych. Wskazano tam m.in., ┐e:

• ograniczenie stosowania dzia│a± zbiorowych dopuszczalne jest jedynie w razie konfliktu interes≤w (nie odnosi siΩ to do spor≤w o prawo takich jak istnienie, obowi▒zywanie czy naruszanie uk│adu zbiorowego),

• ograniczenie w stosowaniu dzia│a± zbiorowych w konflikcie interes≤w jest dopuszczalne je┐eli wprowadzi│ je uk│ad,

• dopuszczalne jest wprowadzanie okresu cooling - of (wygaszania emocji) w czasie trwania rokowa±, postΩpowania pojednawczego lub arbitra┐owego,

• ograniczenie lub zakaz prawa do strajku os≤b zatrudnionych przy wykonywaniu podstawowych us│ug publicznych mo┐e byµ uznane za dopuszczalne w ╢wietle art. 31 Karty, w zale┐no╢ci od stopnia, w jakim ┐ycie spo│eczno╢ci zale┐y od tych us│ug,

• nie narusza Karty stosowanie odpowiedzialno╢ci karnej lub cywilnej pojedynczych cz│onk≤w organizacji pracodawc≤w i pracownik≤w w przypadku podjΩcia przez ich organizacje nielegalnych dzia│a± zbiorowych, pod warunkiem ┐e ustawodawstwo w tej sprawie jest zgodne z Kart▒ (Case Law on the European Social Charter, Council of Europe, Strasbourg 1982 str. 60-61).

Protok≤│ Dodatkowy do Europejskiej Karty Spo│ecznej z 1988 zapewni│ pracownikom w art. 2 prawo do informacji i konsultacji, co oznacza w szczeg≤lno╢ci: regularne lub w stosownym czasie oraz w przystΩpny spos≤b, uzyskiwanie informacji o sytuacji gospodarczej i finansowej zatrudniaj▒cego przedsiΩbiorstwa, przy za│o┐eniu, ┐e niekt≤re informacje, kt≤rych ujawnienie mog│oby przynie╢µ przedsiΩbiorstwu szkodΩ, mog▒ nie podlegaµ ujawnieniu lub bΩd▒ ujawniane z zastrze┐eniem poufno╢ci, konsultowanie, we w│a╢ciwym czasie, przewidywanych decyzji, kt≤re mog▒ istotnie wp│yn▒µ na interesy pracownik≤w, a zw│aszcza tych decyzji, kt≤rych skutki mog▒ mieµ powa┐ny wp│yw na zatrudnienie w przedsiΩbiorstwie.

Zrewidowana Karta wprowadzi│a kilka artyku│≤w dotycz▒cych partycypacji pracowniczej. I tak art. 21 wskazuje, ┐e "w celu zapewnienia skutecznego wykonywania prawa pracownik≤w do informacji i konsultacji w przedsiΩbiorstwie, Strony zobowi▒zuj▒ siΩ podejmowaµ lub popieraµ ╢rodki umo┐liwiaj▒ce pracownikom lub ich przedstawicielom, zgodnie z ustawodawstwem i praktyk▒ krajow▒, uzyskiwanie informacji i konsultacji, o kt≤rych m≤wi om≤wiony wy┐ej art. 2 Protoko│u Dodatkowego do Karty. Art. 22 przewiduje konieczno╢µ podejmowania lub popierania przez Pa±stwo ╢rodk≤w, kt≤re umo┐liwi▒ pracownikom lub ich przedstawicielom, zgodnie z ustawodawstwem i praktyk▒ krajow▒ branie udzia│u w okre╢laniu i polepszaniu warunk≤w pracy i ╢rodowiska pracy w szczeg≤│owo om≤wionych dziedzinach. W art. 28 Pa±stwa zobowi▒za│y siΩ do zapewnienia przedstawicielom pracownik≤w, w celu umo┐liwienia im w│a╢ciwego wykonywania zada±: korzystania ze skutecznej ochrony przed dzia│aniami krzywdz▒cymi (w tym przed zwolnieniami), kt≤re by│yby spowodowane ich statusem lub dzia│alno╢ci▒ jako przedstawicieli pracownik≤w w przedsiΩbiorstwie, uzyskiwania odpowiednich u│atwie± w celu umo┐liwienia im spe│niania szybko i skutecznie obowi▒zk≤w, z uwzglΩdnieniem systemu stosunk≤w zawodowych obowi▒zuj▒cego w kraju, jak i potrzeb, wielko╢ci i mo┐liwo╢ci zainteresowanego przedsiΩbiorstwa. Za╢ art. 29 przewiduje prawo do informacji i konsultacji w toku postΩpowania zwi▒zanego ze zwolnieniami grupowymi z przedstawicielami pracownik≤w, w sprawie mo┐liwo╢ci unikniΩcia takich zwolnie± lub ograniczenia ich zakresu oraz z│agodzenia ich konsekwencji, np. poprzez wspieraj▒ce dzia│ania socjalne, maj▒ce zw│aszcza na celu udzielenie pomocy w przekwalifikowaniu pracownik≤w, kt≤rych zwolnienia dotycz▒. W za│▒czniku do zrewidowanej Karty czytamy, ┐e wyra┐enie "przedstawiciele pracownik≤w" oznacza osoby uznane za takie w ╢wietle ustawodawstwa lub praktyki krajowej. PojΩcie "ustawodawstwo i praktyka krajowa" dotyczy, zale┐nie od przypadku, poza ustawami i przepisami wykonawczymi, tak┐e uk│ad≤w zbiorowych pracy, innych porozumie± miΩdzy pracodawcami a przedstawicielami pracownik≤w, zwyczaj≤w oraz stosowanego orzecznictwa.

Strona 1 Strona 2